“DAYİK” “DAD” * “THEMİS VE JUSTİTE” ANA VE ADALET

DAYİK, DAD, Hem ana hem de adalet anlamına geliyor ‘dad’… Sümerce ve Kürtçe’de anne ile adalet aynı kavrama denk geliyor yani. Zerdüştlükte ise ahlak manasını karşılıyor. Adalet Arapça, Farsça ve Türkçe’de kadın ismi…

Yunanlılarda Themis, Roma’da Astrea ya da Justite’de adalet tanrıçalarını simgeliyor. Hatta Themis’in ad koymak, yerleştirmek anlamına gelen evrensel yasayı temsil ettiği birçok kaynakta geçiyor. Birçok dilde anne kavramının yer, yerleşme, ülke ile özdeş olduğu da biliniyor.

Buna karşı günümüzde namusun karşılığı olarak geçen nomos’un da insansal yasaya karşılık geldiği belirtiliyor. Yani nomos erkeklerin kanunlarına dönüşürken, Themis binlerce yıllık tanrıça kültürünün yasalarına karşılık geliyor. Kadın etrafında gelişen yaşam ve onun adaleti mitolojilerde Adalet tanrıçaları biçiminde ifade ediliyor.

Akadlarda İştar’a atfedilen tabletteki, “Ben ki Tanrıça İştar’ım/Hayat denilenim/Siz bana ölüm deseniz bile/Yasa denilenim/Siz bana kuraldışı deseniz de/ Aradığınız benim ve bulduğunuz/ Dört bir yana saçtınız beni ve şimdi parçalarımı topluyorsunuz”

sözleri yasanın sahibi olan tanrıçanın kurnaz tanrılar karşısındaki son feryatlarını anlatıyor adeta.

Adaletin mekanı olarak kavramlaştırılan dadgeh ise kadının mekanı anlamına geliyor. Adalet binalarının önünde bir elinde terazi bir elinde kılıç gözleri kapalı olan kadın heykellerinin adaletin simgesi olması da ayrıca incelenmeyi gerektiren bir konu.

Nagihan Akarsel