Çağımızda insan yaşamını derinden etkileyen hastalıklarından ALZEHIMER
hakkından bu yazıyı ba-bamail.com dan tercüme ederek sunuyorum
Naci Kaptan
07 Mayıs 2018
Alzheimer ve Yaşlanma Arasındaki Fark Nasıl anlaşılır
Bellek kapasitemiz yaşlandıkça değişir, ancak günlük yaşamı olumsuz etkileyen hafıza kaybı, sıradan bir yaşlanma belirtisi değildir ve aslında demansın başlangıcının belirtisi olabilir. Bu olgu, bellek, akıl yürütme ve mantığın, “Alzheimer” olarak bilinen en yaygın tipte, beyin hücrelerinin işlevini bozan ve hatta aktivitelerini durduran ciddi bir rahatsızlığı yaratır ve yavaş bir şekilde düşünce sağlığımızın bozulmasına neden olur.
Öyleyse, bellek problemlerinin kaynağının doğal yaşlanma sürecinden mi yoksa her ikisini de gösterebilen işaretler göründüğünde bunama gelişip gelişmediğini nasıl anlayabilirsiniz? Aşağıdaki yazıda yer alan bilgileri kullanarak, dikkat gerektiren ve herkesi etkileyen doğal süreçleri ayırt edebileceksiniz.
Doğal yaşlanma ve Alzheimer arasındaki fark nedir?
Hepimiz biliyoruz ki yaşlandıkça, beynimiz ve vücudumuz zayıflar. Doğal bir yaşlanma sürecinde, düşünme ve hareket halinde bir yavaşlama yaşayabiliriz, ancak zekamız etkilenmez. Öte yandan, Alzheimer hastalığı durumunda, beyindeki sinir hücrelerine verilen hasar, daha fazla hücre hasar gördüğü için bellek değişikliklerinin daha da kötüleşmesine neden olacaktır. Alzheimer’ı 30, 40 ve 50 yaşlarında gelişmesi mümkün olsa da, çoğu durumda 65 yaş ve üstü insanları etkilemektedir.
Yaşlılıktan kaynaklanan bellek değişiklikleri, insanların veya yerlerin isimleriyle ilgili olacaktır, ancak Alzheimer’in neden olduğu değişiklikler, bir kişinin çalışma becerisini ciddi ölçüde etkileyen ve hatta sosyal bir hayat ve hobilere yönelik unutkanlıklarla ifade edilir.
Yaşadığınız şeyin doğal bir yaşlanma sürecine mi yoksa Alzheimer hastalığının gelişimine mi yol açtığını belirlemenize yardımcı olması için aşağıdaki 10 bölümden haberdar olmanız önerilir. Bu belirtileri ebeveynlerinizde veya kendinizde bile fark ederseniz, endişelerinizi doğrulamak veya reddetmek için doktorunuzu görmeniz önerilir.
1. Günlük yaşamı engelleyen hafıza kaybı
Alzheimer’ın, özellikle hastalığın erken evrelerinde en sık görülen belirtilerinden biri, yeni öğrenilen bilgilerin unutulmasıdır. Diğer işaretler arasında, önemli soruları veya olayları unutmak, aynı soruyu tekrar tekrar tekrarlamak, normal olarak yakın zamana kadar kendileriyle ilgili konular er için büyük ölçüde bellek yardımcılarına (örneğin notlar) veya aile üyelerinin desteğine ihtiyaç duyar.
Yaşla İlgili Değişiklikler:
Ara sıra siz veya aileniz bir toplantıyı unutur ama bir süre sonra hatırlarsanız, bu Alzheimer’ın değil, sadece yaşlılığın bir işaretidir. Bellek sorunu normal işleyişinize müdahale etmediği ve birçok şeyi unuttuğunuz ve kafanızın karıştığını hissetmediği sürece, çok fazla endişelenmenize gerek yoktur.
2. Geleceğe yönelik planlamada zorluklar veya problem çözmek
Alzheimer’lı bazı kişiler, özellikle sayılarla çalışırken, planlama ve takip etme yeteneklerinde bazen bir değişiklik hissederler. Örneğin, tarifleri kullanarak yemek pişirmeyi veya aylık faturaları takip etmeyi zor buluyorlar. Ayrıca, bir çoğu da konsantrasyon zorluklarından muzdariptir ve daha önce daha kısa sürede yaptıkları işleri yapmak için uzun zaman almaktadır.
Yaşla İlgili Değişiklikler:
Siz veya aileniz zaman zaman faturalarınızı hesaplarken hata yaparsanız, bu Alzheimer hastalığının bir belirtisi değildir.Bu doğaldır ve eğer sayıları tekrar gözden geçirirseniz, muhtemelen hatalarınızı göreceksiniz.
3. Evde, işte veya hatta boş zamanlarında görevleri tamamlama zorluğu
Alzheimer’lı kişiler genellikle basit günlük görevleri yerine getirmekte zorlanıyorlar. Daha önce onlarca kez seyahat ettikleri bir yere seyahat etmek, sayılarla çalışmak hesap yapmak ve hatta favori bir oyunun kurallarını takip etmekte zorluk çekebilirler.
Yaşla İlgili Değişiklikler:
Eğer siz veya aileniz zaman zaman TV’lerin veya bir bilgisayar veya akıllı telefon problemini çözmede yardıma ihtiyaç duyarsa, bu Alzheimer’ın bir işareti değildir, ancak sürekli değişen teknolojiye yabancı olmakla bağlantılıdır.
4. Zaman ve yer hakkında kafa karışıklığı
Alzheimer’lı insanlar bugünün tarihini, dünün hangi gün olduğunuve hatta yılın hangi mevsiminde olduklarını tamamen unutabilirler. Ayrıca, hemen gerçekleşmeyen ve hatta bazen nerede olduklarını bile unulamayan süreçleri anlamada zorluk çekebilirler. Gittikleri yeri, nerede oldukları ve oraya nasıl gittiklerini hatırlamazlar.
Yaşla İlgili Değişiklikler:
Siz veya aileniz haftanın hangi gününde olduğunuzu unutabilirsiniz. Ancak bir bu Alzheimer değil, yaşlılık belirtisidir. Bazen gençlerin bile tarihi ve günü unuttuğunu ve nedenlerin bazen haftalık rutinin eksikliğini içerdiğini unutmayın.
5. Görme ve görsel ve mekansal ilişkilerin anlaşılmasında güçlükler
Bazı insanlar için görme sorunları Alzheimer’in bir belirtisidir. Bu insanlar, okuma, ölçüm mesafelerini ölçme veya bazı tonlar veya renkler arasındaki farkları fark etmede zorluk çekeceklerdir. Buna ek olarak, bir aynadan geçtiklerinde kendilerini tanımayan, kendileriyle odada olduğunu düşünmelerine yol açan, mekânsal algıdaki sorunlardan muzdarip olabilirler.
Yaşla İlgili Değişiklikler:
Görme bozukluğunun yaşlanma nedeniyle bozulduğu ve bu nedenle bulanık görme, mutlaka Alzheimer hastalığının erken bir belirtisi olmadığı bilinmektedir. Ayrıca, görme sorunu, katarakt veya şeker hastalığı gibi diğer hastalıklarla da ilişkili olabilir, bu nedenle bu değişiklikleri fark ettikten sonra, olası sorunların çeşitliliğini ortadan kaldırmak için doktorunuza danışmalısınız.
6. Sohbetlerde ve yazılarda sözlerin , isimlerin kullanılmasında zorlukların belirtileri Alzheimer’lı kişiler bir sohbete katılmayı, konuşmanın ortasında konuşmayı kesmeyi, konuşurken düşüncelerini yitirmeyi ve fark etmeden aynı konuyu birkaç kez tekrarlayabilirler. Zengin kelime dağarcığını kullanmakta zorluk çekebilirler ve hatta aşina oldukları nesneler ve insanlar için doğru ismi bile unatabilirler. Bu, çocuklarını veya arkadaşlarını yanlış adlarla çağırmayı içerir.
Yaşla İlgili Değişiklikler:
Siz veya aileniz söylemek istediğiniz şey için doğru kelimeyi bulmakta zorlanıyorsanız, bu durum Alzheimer hastalığının gelişimini göstermez. Yaşlanma birçok beyin sürecinin yavaşlamasına neden olur ve hafızanın kendisi artık geçmişte olduğu gibi işlev görmez. Sözleri karıştırmamak ve bir şeyleri kendilerine ait olmayan bir adla çağırmanız bile yaşlanmayla ilgili bir hafıza sorunudur.
7. Bazı şeyleri yanlış anlamak ve yapacaklarını bilememek yetersizliği
Alzheimer’lı bir kişi, fark etmeden bazı nesneleri ait olmadıkları yerlere yerleştirebilir ve çoğu zaman nesneleri kaybeder ve onları bulmalarına yardımcı olmak için yaptıklarını tekrar gözden geçiremez. Bazen Alzheimer başka bir kişiyi hırsızlıkla suçlayabilir ve yıllar geçtikçe ve hastalık kötüleştikçe, bu daha sık ortaya çıkabilir.
Yaşla İlgili Değişiklikler:
Siz ya da ebeveynleriniz zaman zaman gözlüğünüzü veya uzaktan kumandayı nereye koyduğunuzu hatırlamakta zorlanıyorsanız, bu mutlaka Alzheimer hastalığı belirtisi değildir. Bunlar, yaşlılık dönemiyle ve artan problemler olabilir. Bu, ayakkabılarınızı buzdolabında bırakmak gibi mantıksız bir durum olmadığı sürece, endişelenmenize gerek yok.
8. yetersiz değerlendirme ve karar vermede zorluk
Alzheimer’lı kişiler kararlarında ya da karar verme yeteneklerinde bir değişiklik hissedebilirler. Örneğin, para ile ilgili kötü kararlar verebilir, pazarlamacılara ve gereksiz yüksek miktarda para verebilirler. Ayrıca, temizlik ve bakıma daha az önem verebilirler.
Yaşla İlgili Değişiklikler:
Zaman zaman yanlış kararlar vermek, Alzheimer hastalığınız olduğu anlamına gelmez. Pazarlamacılar genellikle mantık yerine duyguları kullanarak “parayı” nasıl “alabileceklerini” bilen profesyonellerdir. Bu durumda , siz veya aileniz hala “hayırlı” diyebiliyor ve satılmakta olan bir ürüne ihtiyacınız olmadığını söyleyebiliyorsanız endişelenmenize gerek yok.
9. Sosyal aktivitelerden ve çalışmaktan kaçınmak
Alzheimer’lı insanlar geçmiş hobilerini bırakabilir ve sosyal toplantılardan ve iş ile ilgili herhangi bir eylemden kaçınabilir. Favori takımlarını takip edemedikleri için futbol izlemeyi bile sevmeyebilirler. Bu değişikliklerin nedeni, onlara keyif veren herşeyin algılanmamasıdır.
Yaşla İlgili Değişiklikler:
Siz veya aileniz kendinizi çalışma nedeniyle yorgun hissediyorsanız veya sosyal etkileşimden kaçınmak istiyorsanız, bu Alzheimer hastalığının belirtisi değildir. Uzun yıllar sürekli yaptığınız işten dolayı bir yorulma ve tükenme söz konusudur. Bu durumlarda arkadaşlarınızla iletişimden kaçınmak isteğinizdir. Bedeninizin ve zihninizin biraz dinlenmeye ihtiyacı olduğuna dair bir işarettir.
10. Ruh hali ve kişilik değişiklikleri
Alzheimer hastaları tamamen farklı davranışlar göstermeye başlarlar. Olaylara normalden daha farklı durumlarda yanıt verebilirler. Şaşkın, şüpheli, depresif, endişeli veya stresli olabilirler. Evlerinde ve iş ortamında üzüntülere karşı dirençlerini kolay kaybederek yenik düşerler.Daha kolay depresyona girerler.
Yaşla İlgili Değişiklikler:
Siz veya aileniz uaşamınızdaki bir değişimin ardından kendiniz için yarattığınız rutinde bir değişiklikten sonra gergin veya güvensiz hissederseniz, bu sadece sizin kendi tarzınızın ve aldığınız kararın sonucudur. Daha ileri yaşta rutin değişiklikler daha çok etkileyicidir. Bu durum mutlaka Alzheimer hastalığı belirtisi değildir. Ruh hali değişimlerinin başka hastalıkların belirtileri olabileceğini de unutmayın.
Son bir kaç kelime …
Doğal yaşlanma süreçleri ile Alzheimer arasında ayrım yapmak bazen zor olabilir, ancak siz veya ebeveynleriniz yaşa bağlı olmayan değişiklikler ve belirtilerle karşılaşırsanız, uygun test ve tedavi için doktorunuza danışmalısınız. Bu tür radikal değişikliklerin tek başına başka hastalıklara işaret edebileceğinin de dikkate alınması önemlidir ve bu nedenle Alzheimer’e sahip olabileceğinizi düşünmek için değil, profesyonel bir görüş için doktora başvurmanız önerilir.
