DOĞA-ÇEVRE-EKOLOJİ * İthal plastik çöpü ve Adana’daki çocukların sağlığı

TÜRKİYE’DE DEVLETİN GÖZ YUMDUĞU BİR ÇÖP MAFYASI VAR

İngiltere’de çöpe atılan bir plastik atık, GPS sistemiyle izlendi. Atık, Hollanda, Almanya ve Polonya üzerinden son olarak atıldığı noktadan 3 bin 200 kilometre uzaktaki Adana’ya geldi. Çöplerin biriktiği alanda geri dönüşüm merkezi tespit edilemedi.

ABD merkezli yayın organı Bloomberg’deki “Bir poşetin 3200 kilometrelik yolculuğu, geri dönüşümle ilgili karmaşık gerçeği ortaya koyuyor” başlıklı yazıya yer veren Alpay Antmen “İngiltere’de bir dijital takip sistemiyle izlenen poşet, iki ay içinde Londra’dan 3200 kilometre uzaklıktaki Adana’da bir sanayi bölgesinde ortaya çıkmıştır. Londra’dan sonra Hollanda, Almanya ve Polonya’yı geçerek Türkiye’ye ulaşan ve rengi griye dönen poşet, Adana’daki bir depo önüne rastgele yığılan, çoğu yabancı ülkelere ait plastik poşetler arasında tespit edilmiştir” ifadelerini kullandı.



MUTFAKTAKİ KİMYACI/ BÜLENT ŞIK
İstanbul – BİA Haber Merkezi – 19 Nisan 2022, Salı

İthal plastik çöpü ve Adana’daki çocukların sağlığı


En kırılgan kesimi oluşturan 0-4 yaş aralığındaki 165 bin civarında çocuğun toksik kimyasallara maruz kalması sonucu zaman içinde ortaya çıkacak sağlık zararlarının sorumlusu kim olacak?

Türkiye 2016 yılından bu yana her yıl yüzbinlerce ton plastik atığı ya da çöpü ithal etti. Avrupa ülkelerinden Türkiye’ye gönderilen plastik atıkların miktarı Eurostat verilerine göre 2004’ten bu yana 196 kat arttı.
Türkiye yalnızca Avrupa’dan 2020’de 656 bin 960 ton plastik atık ithal etti. 2021 yılında Avrupa’dan 518 bin 80 ton plastik atık ithal eden Türkiye, Avrupa’nın plastik çöpünü almada yine birinci oldu. 2021 yılında Avrupa’da atılan her üç çöpten birinin son durağı Türkiye oldu.
29 Mart 2022’de yayınlanan bir haberde, Londra’daki üç TESCO geri dönüşüm kutusuna, üç adet GPS cihazı yerleştirilerek İngiltere’den yola çıkan plastik çöplerinin nereye gittiğinin araştırıldığı bilgisi yer alıyordu.
Yapılan araştırmanın sonunda GPS yerleştirilen plastik atık kutularından birinin Adana’ya geldiği ve geri dönüşüm tesisi olmayan bir bölgeye atıldığı belirlenmişti.
Araştırma sonuçları üzerine bir açıklama yapmak zorunda kalan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, “Çevre Kanunu gereğince tehlikeli, geri kazanımı mümkün olmayan ve bertaraf amaçlı atıkların ithalatı yasak. Ortaya atılan iddialar doğru değil” dedi.
Kurum’un açıklaması gerçeği yansıtmayan, aksine çarpıtan bir açıklama.
Plastik atıkların geri kazanım oranları çok düşük. Son yayınlanan bir rapora göre dünya genelinde plastik atıkların yalnızca yüzde 9’u geri dönüştürülebiliyor. Ülkemizdeki plastik çöplerinin ne kadarının geri dönüşüme tabi tutulduğu belirsiz olsa da Adana’da yaşananlara bakınca büyük bir çoğunluğunun ciddi bir çevre kirliliğine yol açtığı söylenebilir.
İthal edilen plastik çöplerinin aşağı yukarı yarısı Adana’ya geliyor. Adana’daki çeşitli yerleşim noktalarına plastik atıkların gelişigüzel boşaltıldığı, boşaltılan atıkların açıkta yakıldığı Mikroplastik Çalışma Grubu ve Greenpeace Türkiye tarafından uzun zamandır dile getiriliyor.
Adana’da plastik çöp boşaltım ve yakım alanlarından alınan toprak ve su örneklerinde insan ve çevre sağlığı için son derece zararlı çok sayıda toksik madde kalıntısının tespit edilmesi sorunun ne kadar büyük olduğunu gösteren kanıtlardan biri.
Greenpeace, Nisan 2021’deki saha araştırmasında, çoğunluğu İngiltere ve Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden ithal edilen plastik atıkların Adana’da yasa dışı olarak çevreye döküldüğünü ve açıkta yakıldığını tespit etmesinin ardından bölgedeki çöp döküm sahalarında yaptığı araştırma neticesinde “Atık Oyunları / Geri Dönüşümsüz Hayatlar” raporunu hazırladı.
Greenpeace tarafından yürütülen araştırmada çöp alanlarından alınan toprak ve su örneklerinde dioksin ve furanlar, poliklorlu bifeniller (PCB’ler), ağır metaller ve polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAHs) gibi kanserojen, mutajen ve teratojen etkili ve toksik etkisini uzun yıllar boyunca koruyan kimyasal maddeler tespit edildi. Tespit edilen toksik kimyasalların miktarı olağan çevre koşullarından alınan örneklere kıyasla binlerce kat daha yüksek. Tespit edilen toksik maddeler bilimsel literatürde kalıcı organik kirletici olarak niteleniyor.
Bu toksik maddelerin zaman içinde ciddi sağlık sorunlarına yol açacağı kesindir.
Üstelik Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un yalan-yanlış açıklamalarına rağmen çöp ithalatının hala devam ettiği, olası insan ve çevre sağlığı zararlarının uzun yıllar boyunca ciddi bir sorun oluşturacağı da bir gerçek.
Adana ülkemizin en önemli tarımsal üretim merkezlerinden biri. Son birkaç yıldır yüzbinlerce ton plastik çöpünün çevreye saçılması ve yakılması toprak ve su varlıklarında etkisi nesiller boyu sürecek bir toksik madde kirliliğine yol açacaktır. Kirli bölgelerde üretilen gıda maddelerinde ve su kaynaklarındaki etkilenmenin boyutlarına bağlı olarak içilen sularda toksik maddelerin kalıntılarının bulunması kuvvetle muhtemeldir. Bu ürünlerin ülke genelinde tüketiliyor olması kirlilik sorunundan etkilenen kişi sayısını arttıracaktır.
Bu toksik kirlilik en çok da çocukları etkileyecek. Etkilenme yaş küçüldükçe daha da olumsuz olacak. Çocuklarda nörolojik ve hormonal sistemin olumsuz etkilenmesine bağlı olarak doğumsal anomaliler, çocukluk çağı kanserlerinin görülme sıklığında artış, bilişsel (düşünme, öğrenme, muhakeme etme, problem çözme gibi) yeteneklerde gerileme, obezite, diyabet, dikkat eksikliği ve hiperaktivite sendromu, otizm spektrum bozukluğu gibi çeşitli sağlık sorunları açığa çıkıyor.
Toksik kirliliğin sadece çocukları değil yetişkinleri de etkileyeceği bir gerçek elbette. Ancak çocuklar toksik maddelerin olumsuz etkilerine yetişkinlere kıyasla çok daha fazla hassastır.
Olası sağlık sorunların bu toksik maddelere çok düşük miktarlarda maruz kalma sonucunda ortaya çıkabileceğini de belirtmeliyim. Mevcut bilimsel bilgi birikimi, insanlarda uzun süreye yayılan, düşük miktardaki kalıcı organik kirleticilere maruz kalmanın özellikle anne karnındaki çocuklar, yeni doğanlar ve çocuklar için ciddi sağlık riskleri doğurduğuna işaret ediyor.
Bebek ve çocuklarda dokular ve organ sistemleri hızlı bir büyüme ve farklılaşma sürecindedir ve bu durum onları toksik kimyasalların olumsuz etkilerine karşı daha hassas ve savunmasız kılar.
Çocukların büyüme ve gelişme dönemlerinde sırasında bu kimyasallara maruz kalmaları sonucu açığa çıkacak sağlık zararları hemen gözlenmeyebilir ve hayatlarının sonraki safhalarında ortaya çıkabilir.
TUİK 2021 yılı nüfus istatistiklerine göre Adana’da 2 milyon 263 bin kişi yaşıyor. Bu nüfusun 716 bini 0-18 yaş aralığında. Toksik kimyasalların olumsuz etkilerine karşı en kırılgan kesimi oluşturan 0-4 yaş aralığındaki çocuk sayısı ise 165 bin civarında…  Bu çocukların toksik kimyasallara maruz kalması sonucu zaman içinde ortaya çıkacak sağlık zararlarının sorumlusu kim olacak?
Plastik atıklarının ithal edilmesi uygulamasına son vermek, mevcut kirliliğin boyutlarını ortaya çıkaracak ve kirliliği bertaraf edecek kamusal çalışmaları hızla yapmak gerekiyor. (BŞ/APK)

Bülent Şık
Gıda Mühendisi. Akademisyen. Çevre dostu analiz yöntemleri geliştirilmesi üzerine doktora yaptı. Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteren çeşitli laboratuvarlarda çalıştı. 2009 Yılında öğretim üyesi olarak Akdeniz Üniversitesine geçti. Üniversitede Gıda Güvenliği ve Tarımsal Araştırmalar Merkezi’nin kurulumu ve faaliyete geçmesi çalışmalarını yürüttü. Gıdalarda ve sularda katkı maddelerinin ve çeşitli toksik kimyasal maddelerin kalıntılarının belirlenmesi üzerine çalışmalar yaptı. Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümünde öğretim üyeliği yaparken 22 Kasım 2016’da çıkarılan 677 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kamu görevinden çıkarıldı. Türk Toraks Derneği Çevre ve İklim Sorunları Savunuculuk Ödülü, Türk Tabipleri Birliği (TTB) Nusret Fişek Halk Sağlığı Hizmet Ödülü, Vefik Kitapçıgil Kamu Hizmeti Ödülü ve Halkevleri ‘Hakikatın Peşinde’ Ödülü’ne layık görüldü. Mutfaktaki Kimyacı ve Bizi Yeryüzüne Bağlayan Hikâyeler adlı iki kitabı bulunuyor.
This entry was posted in DOĞA - ÇEVRE, Doga - Cevre - Ekoloji - Tarim, DOĞAL YAŞAM. Bookmark the permalink.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *