21 Mart 2020 Cumartesi
27 Mayıs 1928’de Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü adı verilen Türkiye’nin ilk halk sağlığı laboratuvarı hizmete girdi. Enstitü hızlı yayılan enfeksiyon hastalıklarıyla mücadele etmeye başladı.
1931 yılında, ağız yoluyla uygulanan BCG Aşısı üretimine başlanıldı.
1932 yılında, serum üretiminin ülke ihtiyacını karşılayacak düzeye gelmesi sonucu, dışarıdan serum ithali durduruldu
1933 yılında, Simple Metodu ile kuduz aşısı üretimi ele alındı.
1934 yılında, İstanbul Aşıhanesi, Enstitü bünyesine nakledildi ve çiçek aşısı üretimi ülke ihtiyacını karşılayacak düzeye getirildi.
1935 yılında, Farmakoloji Şubesi kurularak yerli ve yabancı ilaçlar ile diğer hayati maddelerin kontrolüne geçildi.
1936 yılında, Hıfzıssıhha Okulu açıldı.
1937 yılında, kuduz serumu üretilmeye başlandı.
1940’lı yıllarda Türkiye, Ortadoğu ülkelerine Tifüs aşısı satacak noktaya geldi.
1942 yılında, tifüs aşısı ve akrep serumu üretimine başlandı.
1947 yılında, Biyolojik kontrol Laboratuvarı kuruldu. Enstitü bünyesinde aşı istasyonu açıldı. İntradermal ve BCG aşısı üretimine geçildi.
1948 yılında ülkemizde ilk defa boğmaca aşısı üretimi yapıldı.
1950 yılında, İnfluenza Laboratuvarı, Dünya Sağlık Örgütü tarafından Uluslararası Bölgesel İnfluenza Merkezi olarak tanındı ve İnfluenza aşısı üretimine başlandı.
1951 yılında, ilk kez antibiyotiklerin ve bazı vitaminlerin kalite kontrolüne başlandı.
1954 yılında, İlaç Kontrol Şubesi kuruldu.
1956 yılında, tetanos aşısı daha modern metotlarla üretilmeye başlandı.
1958 yılında, ilk kez frenginin modern yöntemlerle teşhisi ele alındı.
1966 yılında, Kolera Referans Laboratuvarı kuruldu.
1974 yılında, Mikoloji Laboratuvarı açıldı.
1976 yılında BCG aşısının deneysel üretimine başlandı.
1983 yılında, kuru BCG aşısı üretimine başlandı.
1984 yılında Zehir Danışma Merkezi açıldı.
1987 yılında AIDS Araştırma merkezi açıldı.
1950’lerden sonra Hıfzıssıhha Enstitüsü; Türk halk sağlığının korunmasında laboratuvar hizmetlerinin Türkiye genelinde yaygınlaştırılması başlatıldı. 16 ilde bölgesel düzeyde hizmet vermek amacıyla şubeler açıldı.
Aynı zamanda Enstitü’nün İlaç Kontrol Şubesi devletin ilacını denetlerdi. Bu durum ilaç firmalarının korkulu rüyasıydı. Aşı ve Serum Şubesi Müdürlüğü Difteri, Boğmaca, Tetanoz ve her türlü tedavi anti-serumunun üretildiği bölümdü.
Bakteri besiyerleri büyük cam galonlar içinde imal edilir ve oda kadar büyük neredeyse tarihi otoklavların içinde sterilize edilirdi. Üretilen anti serumlar arasında akrep, yılan sokmalarına karşı serumlar olduğu gibi gazlı kangren anti serumları da bulunmaktaydı.
2004 yılında ise Aşı Üretim Enstitüsü, Bakanlar Kurulu Kararı ile kapatıldı!
Cumhuriyet’in büyük yokluklarla kurduğu ve harikalar yarattığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı ise 2 Kasım 2011 tarihinde Resmi Gazete ’de yayımlanan 663 sayılı kararname ile kapısına kilit vuruldu.
ŞİMDİ İSE YÖNETİCİ TARAFINDAN 2020 YILINDA BAŞKA BİR ÜLKE AŞIYI BULANA KADAR BİZE SABIR VE DUA TELKİN EDİLİYOR..
İbrahim Uysal
ATATÜRK VE DR. REFİK SAYDAM (ortada)
CUMHURİYET TARİHİNE NOT DÜŞENLER; DR. REFİK SAYDAM’IN ONURLU YAŞAM ÖYKÜSÜ
Atatürk’ün Değişmez Sağlık Bakanı Dr. Refik Saydam
Mustafa Kemal’in değişmez Sağlık Bakanı olan Dr. İbrahim Refik Saydam (1881-1942) onunla Trablusgarp’ta tanışmış, daha sonra da Samsun’a çıkışından itibaren hen yanında olmuş ve ülkemizin sağlık sorunlarıyla ilgilenmiştir. Refik Saydam 1905’te Askeri Tıbbiyeyi bitirerek tabip yüzbaşı rütbesiyle Silahlı Kuvvetler’de göreve başladı. Askeri Tıbbiye’de okurken arkadaşları ona “Çırçırlı Refik” diye takılırlardı. Temizliği, titizliği, ciddiyeti, pek az şakalaşması, sözlerine, vaatlerine ve randevularına sadık oluşu ile dikkat çekerdi. Dr. Refik Saydam Almanca’yı rahat konuşur, Fransızca’yı da bilirdi. 1910 yılında Almanya’da Berlin Askeri Tıp Akademisi’nde kurs gören Dr. Refik Saydam Balkan Savaşı sırasında kolera mücadelesine katıldı.
Birinci Dünya Savaşı’nda çeşitli birliklerde görev yapan Dr. Refik Saydam 5 Mayıs 1919’ta 9. Ordu Sıhhiye Müfettiş Yardımcısı olarak atandı ve Bandırma Vapuru’yla Atatürk’le birlikte Samsun’a çıktı. Samsun’da böbrek ağrısı başlayan, ateşlenen ve sıtmaya da yakalanan Mustafa Kemal Paşa’nın tedavisini yaptı. Erzurum, Sivas Kongreleri ve TBMM’nin açılışında bulundu. Dr. Refik Saydam 1920 yılında Meclis’e Doğu Beyazıt milletvekili olarak girdi ve 6 dönem milletvekili oldu. 30 Ekim 1923’te Cumhuriyet Hükümeti’nin ikinci Sağlık Bakanı oldu. Dr. Refik Saydam 12 yıl 7 ay süreyle Sağlık Bakanı olarak çalışmıştır. Onun döneminde Sağlık Bakanlığı teşkilatı kurulmuş ve koruyucu hekimlikle ilgili birçok yasa çıkarılmıştı. Bu arada hekim, hemşire, ebe ve sağlık memuru yetiştirmek amacıyla çeşitli okulların açılmasını da sağlamıştı. Dr. Refik Saydam Kızılay Cemiyeti’nin Genel Başkanlığı’na 8 Ağustos 1925’te atanmış ve 14 yıl aralıksız olarak bu kurumumuza hizmet etmiştir.(1)
Refik Saydam, Sağlık Bakanı olduğunda toplum sağlıksız bir durumdaydı. Başta çiçek, tifus, kolera, hummayi racia, frengi, verem ve sıtma gibi bulaşıcı ve salgın hastalıklar yaygın, toplumun %50’si sıtmalı, güney ve güney-doğu bölgelerinde de halkın yüzde 70’i trahomlu idi. Ülkenin sağlık teşkilatı ve bu teşkilatta görev alabilecek yetişmiş sağlık personeli yoktu. Bu nedenle Refik Saydam sağlık teşkilatını kurma, hekim yetiştirme, Numune hastaneleri açma, ebe ve sağlık memuru yetiştirme, doğum ve çocuk bakımevleri kurma, verem sanatoryumu açma, sıtma, frengi ve trahomla mücadele, Merkez Hıfzısıhha Müessesesi ve Hıfzısıhha Okulu kurmayı kendine bir görev kabul ederek çalışmaya başladı. Elinde sadece 554 hekim, 560 sağlık memuru, 136 ebe, 69 hastabakıcı hemşire ve 4 eczacı olduğu halde hiç ümitsizliğe kapılmadan ülkenin sağlık sorunlarını gidermek için büyük bir mücadeleye girişti.
Fakir çocukların hekim olabilmeleri için Yatılı Tıp Öğrenci Yurdu açtırdı. Ankara’da ikinci bir Tıp Fakültesi kurulması için girişimlerde buludu, Sağlık Memuru, Ebe ve Hemşire Okulları açtı. Cumhuriyet kurulduğunda ülke genelinde mevcut olan 6437 yataklı 86 hastane sayısı ölümünde 15.000 yatağa sahip 198 hastaneye ulaştı. İthal edilen ilaçların %60’ı ülkemizde üretilmeye başlandı. Bugün kendi adını taşıyan Merkez Hıfzısıhha Enstitüsü de onun zamanında kuruldu. Bu enstitüde aşı, serum, muayene ve analizler yapılmaya başlandı. Dr. Refik Saydam I. Milli Türk Tıp Kongresi’nin Kongre Başkanı olarak çalışmış ve 1 Eylül 1925 günü Kongrede bir konuşma yapmıştır.
21 Haziran 1934’te Soyadı Kanunu’nun çıkması üzerine, Atatürk tarafından kendisine yaşamına ve karakterine uygun olan “Saydam” soyadı verildi. Atatürk “Ben ona niçin Saydam dedim, o içi dışı bir, tertemiz, bir insan pırlantasıdır da ondan,” demiştir.(2)
