Müftülere nikâh kıyma yetkisi verildi,
çocuk istismarının önü açıldı…

Evrim Kepenek – 12 Aralık 2022
İstanbul – BİA Haber Merkezi

Avukat Beliz Özkan, erken yaşta evliliklerinin önünü açan yasal değişikleri anlattı ve ekledi: “Çocukları erken yaşta zorla evlendirmelerden korumanın en etkin yolu, sistemin her kurumuyla bununla mücadele etmesi.”

*H.G.K.’nin anne, baba ve zorla evlendirildiği erkek tutuklanmalı. Daha soruşturma aşamasındayken tutuklanmaları gerekirdi fakat şimdide de tutuklanmaları gerekiyor. Hukuken isabetli olan budur. *Tutuklanmadıkları her an kaçma ve delil yok etme ihtimalleri var.

*Çocukları erken yaşta zorla evlendirmelerden korumanın en etkin yolu, sistemin her kurumuyla bununla mücadele etmesi. Sistemin kendisinin çocuk evliliklerini suç ilan etmesi ve bu şekilde bakıyor olması gerek.

TÜİK 2021 Hane Halkı Araştırmasına göre de ilk evlenme yaşı cinsiyete göre incelendiğinde, kadınların erkeklere göre daha erken yaşlarda evleniyor.  Evliliğini 18 yaşından önce yapan erkeklerin oranı yüzde 4,4 iken kadınların oranı yüzde 24,2.

İlk evliliğini 18-19 yaş aralığında yapan erkeklerin oranı yüzde 8,9 iken kadınların oranı yüzde 23,0. Yine TÜİK istatistiklerine göre 2020 yılında toplam evlenme sayısı 487.270. Evlenen (zorla evlendirilen) kız çocuk sayısı 13.014.

Avukat Beliz Özkan, bu sayıların sadece resmi rakamlar olduğunu hatırlatıyor ve “gerçek sayıları bilmiyoruz, çok daha fazla sayıda çocuğun evlendirildiğini söylemek mümkün” diyor.

Avukat Özkan’a göre, çocuk istismarlarının önü 2018’de Diyanet İşleri Başkanlığınca yayınlanan, müftülerin nikâh kıyma yetkisi, görev ve sorumluklarını içeren genelge sonrası arttı. Bu genelgeye göre, evliliğe mani bir durum tespit edilirse müftü bu işlemi yapmayı reddedebilecek. Müftü, taraflardan birinin yabancı uyruklu olması halinde ise, nikâh kıyamayacak.

O dönem,  CHP Manisa Milletvekili Tur Yıldız Biçer, eleştirilerini sıralarken mezhep ayrımı vurgusu da yapmış ve laiklik ilkesinin ihlal edildiğini belirtmişti. HDP Milletvekili Meral Danış – Beştaş ise “Bu düzenleme ile erken yaştaki evliliklerin yaygınlaşacağı endişesini taşıyoruz. Kadınların ‘imam nikâhlı eş’ olma dezavantajı, bu düzenlemeyle daha da artacak” demişti.

TIKLAYIN – Müftü Nikahı Resmi Gazete’de

Bu tartışmaları hatırlatan Özkan, o dönemki uyarı ve eleştirilerin somut halinin yaşandığına dikkat çekiyor.

“Kurumlara güven azaldı”

Ayrıca, çocuğun 14 yaşında istismar edildiğinin açığa çıkmasının ardından doktorun sorumluluğu gereği polise haber verdiğini ve savcılığın dosyayı kapattığını hatırlatan Özkan, “Şimdi çıkan gerçeklerle birlikte Adli Tıp Kurumu’ndan 14 yaşında çocuk yerine 21 yaşında yetişkinin birinin muayene edilmesi, bu tür kurumlara olan güveni de zedeliyor.”

Erken yaşta evlendirmelerde eğer çocuğun yaşı 15’in altındaysa verilen ceza ile 15 yaşını dolduran çocuklarda verilen ceza farklılık gösteriyor.

Avukat Özkan, “Çocuk 15 yaşın altındaysa failelre verilen cezalar çok daha yüksek oluyor. Bu nedenle 15 yaşını doldurdu savunmasını yapan faillere daha az ceza veriliyor. Çocuğun kemik yaşının ispatlanması isteniyor yargı da çocuk 15 yaşını doldurdu iddiası üzerinden hareketle faile indirimli ceza veriyor” diyor.

Altı yaşında çocuğun evlendirilmesi suçu

Genel olarak çocuk evliliklerine dair yargılamalarda cezasızlığa dikkat çeken Özkan, “Bu tür yargılamalarda genel olarak karar istinaf, yargıtay gibi aşamalardan geçip kesinleşenene kadar tutuklama olmuyor.  Altı yaşındaki çocuğun istismar edilmesi meselesinde ise hemen bir tutuklama olması gerekiyor. Hukuken bunun bir açıklaması yok. Burada anne, baba ve evlendirilen erkeğin tutuklanması hukuken isabetli bir karar olurdu” diyor.

Resmi nikâh olmadan dini nikah yapılmasına yönelik 2015’teki Anayasa Mahkemesi’ni kararını hatırlatan Özkan, şu vurguyu yapıyor:

“Önceden 2015’den önce resmi nikah olmadan dini nikah yapmak suçtu, yapılamıyordu. Anayasa Mahkemesi bu maddeyi iptal etti. Artık resmi nikâh olmadan da dini nikâh yapılabiliyor bu da erken yaşta evlendirmelerinin önünü açan başka bir faktör oldu.”

Avukat Özkan’a göre, çözüm hak odaklı bir sistemi inşa etmekten geçiyor:

“Çocukları erken yaşta zorla evlendirmelerden korumanın en etkin yolu, sistemin her kurumuyla bununla mücadele etmesi. Sistemin kendisinin çocuk evliliklerini suç ilan etmesi ve bu şekilde bakıyor olması gerek.”

Ne olmuştu?

BirGün yazarı Timur Soykan, 3 Aralık’taki “Karanlık dünya bir çocuğu yuttu: Tarikat karanlığında henüz 6 yaşında…” başlıklı yazısında, İsmailağa Cemaati’ne bağlı Hiranur Vakfı’nın kurucusu Yusuf Ziya Gümüşel’in kızı H.K.G.’yi 2002’de altı yaşındayken imam nikahıyla ‘evlendirdiğini’, kadının çocukluğu boyunca cinsel istismarda bulunduğunu yazdı. Yaşananlar, H.K.G.’nin şikayetiyle ortaya çıktı.

Soykan, 7 Aralık’ta BirGün’de yayımlanan “Utancın fotoğrafları” başlıklı yazısında da H.K.G.’nin çocuk yaşta gelinlik giydirildiği ve ‘nişan’ına ait dehşet verici fotoğrafları yayımladı.

Sosyal medyada tepki yağan olaya ilişkin Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı açıklama yaptı ve davaya müdahil olduklarını bildirdi. (EMK)