SIFIR TOPLAMLI OYUN * Yolsuzluğun Afrika’ya senelik maliyeti 150 milyar dolar: Ya Türkiye’ye?

Yolsuzluğun Afrika’ya senelik maliyeti
150 milyar dolar: Ya Türkiye’ye?

Eser Karakaş – Mar 21 2021

Uluslararası Saydamlık (Transparency International) kurumunun Afrika ülkeleri için yaptığı çok önemli bir araştırma yolsuzluk süreçlerinin Afrika kıtasındaki ülkelere senelik maliyetini hesaplıyor.

Çalışmanın sonuçlarına göre Afrika ülkelerinin çok büyük bölümünde egemen yolsuzluk süreçlerinin bu ülkelerdeki büyüme oranının dörtte birini buharlaştırdığı ortaya çıkıyor.

Başka bir ifade ile de Afrika kıtası bir bütün olarak 2021 senesinde mesela yüzde dört büyüyecek iken yolsuzlukların sonucunda büyüme yüzde üçe düşüyor.

Ve, büyüme oranlarında söz konusu dörtte bir oranında yolsuzluğa bağlı düşüşün Afrika’ya senelik maliyeti yüz elli milyar dolar.

Transparency International’ın bu araştırmasının kanımca en önemli yanı yolsuzluk denen pis sürecin maliyetinin sadece ahlaki boyutta ya da yasal ve meşru olmayan kaynak transfer boyutunda yani birinden alıp başka birine verme boyutunda kalmadığını göstermesi.

Oysa, mesela Türkiye’de yolsuzluk meselesi hep bir ahlaki konu ya da birinden başkasına (birey-birey, birey-kurum, kurum-kurum) haksız, yasal olmayan kaynak, değer aktarımı olarak görülmüştür ve galiba hala da öyle görülüyor.

Çok doğrudur, yolsuzluk gayriahlakidir, birilerinden başka birilerine yasal ve meşru olmayan kaynak, gelir aktarımıdır, bunlara aklı başında kimsenin itirazı olamaz.

Ancak, meseleyi, yolsuzluğu sadece birilerinden başka birilerine yasal ve meşru olmayan yollarla kaynak, gelir aktarmak olarak görmek yolsuzluk meselesini sıfır toplamlı bir oyun olarak görmek demek.

Ne demek sıfır toplamlı oyun?

Poker gibi, dört kişilik bir masada kazananların kazançları, kaybedenlerin kayıplarına eşit olması demek; eğer bu eşitlik yoksa ortada birileri hile yapıyor demektir.

Oysa, yolsuzluk süreçleri asla sıfır toplamlı oyun değildir.

Başka bir ifadeyle bir toplumda yolsuzluk süreçleri ile kazananların kazançları DAİMA kaybedenlerin kayıplarından küçüktür.

Yine başka bir ifade ile de, yolsuzluk yapanlar yasal ve meşru olmayan yüz lira kazanmışlar ise, toplumun bütünü MUTLAKA yüz liradan çok daha fazla kaybetmiştir.

Yani mesele paranın birinin cebinden çıkıp başka birinin cebine girmesi konusunu çok aşan bir konudur.

Transparency International’ın araştırması da Afrika ülkelerinde yolsuzluklar nedeniyle büyüme oranlarının yüzde 25 oranında düştüğünü ortaya koyuyor.

İşte, ahlaki yıpranma dışında yolsuzluğun esas maliyeti de kanımca budur.

Transparency International bu araştırmayı Afrika için yapmış ama acaba aynı araştırma aynı yolsuzluk (corruption) tanımları ve araştırma yöntemleri ile Türkiye’de yapılsa acaba nasıl bir sonuç ortaya çıkar?

Çıkacak sonucun yönü belli, büyük yolsuzluklar yapılıyor ve bu yolsuzluklar sonucunda da milli gelir artışları potansiyel düzeylerinin çok altına iniyor.

Kamu ihalelerinde yapılan büyük yolsuzlukların maliyeti sadece vergi ödeyenlerden belirli (mesela beş tanesine) yüklenicilere yasal ve meşru olmayan yollardan (kanundaki istisnalar mesela) kaynak aktarımından ibaret değildir.

Sorun bu yolsuzluklar sonucunda milli gelir artışlarının olabileceği seviyenin çok altına düşüyor olması.

Dolar bazında beş sene zarfında kişi başına gelirin on iki bin iki yüz elli dolardan, sekiz bin beş yüz dolara düşmesi kısmen yanlış iktisat ve hukuk politikalarına ama bir ölçüde de yolsuzlukların başlarını alıp gitmelerine bağlı.

Azgelişmişliğin kaderi de bu galiba.

İktisat asla sıfır toplamlı bir oyun (zero-sum game) değildir, yolsuzluklara bu açıdan bakmak çok önemlidir.

https://ahvalnews-com.cdn.ampproject.org/c/s/ahvalnews.com/tr/ekonomi/yolsuzlugun-afrikaya-senelik-maliyeti-150-milyar-dolar-ya-turkiyeye?amp