‘Türkiye’de saydamlık, denetim yok!’ * Devlet kurumlarındaki mali denetimsizlik ve Sayıştay’ın çaresizliği AB İlerleme Raporu’na da girdi

Türkiye’nin İran ile AB’nin uyguladığı ekonomik ambargoya karşın ekonomik ilişkilerini sürdürmesi ve İran’a altın ihracatı, Türkiye-AB arasındaki ticareti geriletti. AB Komisyonu’nun hazırladığı 2013 İlerleme Raporu’nda Türkiye’nin ihracat hacminin de İran’a altın ihracı ile büyüdüğü belirtildi. İşte raporda yer alan o tespitler: “2012 yılında ihracat hacmiyüzde 16.7 oranında büyümüştür. Ancak bu büyümenin büyük bir kısmı sıra dışı olarak gerçekleşen İran’a parasal olmayan altın ihracatından kaynaklanmaktadır.

Öte yandan 2013 yılında altın ihracatındaki hızlı düşüşle ihracatta büyüme yüzde 3.2 oranına gerilemiştir. AB’nin Türkiye toplam ticaretindeki payı 2011’deki yüzde 40.8 seviyesinden yüzde37.7’ye gerilemiştir. AB’nin Türkiye ihracatındaki payıysa AB talebindeki düşüş ve Türkiye’den İran’a altın ihracatındaki artış sebebiyleözellikle güçlü bir düşüş göstererek yüzde 46.2’den yüzde 38.8’e düşmüştür.”

Kamu Yönetimi başlığı altında Sermaye Piyasası Düzenleme Kurulu, BDDK, Rekabet Kurumu, RTÜK, YÖK gibi bağımsız kurumlarınbakanlıkların denetiminde olması da eleştirildi. Raporda, “Bağımsızkurumların faaliyetinin konuyla ilgili bakanlıkların denetimi altında olması, AB müktesebatına aykırıdır” ifadelerine yer verilirken denetim ile ilgili şu başlıklara işaret edildi:

“2013 bütçe görüşmelerinde önceki dönem kamu harcamaları yönetimiile ilgili yeterli bilgi verilmemiş ve bu da Sayıştay’ın yasal görevinin zayıflamasına neden olmuştur. Nisan 2013’te kabul edilen yasa, Sayıştay’ın hükümetle ilgili her türlü denetimi yapabilmesine olanak sağlasa da kamu reformunun önemli bir bileşeni olan performans denetimi yapılmamaktadır.

Bakanlıklar ve kamu dairelerinin performans programları ve saygınlık raporlarının ilgili bütçelerle eşgüdümü sağlanmalıdır. İçdenetim sistemi etkili değildir, iç denetim ve teftiş fonksiyonları arasında karmaşa bulunmaktadır.”

Raporda, “Kamu İhaleleri Kanunu AB müktesebatı ile uyumlu hale getirilmemiştir” eleştirisi tekrarlanırken devletin rekabet ortamının gelişmesindeki rolü başlığında, “Devlet yardımlarının saydamlaştırılması alanında hiçbir ilerleme sağlanmamıştır” tespitine yer verildi.

Türkiye’deki enflasyon oranının Merkez Bankası’nın tahmin ettiği yüzde 5’e düşmediği belirtilen raporda, bankanın politikaları da eleştirildi: “Merkez Bankası birden fazla hedefle sıra dışı ve karmaşık bir para politikası izlemeye devam etmiştir ve bu durum şeffaflık ve tahmin edilebilirliğe zarar vermektedir. Politika duruşu, değişen iç ve uluslararası şartlar ışığında sıklıkla değişime uğramıştır.

2012 yılında bütçe hedefleri önceki yılların aksine, devlet harcamalarındaki artış ve ekonomik faaliyetteki yavaşlama nedeniyle yakalanamamıştır. Merkezi hükümetin bütçe açığı 2012’de GSYH’ninyüzde 2’sine yükselmiştir. Bu rakam 2011 yılında yüzde 1.4 idi. Bütçe ve bütçe kurallarının belirlenmesi çerçevesinde saydamlık sağlanması yönünde hiçbir gelişme sağlanmamıştır.”