Dondurma ambalajlarını iyi okuyunuz
Güngör Uras
guras@milliyet.com.tr
Milliyet –25 Mayıs 2014
Dondurma besleyici bir gıdadır.
Gerçek dondurma, sadece sütün saleple karıştırılması ve toz şeker ilavesiyle hazırlanır.Ne var ki sanayi dondurmaları farklı katkı maddelerini içeriyor.Yabancı ve yerli gıda mevzuatı o kadar karışık hale geldi ki, “neyin gerçek dondurma olduğunu, neyin katkılı olduğunu” tüketici anlayamaz hale geldi.
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası‘ndan Sayın Sedat Kuru’nun dondurmayla ilgili bilgi notundan yararlanarak sayın okuyucularıma ambalajlı dondurmalar hakkında bilgi vereceğim. Gıda mevzuatına göre piyasada “dondurma” diye satılan içeriği ve yapısı farklı 2 ürün var:
(1) Gıda mevzuatına göre dondurma, ”tat ve çeşidine göre süt ve veya süt ürünlerini, içme suyu, şeker ve izin verilen katkı maddelerini bulunduran, salep, yumurta, yumurta ürünleri, aroma maddeleri ve çeşni maddeleri gibi bileşenleri içeren yumuşak halde ya da sertleştirilerek tüketime sunulan“ üründür.
Çok sayıda katkı kullanılıyor
Gıda mevzuatına uygun olarak tüketime sunulan (piyasada satılan) ünlü dondurma markalarından ikisinin ambalajlarının üzerinde ufak harflerle yazılan katkı maddelerini bilgi için sayın okuyucularıma aktarıyorum:
(1) En fazla pazar payı olan ürünün ambalajında içeriği şöyle belirtiliyor: Su, şeker, süt kreması, glikoz şurubu, yağsız süttozu, peynir altı suyu tozu, kıvam artırıcılar (guar karboksimetil selüloz), sahlep, emülgatör (mono ve digliseridler) aroma, vanilin.
(2) Pazar payı büyük bir başka marka dondurmanın ambalajında dondurmanın içeriği şöyle açıklanıyor: Bitkisel yağ, süt, buz %25, su, şeker, glikoz şurubu, bitkisel yağ tozu, peynir altı suyu, yağsız süt tozu, emülgatör, yağ asitlerinin mono ve digliseritleri, stabilizörler (guar, gam, lokust bear gam, korboksimetil selüloz) renklendiriciler, kurkimin, klorofil, aroma.)
(2) Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği ve Yenilebilir Buzlar Tebliği’ne uygun olarak tüketiciye “dondurma” niyetine ”buzlu yiyecek” de satılmaktadır. Tekrarda yarar vardır.
Bunlar dondurma değil, buzlu yiyecektir.Ve de etiketinde çok küçük harflerle bu özelliği açıklanmaktadır. Ne var ki, ne aldığını bilemeyen tüketici buzlu yiyeceği dondurma niyetine tüketmektedir. Tebliğe göre buzlu yiyeceklerde, süt veya sütlü ürünler, içme suyu, şeker, süt proteinleri, süt yağı ve veya bitkisel yağ ile katkı maddeleri kullanılmaktadır.
Çocuklar ne yiyor bilelim . Tekrarda yarar vardır.
Bu katkı maddeleri gıda mevzuatına uygundur ama tüketici için önemli olan dondurma niyetine satın aldığı ürünün içinde, peynir altı suyu tozu, pancar şekeri yerine mısır şurubu, bitkisel yağ, kıvam artırıcı maddeler, renklendirici gibi katkıların olup olmadığıdır.Bunları tüketiciyi dondurmadan soğutmak için değil, neyin ne olduğunu anlatmak için yazıyorum.
Bir uyarım daha var.
Sanılmasın ki kafa karıştıran bu katkı maddeleri sadece Türkiye’de üretilen ambalajlı dondurmalarda var. Yurtdışından ithal edilen ve piyasada satılan uluslararası üne sahip dondurma markalarının ambalajlarının üzerindeki yazılar okunur ise, ithal dondurmalarda daha fazla katkı maddesi olduğu görülür.
Yok mu bunun çaresi? Var…
Piyasada katkı maddesiz sadece süt, salep ve şeker içeriği olan dondurmalar da satılmaya başladı. Tüketici, satın aldığı malın ambalajını iyice okursa, neyi satın aldığını ne yediğini ve özellikle çocuklarına ne yedirdiğini bilir.
(Bir temenni: Bakanlık ve belediyeler, açık olarak satılan dondurmalarda, dondurma tezgâhının camına, dondurmanın içeriğini belirtme zorunluluğu getirirse, külahla dondurma satın alanlar da dondurma niyetine ne yediklerini bilebilirler.)
Güngör Uras
guras@milliyet.com.tr
Olayların İçinden
Milliyet –22 Mayıs 2014
Bonbon, Çin’de üretiliyor Ankara’da kâğıda sarılıyor
Güven Sak, olanı biteni çok iyi izleyen bir iktisatçıdır.
O yazdı:
“Ankara’da şekerleme üreten bir firmanın yetkilisiyle sohbet ediyordum. Bir ara konu üretimin nasıl yapıldığına gelince, ‘Vallahi’ dedi, ‘Biz bu şekerlemeleri Çin’de ürettiriyoruz. Oradan konteynere koyuyorlar. 2.5 ayda fabrikaya geliyor. Ambalajlayıp piyasaya sürüyoruz.’ Ben cevap olarak yalnızca ‘Yok artık’ dediğimi hatırlıyorum. ‘Şekerleme yahu… O da Çin’den?’ diyebildim. O cevapladı: Ucuz ama!..”
Çin’den ithalat 2. sırada
2013’te ithalat için en fazla döviz ödediğimiz ülke Rusya oldu.Rusya’dan 25 milyar dolarlık ithalat yaptık. Çünkü Rusya’dan gaz alıyoruz.
İkinci sırada Çin var.
Çin’den 24.6 milyar dolarlık mal aldık.
1998’de Çin 15’inci sırada idi.
2003’te 9’uncu, 2008 yılında 3’üncü sıraya yükseldi.
2011 yılından bu yana ikinci sırada.
Çin’den çok alıyoruz. Az satabiliyoruz.
2013 ihracatımız 3.6 milyar dolar. Dış ticarette açığımız 21 milyar dolar. Cari açığımızın üçte biri…
Çin’den elektrikli makine ve cihazlar, değişik makine ve aletler en fazla ithalat yapılan ürünler.Plastik eşya, demir çelik eşya daha sonra geliyor. Şaşırtıcı olan ithal ürünler Türkiye’de gelişmiş sektörlerin ürünleri.
2013’ün ilk 9 ayında 584 milyon dolarlık mobilya, 472 milyon dolarlık giyim eşyası, bir o kadar ayakkabı ithal edilmiş. 133 milyon dolarlık da saat var.
Eyüp’te bir sanayi sitesini geziyorduk. İki kardeş terazi üretiyorlarmış. Çin rekabetiyle biri iflas etmiş. Binası satılmış. Öbürü, Çin’den parça getirterek montaja dönmüş.
Termometre üreten tesisi olan bir girişimci, hem Türkiye’nin talebini karşılar hem de Almanya’ya ihracat yaparken, Çin termometrelerinin rekabetine dayanamayıp tesisini kapatmış.
Şimdilerde Türk markası taşıyan birçok elektrikli ev aletlerinin, mutfak eşyalarının etiketinin altında Çin’de üretildiği yazıyor. Çin mallarıyla ilgili söyleşilerde genelde tekstil ve giyim sanayinin dış pazarlarda Çin ürünleriyle rekabeti gündeme gelir. Dış pazarlarda rekabet önemli ama iç piyasada da ucuz Çin malları yerli üretimin gelişmesini engelliyor.
Daha da kötüsü, birçok üreticinin işini kapatmasına neden oluyor.
Faturayı ise dövizle ödüyoruz.
