Vasıf Çınar ‘İzmir’e Doğru’ Gazetesi Mustafa Necati
2 Haziran 1935’da yitirdiğimiz eğitim
devrimcisi Vasıf Çınar’ı saygıyla anıyoruz
1931’den sonra Prag, Budapeşte, Roma, Moskova büyükelçiliklerinde bulundu. Atatürk tarafından kendisine “Çınar” soyadı verildi. Büyükelçi olarak görev yaptığı Moskova’da 2 Haziran 1935’da öldü.
Vasıf Çınar, Öğretim Birliği’nin mimarlarından biridir. Gelecek, yörüngesini yitirmiş Milli Eğitim dizgesi yine onların yolunu gösterdiği bilimsel eğitimle kurulacaktır.Ölümünün 84. yılında H. Vasıf Çınar’ı saygıyla sevgiyle anıyoruz.
1894 yılında İzmir’de doğan Hüseyin Vasıf Bey(Çınar), İzmir İdadîsi’nden sonra İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi (1916).
* Meslek hayatına öğretmen olarak başladı; İzmir’de özel Şark Okulu’nun kurucuları arasında yer aldı.
* Yunanlıların İzmir’i işgali üzerine Redd-i İlhak Cemiyeti kurucuları arasında yer aldı ve Mustafa Necati ile birlikte, Balıkesir bölgesindeki Kuvâ-yi Milliye’ye katılıp o bölgede çıkan İzmir’e Doğru gazetesinde Millî Mücadele’yi destekleyen yazılar yazdı.
* Kurtuluşundan sonra İzmir’e maarif müdürü olarak (9 Eylül 1922) atandı. Daha sonra Maarif Vekâleti (Millî Eğitim Bakanlığı) Özel Kalem Müdürü oldu.
* 1923’te Saruhan’dan (Manisa), 1927’de İzmir’den milletvekili seçildi.
* İstiklâl Mahkemesi savcılığında bulundu.
* İsmet Paşa’nın (İnönü) kurduğu hükûmetlerde (8 Mart-22 Kasım 1924 ve 2 Kasım 1927-25 Eylül 1930) Millî Eğitim Bakanlığı yaptı.
* Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun çıkmasında önemli rol oynadı ve bu kanunu uygulayan ilk bakan oldu.
Eğitim bakanı Vasıf Bey’in 8 Eylül 1924 tarihli genelgesinde de eğitim ve öğretimin temel amaçları özetle şöyle gösterilmiştir:
– Eğitimin milli esaslara ve batı medeniyetinin yöntemlerine dayanması,
-Okulların insan ilişkileri,toplumsal yaşama kuralları, temizlik, düzen vs. uygar ve örnek alınacak bir eğitim yapmaları,
-Çocukların kalplerinde ve ruhlarında Cumhuriyet için fedakar olmak ülküsünü taşımaları,
-Okulların vicdan ve fikir hürriyeti ve bilinçli bir sorumluluk telkin etmesi,
-Öğretimin uygulamalı ve işe yarar bir hale getirilmesi,
-Okulların ilim ve okuma zevkini vermesi,
-Okulların halka sağlığın değerini ve sağlıklı olmanın yollarını öğretmesi,
– Okulların bedenen ve fikren dengeli gelişimi sağlaması,
– Okulların toplumun ve ailenin ihtiyaçlarını dinleyip göz önünde tutması,
-Okulların tasarruf, yardımlaşma ve iktisat fikirlerini vermesi,
-Okulların çocuklarda hür ve makul bir disiplin oluşturması.
*Vasıf Çınar’ın 1924’teki 8 aylık ilk bakanlığında Ankara’da toplanan İkinci Heyet-i İlmiye, okul programlarında gerçekleştirilecek yenilikleri kararlaştırdı.
*İlköğretimin 6 yıldan 5 yıla indirilmesi, ortaokul ve lisenin 3’er yıllık iki aşama sayılması, böylece ortaöğretimin 7 yıldan 6 yıla indirilmesi ve sosyoloji dersinin de konması, ilk okul müfredat programlarının hazırlanması, ders kitaplarının yazdırılması gibi. Bu kararlar 1924-1925 Öğretim yılından başlanarak aşamalı olarak yürürlüğe girdi.
* Vasıf Bey’in eğitim bakanlığı zamanında toplanan 43 kişilik bir program heyeti ilk, orta ve liselerin ders programlarını değiştirmiştir.
* Önce daha evvelki devrin ideolojisine bağlı olan görüşler kitaplardan ayıklanmış ve yerine Cumhuriyet’in esasları konulmuştur.
* Ortaokul ve liselerin öğrenci için çok ağır gelen ders programları bu değişiklikle bir hayli hafifletilmiştir.
*İslami ilimlerden bir kısmı okullardan büsbütün kaldırılmış ve bir kısmı da iyice azaltılmıştır. Arapça ve Farsça kaldırılan dersler arasındadır.
* Din derslerinin saatleri ise azaltılmış ve sadece liselerin iki sınıfında bırakılmıştır.
Falih Rıfkı Atay, her ikisini karşılaştırırken “Kültür zaafı bakımından birbirlerinden pek farklı değillerdi. Karakter bakımından Necati daha uysal, Vasıf daha sert ve civanmertti” diyor.
Bu iki arkadaşın kaderi de çok erken yaşlarda ölmeleri ile birbirine benzerlik gösterecektir.BVasıf Çınar ikinci kez getirildiği Milli Eğitim Bakanlığından İtalya Büyükelçiliği’ne atanması nedeniyle ayrılır.21 Mayıs 1932 günü Roma’ya Başbakan İsmet İnönü ile birlikte giden Çınar, 28 Mayıs tarihinde buradaki görevine başlar.
16 Temmuz 1934 günü Roma’dan Moskova’ya atanır. 10 Eylül 1934’te ikinci kez Moskova’da göreve başlar.İki ay kadar sonra 7 Kasım’da Moskova’daki görevine ek olarak Litvanya Cumhuriyeti Hükümeti” yanında da Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini Ortaelçi sıfatıyla temsil etmesi kararlaştırılır.
Vasıf Çınar Moskova’daki görevinin başında iken 30 Mayıs akşamı
evinde birden bire hastalanır ve 2 Haziran 1935 sabahı vefat eder.
