BİLGİ, KÜLTÜR * TİTANİK * HARRY ELKINS WIDENER’İN KİTAPLARI

Titanik ilk yolculuğuna 10 Nisan 1912’de öğle saatlerinde Southampton’dan yola çıktı.

TİTANİK * HARRY ELKINS WIDENER’İN KİTAPLARI

Naci Kaptan 28 Temmuz 2022

Hayatın ne kadar garip olduğunu bir kez daha gözler önüne serecek bir hikayeyi paylaşalım. Hikayemizin kahramanı Harry Elkins Widener (1885-1912)

Sürekli büyüklü küçüklü kararlar alarak geçirdiğimiz ömrümüzde, bazen bazı kararlar başlangıca veya bitişe sebep olur. Widener’ın seyahat kararı da böyle bir nitelikteydi.. Harry Elkins Widener Harvard Üniversitesi’nden mezun, varlıklı bir aileden gelen, nadir kitapları toplayan 27 yaşında bir gençtir. 3000’den fazla kitabı genç yaşına rağmen biriktirmiştir.

Harry 1912 yılında çok nadir bulunan bir kitabı koleksiyonuna dâhil etmek için ailesi ile birlikte İngiltere’ye gider. Kitabı alan Harry, geri dönüş yolculuğu için  yeni inşa edilmiş ve batmaz diye tanımlananan TİTANİC  gemisine annesi ile birlikte bilet alırlar.

RMS Titanic, White Star Line şirketine ait Olympic sınıfı lüks bir transatlantik yolcu gemisiydi. Titanic ilk seferine 15 Nisan 1912’de, Southampton İngiltere’den, New York City’e doğru yola çıktı. Ancak, buz dağına çarpması sonucu büyük bir facia  gerçekleşti ve 269 metre uzunluğundaki Titanic gemisi New York City’e varamayarak kısa zamanda sulara gömüldü.

Geminin buzdağına çarparak batmaya başladığında Harry ve ailesi kaza sonrası  bir filikaya bindirildiler. Widener’in annesi ve hizmetçisi kurtarıldı, ancak Widener, babası ve babasının uşağı öldü.

İlk kurtarılanlardan olan Harry filikaya bineceği sırada İngiltere’den almış olduğu ender bulunan  kitabı kamarasında unuttuğunu fark eder. Nadir kitaplara olan sevgisi nedeniyle filikadan inerek kitabı almaya gider. Fakat kitap ile döndüğünde filika ne yazık ki denize indirilmiştir. Filikada bulunanlar Harry’nin suya atlamasını, mesafenin kısa olduğunu, yüzebileceğini söylerler. Yüzme bilmeyen Harry bunu yapamaz. Kendisi trajik Titanik faciasında hayatını kaybedenlerden biri olurken, annesi ise hayatta kalmayı başarır. Titanik’in batması 1.514 kişinin ölümüyle sonuçlanmış ve tarihe en büyük deniz felaketlerinden biri olarak tarihe geçmiştir.

BU KAZANIN BAŞKA BİR KAHRAMANI DAHA VAR

Dünyada gelmiş geçmiş en cömertçe dekore edilmiş kitaplardan birisi de, Nisan 1912’de Londra’dan New York’a gönderildi. Bu kitap Ömer Hayyam’ın Rubailer’ini içeriyordu ve bu kitap da Titanik ile aktarılıyordu. Günümüzde bu kitabın Harry Elkins Widener’ın hikayesinde sizlere aktardığımız kitap olduğu düşünülüyor.

Kitapta, binden fazla yakut ve zümrüt gibi değerli taş, beş bin parça deri, gümüş, fildişi, abanoz ile 600 sayfalık 22 karat yaprak altın kullanılmıştı. “Titanik 14 Nisan 1912 gecesi Yeni Dünya’nın denizlerine gömüldüğünde, en seçkin kurbanı bir kitap olmuştu…” Bu sözler Lübnan kökenli Fransız yazar Amin Maalouf’un 1988’de yayımlanan tarihi romanı Semerkant’ta geçiyor. Sözü edilen kitap, 11. yüzyıl bilginlerinden İranlı Ömer Hayyam’ın Rubaileri’ydi. Bu şiirlerin çok sayıda yazılı kopyası olsa da bu kitap yeganeydi.

1900’lerin başında Londra’da iki ciltçi, George Sutcliffe ile Francis Sangorski eskiden kalma kitap ciltleme zanaatını yeniden canlandırmaya çalışıyor, ciltlerinde kullandıkları zengin desenlerle tanınıyorlardı. Henry Sotheran adlı kitapçı onlardan eşi benzeri olmayan bir kitap sipariş etmişti. Kitabın masrafı hiç önemli değildi. İki yıllık yoğun çalışmanın ardından 1911’de tamamlanan kitapta Ömer Hayyam’ın rubailerinin İngilizce yorumları yer alıyordu. Kitap ‘Büyük Ömer’ adının yanı sıra, ihtişamından dolayı ‘Muhteşem Kitap’ adıyla da tanınır olmuştu.

Kitabın Titanik’te İşi Neydi?
Sotheran aslında bu kitabı New York’a göndermek istiyordu. Ama Amerikan gümrüğünün talep ettiği yüksek gümrük vergisini ödemeyi reddettiği için kitap İngiltere’ye geri döndü. Sonrasında Gabriel Wells bir müzayedede kitabı 450 sterline satın aldı. Wells de kitabı Amerika’ya göndermek istiyordu. Ama ne yazık ki başvurulan gemi onu taşımayı kabul etmedi. Bunun üzerine 1912’de İngiltere’den Amerika’ya ilk seferini yapan Titanik’e başvuruldu.

Titanik ilk yolculuğuna 10 Nisan 1912’de öğle saatlerinde Southampton’dan yola çıktı. Bu esnada Widener, Londra’ya yaptığı bir kitap satın alma gezisinin ardından ABD’ye dönüyordu. Kendisi, Wells’i tanıyordu. Bu nedenle kitabın gemi yolculuğu esnasında Widener’in kasasına konulduğu düşünülüyor.

Ömer Hayyam’ın Kitabının Hikayesi Burada Bitmiyor
Ancak kitabın hikayesi Titanik’in batmasıyla sona ermedi. Birkaç hafta sonra kitabı hazırlayan iki kişiden biri olan Sangorski tuhaf bir biçimde boğularak öldü. Bunun üzerine yeğeni Stanley Bray, Sangorski’nin orijinal çizimlerini kullanarak altı yıllık bir çalışmanın ardından kitabın yeni bir kopyasını yapmayı başardı. Bu kitap korunmak üzere bir banka kasasına kondu. Ama İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi uçaklarının Londra’yı bombalaması üzerine bu kitap da paramparça oldu.

Stanley Bray, Blitz’de ağır hasar gören Rubailer’in kalıntılarını tutarken Bray 40 yıl süren bir çalışmanın ardından son bir kopya daha üretti. Ölümünün ardından kitap British Library’ye bağışlandı. Bugün burada bu eseri görmek mümkün.

Harry Elkins Widener Memorial Kütüphanesi

Yaşanan bu olayın ardından annesi Eleanor Elkins Widener, oğlunun anısına Harvard Üniversitesi’ne bir kütüphane yaptırmak için yüklü bir bağış yapar. Oğlunun kitap koleksiyonlarını da buraya bağışlar. 1915 yılında yapılan “Harry Elkins Widener Memorial” Kütüphanesi bugün yaklaşık 15 milyon kitap sayısı ile dünyanın en büyük üniversite kütüphanesidir.

Bağışı yapan Widener’in 4 şartı vardı. Bu şartlardan herhangi biri uygulanmazsa bağışladığı tüm koleksiyon ve kitapların geri alınacağını belirtmiştir.

> Binanın mimarisi hiç bir şekilde bozulmayacak.

> Her gün kütüphane girişine taze çiçekler konulacak. (1915 yılında kütüphane açıldığından beri bu kural bir kere olsun bozulmamıştır.)

> Kütüphane içinde bulunan odalardan biri Harry’nin kendi kütüphanesinin birebir aynisi olacak.

> Harvard Üniversitesi’ndeki her öğrenciye yüzme öğretilecek . 100 metre yüzme sınavını geçmeden hiçbir öğrenciye diploma verilmeyecek.

Widener genç yaşta Atlas Okyanusunda bu dünyadaki hikayesini bedensel olarak sonlandırırken, onun adı ve anısıyla pek çok öğrenci dünyanın en büyük üniversitelerinden birinde kendini yetiştirmeye devam ediyor.

https://www.matematiksel.org/titanikte-hayatini-kaybeden-parlak-bir-gencin-kisa-oykusu/

Kaynak belirtilmemiş anonim yazılar