DOĞA ÇEVRE EKOLOJİ VE PESTİSİTLER * Polo İçin Oyun Hazır mı?

Polo İçin Oyun Hazır mı?
Syngenta, Hindistan’daki Pestisit Zehirlenmesi
Nedeniyle İsviçre Mahkemesiyle Karşı Karşıya

Colin Todhunter tarafından
Küresel Araştırma, 6 Temmuz 2025

2017 yılında Hindistan’ın Maharashtra eyaletine bağlı Yavatmal bölgesinde kitlesel bir zehirlenme olayı yaşandı: Yüzlerce pamuk çiftçisi ve tarım işçisi, pestisit püskürtülmesinin ardından ciddi semptomlar yaşadı ve en az 23 ölüm bildirildi.

Resmi polis kayıtları, 96 zehirlenme vakasını (ikisi ölümcül) doğrudan Syngenta’nın böcek ilacı Polo’yla ilişkilendirirken , 36 vakada sadece Polo’nun, geri kalanında ise diğer böcek ilaçlarıyla birlikte kullanıldığı tespit edildi.

Hayatta kalanlar geçici körlük, bilinç kaybı, mide bulantısı ve solunum sıkıntısı gibi semptomlar yaşadıklarını belirttiler.

İsviçreli Syngenta şirketi, Polo’nun olaya karıştığına dair hiçbir kanıt olmadığını iddia ederek sorumluluğu reddetti. Buna karşılık, savunuculuk gruplarının desteğiyle etkilenen 51 aile, 2020 yılında İsviçre OECD Ulusal İrtibat Noktası’na tazminat ve önleyici tedbirler talep eden bir şikayette bulundu.

İsviçre OECD Ulusal İrtibat Noktası, OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı) Çokuluslu Şirketler Yönergeleri kapsamındaki şikayetleri ele almak üzere İsviçre tarafından yetkilendirilmiş resmi bir kuruluştur. Bu yönergeler, sınır ötesi faaliyet gösteren şirketler için insan hakları, işgücü ve çevre uygulamaları da dahil olmak üzere sorumlu iş yapma standartlarını belirlemektedir.

Hindistan’ın Maharashtra eyaletinde pestisit zehirlenmesinden ölen iki çiftçinin eşleri ve ağır zehirlenmeden kurtulan bir çiftçi, İsviçreli şirkete tazminat davası açtı. Basel Asliye Hukuk Mahkemesi, mağdurların Polo kullanımına ilişkin delillerin değerlendirilmesini başlattı.

Davacılar, 2017’deki ölümlerin Syngenta tarafından geliştirilen, üretilen ve satılan bir pestisit olan Polo’dan kaynaklandığını iddia ediyor. Polo’nun aktif maddesi diafenthiuron’dur. Diafenthiuron, sağlık ve çevre nedenleriyle İsviçre ve AB’de yasaklanmış olsa da Syngenta, Hindistan’da Polo’yu pazarlamaya ve satmaya devam etmiştir.

Haziran 2021’de davacılar, İsviçre ürün sorumluluk yasasına dayanarak Basel Asliye Hukuk Mahkemesi’nde dava açtı. Schadenanwälte hukuk firması tarafından temsil edilen davacılar, Avrupa Anayasa ve İnsan Hakları Merkezi (ECCHR) , Public Eye (İsviçre merkezli bir STK) ve Hindistan Pestisit Eylem Ağı tarafından destekleniyor .

Bu, Küresel Güney’den bir tarım kimyasalı şirketine karşı pestisit zehirlenmesi nedeniyle açılan ilk hukuk davasıdır. Bu dava, pestisit ticaretindeki çifte standartlara ve Avrupa şirketlerinin hesap verebilirliğine yönelik artan uluslararası eleştirileri vurgulamaktadır.

Sonuç, bireysel davacıların çok ötesinde , diğer mağdurlar ve İsviçre’nin bundan sonra kurumsal hesap verebilirliği nasıl ele alacağı konusunda da sonuçlar doğurabilir .

Mahkeme henüz davanın esasına ilişkin bir karar vermemiş olsa da, şimdiden güçlü bir sinyal verdi: Haziran 2022’de davacılara hukuki yardım sağlayarak, Syngenta’nın yurtdışındaki tehlikeli ürünlerinden kaynaklanan zararlardan sorumlu tutulabileceğini belirtti. Bu, mağdurların ve ailelerinin İsviçre mahkemelerinde adalet aramasının önünü açtı.

Syngenta, dünyanın en büyük tarım kimyasalları firmalarından biridir. Kimyasal yoğun tarımı teşvik eder ve aynı zamanda paraquattan kâr elde eder. Hindistan genelinde binlerce çiftçinin zehirlenmesi ve ölümüne yol açan son derece zehirli bir herbisit olan bu kimyasal, 50’den fazla ülkede yasaklanmıştır. Ülkede hâlâ satılmaktadır ve Syngenta, en büyük üreticilerinden biridir.

2020’de Hindistan Tarım Bakanlığı paraquat’ın yasaklanmasını önerdi. Ancak, kısmen Syngenta ve iştiraklerinin öncülük ettiği endüstriyel lobicilik, süreci sekteye uğrattı. Şirket, paraquat’ın doğru kullanıldığında güvenli olduğunu savundu. Görünüşe göre çözüm yasaklamak değil, eğitimdi. Bu arada, kimyasal raflarda kalmaya devam ediyor.

Syngenta, 2017 tarihli bir BM raporunda “zararları sistematik olarak inkar etme” ve “etik olmayan pazarlama taktikleri” nedeniyle eleştirilen şirketler arasındaydı. Paraquattan atrazine’e (her ikisi de AB’de yasaklanmıştır), son derece tehlikeli pestisitlerin satışı, Syngenta’nın iş modelinin önemli bir parçasıdır.

2018’in en çok satan ‘bitki koruma ürünleri’ veri tabanının analizi, dünyanın önde gelen tarım kimyasalları şirketlerinin satışlarının %35’inden fazlasını insanlar, hayvanlar veya ekosistemler için son derece tehlikeli olarak sınıflandırılan pestisitlerden elde ettiğini ortaya koydu. Araştırma, tarım kimyasalları devleri BASF, Bayer, Corteva, FMC ve Syngenta’nın, düzenleyici otoriteler tarafından kanser veya üreme yetmezliği gibi sağlık sorunlarına yol açtığı tespit edilen kimyasallardan milyarlarca dolar gelir elde ettiğini ortaya koydu.

Çalışma, tarım ticareti istihbarat şirketi Phillips McDougall’ın pestisit satışlarına ilişkin devasa bir veri setine dayanıyordu. Veriler, 2018 yılında 57,6 milyar dolarlık küresel tarımsal pestisit pazarının yaklaşık %40’ını kapsıyordu. Çalışma, değer olarak küresel pestisit pazarının %90’ından fazlasını temsil eden 43 ülkeye odaklandı.

Dolayısıyla, Syngenta’nın yakın gelecekte zehirli, kâr odaklı uygulamalarından vazgeçmesini beklemeyin. Ancak şirketler, bazılarının “sinir bozucu” olarak görebileceği davaların, durdurulamaz güçlere dönüşen hareketleri ateşleyebileceğinin tamamen farkındalar.

Bayer’e glifosat hakkında bir sorun; mahkeme salonlarında yaşanan ve küçük bir muhalefet dalgasının bile büyük bir dalgaya dönüşmesine neden olan mücadeleler. Düzenleyici kurumlar harekete geçip pestisitleri piyasadan çekmeyi başaramayınca, mağdurlar şirketleri mahkemeye vererek en can alıcı noktadan, yani ceplerinden vuruyor.

Ünlü yazar Colin Todhunter, kalkınma, gıda ve tarım alanlarında uzmanlaşmıştır. Küreselleşme Araştırmaları Merkezi’nde (CRG) Araştırma Görevlisi olarak görev yapmaktadır. Aşağıdaki kitapların yazarıdır:

Güç Oyunu: Gıdanın Geleceği

Mide Bulandırıcı Kârlar: Küresel Gıda Sisteminin Zehirli Gıdaları ve Zehirli Zenginlikleri

Yiyecek, Mülksüzleştirme ve Bağımlılık. Yeni Dünya Düzenine Direniş