Kanada’da Kars kasabası var

Naci Kaptan 04 Şubat 2023

Okyanusun diğer ucundaki bir ülkede yer alan küçük, güzel ve
sakin bir kasabanın adının neden KARS olduğunu merak ettiniz mi?

Ben Türkiye’deki Kars’lıyım. 2000 yılında Kanada’nın başkenti Ottawa’da alışveriş yaptığım mağaza sahibinin Türk olduğumu öğrenince, birden arkasına dönüp, Philip diye seslendiğini hatırlıyorum.   Hemşehrim Philip ile orada karşılaştım. Philip, hikâyeyi biliyordu. Kanada Karslısı olarak “Türkiye’deki kahraman şehir Kars’ın ismini taşımaktan onur duyduğunu” söyledi. Birçok yakınının Kars’a gittiğinden bahsetti. Kanada Kars’ının Ottawa’nın çok yakınlarında küçük bir kasaba olduğunu bu vesile ile öğrenmiştim. (Enver Güney)

Türkiye neresi, Kanada neresi diye sormakta haklısınız ancak Kanada’da da bir Kars var. Serhat şehrimiz olarak bildiğimiz Kars ile Kanada’daki “adaşı” arasında oldukça ilgi çekici bir kahramanlık hikayesi var. Eski adı Wellington olan Rideau Irmağı’nın kenarında bulunan kasabanın adı 1857 yılında Kars olarak değişti.

Orijinal adı Wellington olan kasabanın  adının Kars olarak değiştirilmesinin arkasında Kırım Savaşı sırasında Rusların Kars’ı işgal etmesi ve bölge halkının gösterdiği direnç yer alıyor.

Tarih; Osmanlı Rus Harbi (1853-1856) döneminde; Takvimler 1856 yılını gösterdiğinde Kars Rus işgali altındadır. Osmanlı, Rus orduları savaş halindedir. Dönemin İngiliz Kralı, Osmanlı’ya  yardım teklifinde bulunur. Abdülmecid Han ise bu teklifi kabul eder. İngiliz kıdemli Albay William Fenwick Williams bu göreve atanır.  İngilizlerin de desteği ile Osmanlı ordusu Rus işgaline karşı  çıkar. Osmanlı ordusunun savaşçılığının yanı sıra Kars halkının da gösterdiği kahramanlık sonucunda Ruslar serhat kentimizden ayrılmak zorunda kalır. Böylece Kars halkının da Ruslara karşı gösterdiği dirençle şehir Rus işgalinden kurtarılır.

General Sir William Fenwick Williams, 1st Baronet of Kars (1800-1883)

Kars Baroneti: Kars’ı Savunan İngiliz General William Fenwick Williams Kuşatma sırasında şehrin savunmasını, daha sonra gösterdiği kahramanlıklar nedeniyle Ferik’liğe (Tümgeneral) terfi edecek olan İngiliz kıdemli Albay William Fenwick Williams üstlenir. Başarılı askeri kariyeri ve terfilerinin ardından, Sultan Abdülmecid döneminde Osmanlı donanmasında gerçekleştirilen reform sürecinde görev almak üzere İngiliz hükümeti tarafından İstanbul’a gönderilen Williams, Erzurum Konferansı’nda (1843-1847) Osmanlı-İran sınır tespitinde sorumlu İngiliz Komiseri olarak atanır. Williams, sınır hatlarının işaretlenmesi de dahil birçok konuda yıllarca Osmanlı’da hizmet verir.

Kanada doğumlu olan İngiliz gözlem Subayı Sir Fenwick Williams Kraliçe Victoria’ya yazdığı raporda Kars halkının gösterdiği savunmayı anlattı. Bu arada İngiltere’nin okyanus altından Kanada’ya döşediği telgraf hattı da sona erdi.

Kars İsminin Konulması

Yukarıda bahsi geçen püskürtme operasyonunda yer alan ve yöre halkının cansiperane bir şekilde savaştığına tanıklık eden Kanada asıllı İngiliz Subayı General Sir W. Fenwick Williams oldukça etkilenmiştir. Operasyon kısa sürede Avrupa’da da dillendirilmeye başlanmıştır. Tam da bu sıralarda İngiltere’den Kanada’ya uzanan okyanus altı telgraf projesi de bitmiş durumdadır.

Kanadalı Kars

Bu dönemde Kanada’da Wellington adında iki kasaba vardır. Bu durum Kanada’nın posta sisteminde karışıklıklar yaratmaktadır. Telgraf hattının tamamlanması ile birlikte bir sorun ortaya çıktı. Bölgede Wellington adında iki kasaba olmasından ötürü telgraf adresleri karışıyordu. Telgraf hattı yetkilileri çareyi kasabalardan birinin adını değiştirmekte buldu. Bu arada Wellington kasabası halkı Kars’taki müthiş savunmadan oldukça etkilenmişti. Bölge halkı, ajansların servis ettiği kahramanlık hikayelerinden etkilenerek kasabalarının adının Kars olmasından ötürü büyük onur duyacaklarını belirtti ve böylece kasabanın adı değişti.

Böylece Kars’ta  elde edilen zaferin ölümsüz hale getirilmesi adına Kanada’nın başkenti olan Ottawa yakınlarında bulunan Wellington isimli kasabaya Kars adı verilir.

Bahsi geçen Kanadalı Kars şehri bugün UNESCO Dünya Miras Listesi’nde kendisine yer bulan Rideau Irmağı kenarında bir yerleşim yeridir. Şehrin girişinde “Sir William Fenwick Willams – The Hero of Kars” yazılı bir tabela bulunmaktadır. Sakin bir kasaba olan Kars, düzgün ve bakımlı yolları ile de dikkat çekiyor.