İlk masal TELEKOM ; ÖZELLEŞTİRME MASALLARIYLA EKONOMİ NASIL ÇÖKERTİLİR * ‘En büyük özelleştirme’ hüsranla sonuçlandı

en-buyuk-ozellestirme-husranla-sonuclandi-504309-1.

İnfografik: Anıl Karaca

Birgün
30.08.2018 07:20 EKONOMİ
NURCAN GÖKDEMİR
nurcangokdemir@birgun.net

‘En büyük özelleştirme’
hüsranla sonuçlandı

Türkiye’nin en büyük özelleştirme yağması büyük bir hüsranla sonuçlandı. Kâr eden Türk Telekom’u alan şirket bankalara borcunu ‘ödeyemeyince’ üç büyük banka Telekom’un yüzde 55 hisesine el koydu.

AKP’nin iktidara geldikten üç yıl sonra 2005’te “bir başarı öyküsü” olarak sunduğu Türk Telekom özelleştirmesi serüveni kötü bitti. Üç banka yüzde 55 oranındaki Telekom hissesini satın alması için verdikleri kredi borcunu yaklaşık 10 milyar dolarlık karına karşın ödemeyen Lübnanlı Hariri Ailesi’nin hisselerini devraldı. 13 yılın bilançosu, “Hariri ailesinin hanesine yazılan 10 milyar dolar kâr, sermayesi yarıya yakın azalan ve borçları artan bir şirket” oldu.

Türkiye Cumhuriyeti tarihi boyunca yapılan özelleştirmelerin yüzde 90’ından fazlasında imzası olan AKP’nin özelleştirme politikalarının kamu varlıklarının peşkeşi ile sonuçlanmasının en önemli örneklerinden biri olarak gösterilen Telekom özelleştirmesinin öyküsü 2005 yılında başladı.

Lübnanlı Hariri ailesinin sahip olduğu Saudi Oger’e bağlı olan Oger Telecom, 2005 yılında Türk Telekom’un yüzde 55’ini satın almak için Ojer Telekomünikasyon AŞ’yi (OTAŞ) kurdu ve 1 Temmuz’daki ihaleyi, 6 milyar 550 milyon dolar ile en yüksek teklifi vererek kazandı.

14 Kasım günü şirket temsilcisi Mohammed Hariri ile dönemin Maliye Bakanı Kemal Unakıtan ve dönemin Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, tutarın yazdığı temsili dev çeki canlı olarak yapılan yayınlarda televizyonlardan gösterdi. Türk Telekom çalışanlarının ve muhalefetin büyük tepkisine karşın Türkiye’nin telekomünikasyonu iktidara yakınlığıyla bilinen Hariri Ailesi’nin kontrolüne geçti.

Türkiye’nin en fazla Kurumlar Vergisini ödeyen, satış öncesi 2.2 milyar TL kar elde eden, 60 bin çalışanlı Türk Telekom’un yüzde 55’i OTAŞ’ın, yüzde 30’u Hazine Müsteşarlığının, yüzde 15’i arz edilen hisseleri alan yurttaşların oldu. Yüzde 5 hisse daha sonra kurulan Türkiye Varlık Fonu’na devredildi.

Satış sonrası kıyaklar
OTAŞ, 6.5 milyarlık ihale bedelinin yüzde 20’sini peşin, geri kalanını beş eşit taksitte ödeme vaadiyle Türkiye’nin telekomünikasyonunu elinde tutan şirketin en büyük ortağı oldu. 2007 yılında 4,3 milyar dolarlık kredi alarak, peşin indiriminden de yararlanıp borcunu ödeyen şirket hisselerin tümünün sahibi oldu.

Kâr eden şirketin kredi ile yaptığı ödeme sonrası resmen en büyük hissedarı haline getirilmesi ile yetinmeyen iktidar daha sonra şartnameyi de değiştirerek şirketin daha çok kar etmesinin yolunu açtı. Kurumlar Vergisi yüzde 30’dan 20’ye düşürülürken telefon abonelerinden sabit hat ücretleri alınarak şirketin geliri arttırıldı. Telekom’un sektörde tekel konumunu sürdürmesini sağlayacak düzenlemeler yapıldı, arsa ve binalarının satışına izin verildi, kiralık olmasına karşın hisseler banka kredileri için teminat olarak gösterilebildi.

Kâr çok, ödeme yok
Halka daha ucuz ve daha kaliteli hizmet vaadi de yerine getirilmezken TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası’nın hesaplamalarına göre 10 milyar dolar kâr etti. 2005 yılından 2017 yılı sonuna kadar bir yıl dışında her yıl kar eden OTAŞ borçlarını ödeme konusunda sıkıntıya düştüğü gerekçesi ile 2013 yılında Türkiye’deki bankalardan 4.7 milyar dolar daha kredi aldı. Ancak bu kredilerin taksitlerini de 2016 yılından sonra aksatmaya başladı. İki yıla yakın süren ve hisse satışı görüşmelerinin de yapıldığı süreç sonunda Akbank, Garanti Bankası ve İş Bankası, Oger Telekomunikasyon’a ait hisseyi devralmak için Temmuz ayında Rekabet Kurumu’na başvurdu.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türk Telekom’da yüzde 55 hissesi bulunan OTAŞ’ın Türk Telekom’a kredi veren bankalar tarafından ortak girişim şirketine (SPV) devrini onayladı.

Bu süreçte Türk Telekom’un özelleştirildiği 2005 yılında 7.6 milyar olan öz sermayesi, 2017 sonunda 4.5 milyara indi. 24.5 milyara ulaşan borcun 2005’te yüzde 40 olan toplam varlıklara oranı yüzde 84’e, öz sermayeye oranı ise yüzde 500’ün üzerine çıktı.

2005 yılında 811 Milyon lira olan vergi ödemesi 2017 yılında 342 Milyon liraya düştü.

Hazine büyük zararda
CHP’nin özelleştirme ile ilgili olarak TBMM’ye verdiği ve AKP’lilerin oylarıyla reddedilen araştırma önergelerinden birinin sahibi olan CHP Milletvekili Haydar Akar, Telekom’un değerinin çok altında özelleştirildiğinin altını çizerek yaşananlarla ilgili değerlendirmeyi yaptı: “Şirket yüzde 55 hissesini teminat gösterip, yüzde 5’lik peşin ödemeden avantaj sağlayabilmek için kredi aldı. Şimdi bankalar parayı geri alamıyor. OGER’in, Telekom’un blok satışında ödediği meblağı kâr transferi olarak geri aldığı anlaşılıyor”

https://www.birgun.net/haber-detay/en-buyuk-ozellestirme-husranla-sonuclandi-228569.html
This entry was posted in Ekonomi, ÖZELLEŞTİRMELER, YOLSUZLUKLAR, YOZLAŞMA - AHLAKSIZLIK. Bookmark the permalink.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *