TARİHİN İÇİNDEN *** 100. YILDÖNÜMÜNDE SARIKAMIŞ

Kerem Çalışkan – Aydınlık * 01.Ocak 2015

29/30  Ekim 1914’te Yavuz zırhlısı ile Karadeniz’e çıkan “Osmanlı” Amirali Alman komutan Souchon, Sivastapol’u bombalar ve bazı Rus gemilerini batırır. Emir doğrudan Alman Karargahı’ndan gelmiştir. Amaç Osmanlı’yı Almanya’nın yanında savaşa sokmaktır. Bu provokasyon sonucu Osmanlı devleti I. Dünya Savaşı’na girer. Rus Ordusu 1 Kasım 1914’te Doğu’da Erzurum’a doğru saldırıya geçer.

6 Aralık 1914’te Osmanlı Harbiye Nazırı Enver Paşa, Osmanlı Genelkurmay Başkanı General Bronsart von Schellendorf ve askeri heyeti ile birlikte Yavuz zırhlısına binerek Trabzon üzerinden Sarıkamış Harekatı’nı başlatmak için Erzurum’a gider.

18 Aralık 1914’te Enver Paşa hesapsız  Sarıkamış Harekatını başlatacaktır.

ALMANYA’NIN MACERASI

Alman Ordusu 29/30 Ağustos 1914’te Doğu Cephesi’nde Ruslara karşı Tannenberg Savaşı’nı kazandıktan sonra Batı Cephesi’nde 1914 Eylül ayı başında Marne nehrinde Fransızlar tarafından durdurulur. Almanlar hesap ettikleri gibi Paris’i alamazlar. Böylece Almanya açısından Schlieffen Planı denilen stratejik plan suya düşer. Bu plan önce Fransızları hızlı bir saldırı ile çökertip, sonra Rus Cephesine dönmek üzerine kuruludur. Amaç aynı anda iki cephede savaşı önlemektir.

Alman Genelkurmayı’nın daha 2 Ağustos 1914’te Osmanlı-Alman Gizli İttifak Anlaşması’nın imzalanmasından hemen sonra Osmanlı Ordusu’na ve Enver Paşa’ya verdiği bir dizi görev vardır.

Von Moltke’nin 10 Ağustos 1914’te Enver Paşa’ya gizli bir telgrafla bildirdiği bu 4 ana görev şöyle sıralanır:

Karadeniz’de Rus filosuna taarruz

Mısır’da Süveyş Kanalı’na İngilizlere karşı taarruz

Kafkasya’da Rus Ordusu’na karşı taarruz

Cihat ilanı ve buna bağlı olarak düşman bölgesindeki İslam aleminin ayaklandırılarak İngiliz, Fransız ve Rusların İslam ihtilalleri ile vurulması.

Enver Paşa, Berlin’den, yani savaşın merkezinden gelen bu talimatları adım adım harfiyen uygular. Çünkü Savaşın merkezi olarak Berlin’i görmektedir. Kendisi Berlin’e bağlı Osmanlı Cephesi Komutanı gibidir…

NİÇİN VE NASIL YAPILMIŞTIR?

Almanya, Doğu Cephesinde ilk zaferlerden sonra Rusya karşısında yeniden duraklamış ve sıkışmaya başlamıştır. Almanya’nın müttefiki Avusturya Ordusu Ruslar karşısında gerilemektedir.Bu nedenle Alman Genelkurmay Başkanı Falkenhayn, Enver Paşa’dan ısrarla Ruslara arka cepheden, yani Kafkasya’dan saldırmasını istemektedir.Almanya’nın, Enver Paşa’nın ısrarla istediği 5 milyon altının ilk taksidini yollaması üzerine Karadeniz taarruzu için Souchon’u gönderir. Osmanlı savaşa girer. Kendisi de Sarıkamış Cephesi’ne gider.

SALDIRI PLANI BERLİN’DEN

Alman Genelkurmayı , Sarıkamış’a saldırı planını Berlin’den daha önce Enver Paşa’ya yollamıştır. Bu Fransa’ya karşı başarısız kalan ünlü Schlieffen Planı’nın Kafkas versiyonudur. Osmanlı Ordusu hızlı bir harekatla Rus Ordusu’nu arkadan çevrilecek ve Sarıkamış’a girecektir. Bu harekatı yapacak olan III. Ordu 90 bin kişilik bir kuvvettir.

Çevirme Harekatı kağıt üstünde güzeldir. Ancak küçük bir kusuru vardır. Aşılması gereken bölge 2-3 bin metre yükseklikteki geçit vermez Allahüekber Dağlarıdır. Adı bile geçit vermez yalçınlığını göstermektedir. Mevsim kıştır. Dağlara kar inmiştir. 2 metreyi aşan karla kaplı o patikalarda yürümek bile mümkün değildir.

Liman von Sanders anılarında, Enver Paşa’nın Allahüekber dağlarını sol kanattan aşarak Rusları kuşatma planını kendisine gösterdiğini ve kendisinin ‘Bu karda o patika yolları geçemezsiniz’ diyerek karşı çıktığını anlatır. Ancak Liman Paşa bu anılarda çok önemli bir bilgi verir. Sarıkamış Planı’nı zaten Enver Paşa’dan bir kaç gün önce Karargah’taki bir Alman subayının inceleyip fikir belirtmesi için kendisine getirdiğini anlatır.

Tarih önünde olay nettir: Sarıkamış Harekatı Berlin’de hazırlanmış bir Alman Planıdır. Ama bölgeyi bilmeyen Alman subayların harita üzerinde hazırladığı imkansız bir plandır.Rus Ordusu sol kanattan hızlı yürüyüşle kuşatılacaktır. Herhangi bir Osmanlı kurmayının bu plana onay vermesi mümkün değildir. Ama Enver Paşa Berlin’in emrini aynen tatbik için körcesine harekete geçer.

HOCASI’NI GÖREVDEN ALDI

Doğu’da III. Ordu’nun başında Enver Paşa’nın Harbiye’de Tabiye (Taktik) hocası da olan değerli bir komutan Hasan İzzet Paşa vardır. Enver Paşa’ya ‘Bu karda kışta taarruz olmaz. Bahar gelsin ben Rusları yenerim’ der. İzzet Paşa’ya ‘Hocam olmasanız, sizi idam ederdim’ der. Onu görevden alır ve III. Ordu Komutanlığı’nı da kendisi üstlenir.

ORDU KARLI DAĞ’DA KIRILIR

18 Aralık 1914’te başlayan Sarıkamış Harekatı bilindiği gibi iki hafta içinde müthiş bir kırımla sonuçlanır. 4/5 Ocak 1915’te ağır kayıplar sonucu yenilgi kesinleşir. Paltosu bile olmayan yiyeceksiz, desteksiz Osmanlı askerleri karda kışta o dağlarda iki hafta içinde çoğu soğuk ve açlıktan donarak ölürler. 90 bin kişilik III. Ordu’dan geriye çoğu sakat ve yaralı 12 bin kadar perişan asker kalır. 80 bine yakın kayıp verilir.

HAREKATA KARŞI ÇIKANLAR

O sırada Osmanlı Genelkurmay İstihbarat Başkanı olan Kazım Karabekir, Doğu’da bir harekat planlandığını anlayarak karşı çıkmış ve bunu kar-kış dahil tüm gerekçeleri ile Enver Paşa’ya anlatmıştır.

Enver Paşa’nın Sarıkamış hücum planını anlattığı amcası ünlü İttihatçı Halil Paşa da ‘İmkansız. Yapma!’ demiştir. Nihayet III. Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa da, Enver’e bizzat ‘Yapma bu karda kışta saldırı olmaz’ demiştir. Kazım Karabekir 1914 Ağustos’tan Aralık ayına kadar geçen süre için ‘Enver’in bir kolundan biz bir kolundan Almanlar çekti. Sonunda Almanlar kazandı’diyecektir.

100 YIL SONRA SARIKAMIŞ FELAKETİ’NDEN NE DERS ÇIKARMAMIZ GEREKİYOR?

Yöneticilerin ve sorumlu mevkidekilerin ittifak halinde de olsalar yabancı ülkelerin çıkarına göre değil, kendi ülkesinin çıkarını gözeterek hareket etmesi gerekir. İster askeri, ister sivil yaşamda olsun, her işin kendisine göre bilimsel ve akılcı kuralları vardır. Bu bilimsel kurallara göre davranmak her zaman daha doğru bir yoldur. Aksi davranış batağa ve çöküşe götürür. Padişah da olsan, Halife de olsan yabancıların gaz vermesine kapılıp kendini İslam aleminin merkezi zannederek gülünç duruma düşürmeyeceksin. Yabancıların planlarına göre “Cihad” bildirileri yayınlamayacaksın. Müslümanları, başkalarının uğruna din adına savaşa kışkırtmayacaksın.

Konuyla ilgili yazı https://nacikaptan.com/?p=15951