KAMU MALLARINA NASIL ÇÖKÜLÜR ; VARLIK FONU HESAP VERMEYEN DEVASA BİR KARADELİK * ÇAYKUR KAZANDIĞI HER BİR 100 TL İÇİN 106 TL HARCAMIŞ

Varlık Fonu ÇAYKUR’u batırdı: Sayıştay
raporunda borcu borçla çevirdiği vurgulandı

CUMHURİYET – Sefa Uyar – 28 Aralık 2022

Çay İşletmeleri Kurumu, Türkiye Varlık Fonu’na devredilmesinin ardından katlanarak zarar etmeye devam etti. Kurumun 2021 denetim raporu tamamladı.

Sayıştay 2017’de Türkiye Varlık Fonu’na devredilmeden önce kâr açıklayan, devrin ardından her yıl katlanarak zarar eden, genel müdürlüğünü ise AKP Rize İl Başkanı İshak Alim’in kardeşi Ziya Alim’in yaptığı Çay İşletmeleri Kurumu’na (ÇAYKUR) yönelik 2021 denetim raporunu tamamladı.

ÇAYKUR’un borçlanma ihtiyacının çok yüksek olduğu ve finansman giderlerinin dönem sonucunu olumsuz etkilediği vurgulanan raporda, 16 milyar liralık ticari banka kredisi kullanıldığı ve 15 milyar lira kredi anapara geri ödemesi yapıldığı ancak kalan 1 milyar TL ve faizlerinin ödenemediği vurgulandı.

Raporda, “Dolayısıyla 2020’den devreden 4 milyar 200 milyon lira tutarında mali borçlar, 2021 dönem sonunda yüzde 26 oranında artarak 5 milyar 200 milyon liraya yükselmiştir. 2021’de ticari bankalardan kullanılan kredilerinden dolayı tahakkuk eden faiz veya finansman gideri tutarı da 588 milyon lira oldu” denildi.

BORÇ ÇEVİRME ORANI ARTTI

Kurumun, TVF’ye devredildiği 2017’den bu yana işletme faaliyeti zararlarının devamlılık göstermeye başladığı ve kalıcı borçlanma ihtiyacının doğduğu vurgulanan raporda, borcun borçla kapatılmaya başlandığı kaydedildi.

Raporda, “ÇAYKUR’un kredi anapara ve faiz borcu ödemesi için ne kadar borçlanma yapıldığını ifade eden borç çevirme oranı 2021’de yüzde 106 seviyesinde gerçekleşmiştir. Başka bir ifadeyle, ÇAYKUR 2021’de 100 birim anapara ve faiz borcu ödemek için 106 birim borçlanmıştır” ifadeleri kullanıldı.

CHP Trabzon Milletvekili Ahmet Kaya, rapordaki tespitlere ilişkin bugün yaptığı açıklamada, ÇAYKUR’un zarar ettirildiğini belirterek şunları söyledi:

2021 yılında ticari bankalardan kullanılan kredilerden dolayı tahakkuk eden faiz veya finansman gideri tutarı, Sayıştay Raporu’na yansıdığı boyutuyla 588 milyon lira. Yani eski parayla 588 trilyona ulaşmış durumda. ÇAYKUR’un kredi, anapara ve faiz ödemesi için ne kadar borçlanma yapıldığını ifade eden borç çevirme oranı, 2021 yılında yüzde 106 seviyesinde gerçekleşmiş. Başka bir ifadeyle ÇAYKUR, 2021 yılında 100 birim anapara için 106 birim faiz borcu ödemek zorunda bırakılmış.

“AKP VE MHP OYLARI İLE REDDEDİLDİ”

Peki bu güzide kurumumuz, gözbebeğimiz, milli ürünümüz çayın güvencesi dediğimiz ÇAYKUR’umuz neden bu hale geldi? Bunu sorgulamamız lazım. Bir milletvekili olarak bu konuya ilişkin yaptığım araştırmalarda ve çalışmalarda çok vahim bulgulara ulaştım. Ve bunun sonucu olarak da 24 Ekim 2019 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne bir araştırma önergesi teklifi verdim. ÇAYKUR’un son yıllarda rekor düzeyde zarar etmesinin nedenlerinin araştırılarak buna yol açan sebep ve uygulamaların tespit edilmesi, ÇAYKUR’un daha etkin faaliyet göstererek milli ürünümüz çayın katma değerinin yükseltilmesi ve çay üreticisinin emeğinin karşılığını alabilmesi için gerekli düzenlemelerin belirlenerek, hükümete yol göstermek amacıyla bir Meclis Araştırması açılmasını teklif ettik. Fakat teklifimiz, maalesef AKP ve MHP oylarıyla her zaman olduğu gibi yine reddedildi.

“MATEMATİK YALAN SÖYLEMEZ”

ÇAYKUR’u incelediğimizde; ÇAYKUR’un Varlık Fonu’na devredilmeden önce kâr eden güzide bir kurum olduğu ve çok sayıda personel çalıştırdığı, Varlık Fonu’na devredildikten sonra personel sayısının azalmasına rağmen kâr oranlarının azaldığı ve borçlarının katlanarak arttığını görüyoruz. Varlık Fonu’na devredilmeden önce faaliyet raporları ve bütçe verileri incelendiğinde, 2014 yılında ÇAYKUR’un 12,1 milyon lira kâr elde ettiği, 2015 yılında 22,7 milyon lira kâr ettiği, 2016 yılında 86 milyon lira kâr ettiği; Varlık Fonu’na devredildiği 2017 yılında 268 milyon zarar ettiği, 2018 yılında 657 milyon zarar ettiği, 2019 yılında 635 milyon lira zarar ettiği, 2020’de 547 milyon zarar ettiği görülüyor. Matematik yalan söylemez, rakamlar ortada.

“2,6 MİLYAR LİRA ZARAR ETTİ”

Gözbebeğimiz ÇAYKUR’umuz, Varlık Fonu’na devrinden beri, yani 2017-2021 yılları arasında toplam 2 milyar 611 milyon lira zarar etmiştir, zarar ettirilmiştir. Bunun sebebi kötü yönetimdir, beceriksizliktir, siyasetin elini ÇAYKUR’dan çekmemesidir. Bunun bedelini 84 milyon vatandaşımız ödeyecektir, ödemektedir. ÇAYKUR’da çalışan işçi kardeşlerimiz ödeyecektir, ödemektedir. Çay üreticimiz ödemektedir, ödeyecektir. Dolayısıyla bu gidişe bir an önce son verilmeli, bu tablodan gerekli dersler çıkarılmalı. Bu Varlık Fonu mudur, darlık fonu mudur, borç fonu mudur belli olmayan fondan ÇAYKUR’umuz bir an önce çıkarılmalıdır ve ÇAYKUR hızla Varlık Fonu’ndan çıkarılarak normalleştirilmelidir.