29 Mayıs 2025
Maritime, Military
David Humphreys’den
Komodor Ronald W. Warwick OBE
CUNARD ŞİRKETİNİN TRANSATLANTİK
GEMİLERİ II. DÜNYA SAVAŞINDA
1800’lerin ortalarından bu yana, savaş zamanında Britanya’yı
desteklemek için bir dizi Cunard gemisi talep edildi.
Kırım Savaşı (1853-56) sırasında Britanya’yı desteklemek için birkaç Cunard gemisi talep edildi. Toplamda on dört Cunard gemisi sefere hizmet etti. Bunlardan Arabia, Hafif Tugay Hücumu’nda kullanılan tüm atları taşıdı.
İki bayrak taşıyan büyük bir gemi olan RMS Arabia’nın 1 Ocak 1852’de New York’a ilk yolculuğuna çıktığı bir resim. RMS Arabia’nın 1 Ocak 1852’de New York’a ilk yolculuğuna çıktığı bir çizim (CC. via Wikimedia Commons)
Amerikan İç Savaşı (1861-65) sırasında, Cunard gemileri Australasia ve Persia, İngiliz ve Kanada’nın tarafsızlık pozisyonunu güçlendirmek için İngiliz birliklerini taşıdı. Cunard gemileri ayrıca birinci ve ikinci Boer savaşlarında da hizmet verdi.
Şirketin gemileri, Birinci Dünya Savaşı sırasında İngiliz deniz stratejisinin merkezindeydi. Mauretania (1906’da denize indirildi) gemisi, Gelibolu seferinde savaşmak üzere İngiliz askerlerini taşıyan birkaç sefer yaparak savaşı başlattı. Aquitania (1913’te denize indirildi) ayrıca bir asker gemisi olarak hizmet verdi ve ardından Gelibolu’dan yaralıları tahliye eden bir hastane gemisi oldu. Her iki gemi de savaşı Kuzey Atlantik’te hizmet ederek bitirdi, Amerikan birliklerini Avrupa’ya taşıdı ve batıya doğru yolculuklarında ücret ödeyen yolcuları taşıdı.
Cunard’ın transatlantik gemisi Carmania (1905’te denize indirildi) Ağustos 1914’te talep edildi. Silahlı bir ticaret kruvazörüne dönüştürüldü ve savunma amaçlı sekiz adet 4.7 inçlik topla donatıldı. Carmania, Karayipler’e gönderildi ve burada ilk ve şimdiye kadar tek olan gemi-gemi deniz savaşına katılarak tarih yazdı. Bu, Carmania gibi silahlı bir ticaret gemisine dönüştürülmüş olan Alman gemisi Cap Trafalgar’a karşıydı. İki silahlı gemi, Eylül 1914’te Trinidad kıyılarında birbirleriyle karşılaştı. Carmania, Alman gemisinin pruvasına bir uyarı atışı yaptı. Cap Trafalgar’ın cevabı Cunarder’a ateş açmak oldu. Carmania, Alman gemisinin su hattına ateş ederek karşılık verdi ve ciddi bir su basmasına neden olarak Cap Trafalgar’ın yan yatmasına yol açtı.
Cunarder Lusitania (1906’da suya indirildi) 1908’de en hızlı Atlantik geçişi için prestijli Mavi Kurdele’yi aldı. Ancak, Kaptan William T. Turner komutası altındayken, Mayıs 1915’te İrlanda’nın güneyinde Alman denizaltısı U-20 (Kapitän Walther Schwieger) tarafından batırıldı. Batırılması yaklaşık 1.200 can kaybına yol açtı, Kuzey Amerika’daki kamuoyunun Almanya’ya karşı dönmesine ve ABD’nin 1917’de çatışmaya girmesine katkıda bulundu.
New York Times’ın birinci sayfasında, I. Dünya Savaşı sırasında batışını bildiren kayıp Cunard vapuru Lusitania’nın bir görüntüsü yer alıyor. The New York Times’ın birinci sayfasının bir kısmı, Birinci Dünya Savaşı sırasında Lusitania’nın batışını bildiriyor (CC. The New York Times, kamu malı, Wikimedia Commons aracılığıyla)
Birinci Dünya Savaşı sırasında Cunard’ın kaybettiği diğer gemiler arasında Ivernia, Andania, Aurania, Caria, Folia, Feltria, Franconia, Alaunia ve Lycia yer alıyor. Birinci Dünya Savaşı’nda bir U-bot tarafından batırılan son Cunard gemilerinden biri, U-55 (Komutan Wilhelm Werner) tarafından batırılan Carpathia’ydı. Carpathia, Nisan 1912’de, ilk seferinde bir buzdağına çarparak Kuzey Atlantik’te battıktan sonra White Star Line’ın Titanic’i tarafından telgraflanan SOS’a yanıt veren gemi olarak ünlenmişti.
İkinci Dünya Savaşı’nda, o dönemin iki Cunard Queen’i – Queen Mary (1934’te suya indirildi) ve Queen Elizabeth (1938’de suya indirildi) – talep edildi. İki Queen, savaş sırasındaki diğer asker gemilerinden çok daha hızlıydı. Queen Elizabeth denize indirildikten sonra doğrudan asker taşıyıcı olarak hizmete girdi. Queen Mary, 1940’ta asker taşımak üzere dönüştürüldüğü Avustralya’nın Sidney kentine yelken açtı. Daha sonra Avustralyalı askerleri Cape Town üzerinden İskoçya’ya taşıdı. İki Queen, aralarında Süveyş’e ve Orta Doğu’ya yaklaşık 80.000 Avustralyalı asker taşıdı. İki geminin yolda uğradığı limanlardan biri, o zamanlar Britanya Sierra Leone’sinin bir parçası olan Freetown’dı.
İkinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Queen Mary ve Queen Elizabeth, Kuzey Atlantik’i dolaşarak binlerce Kanadalı ve Amerikalı askeri Normandiya çıkarmalarına hazırlık amacıyla İngiltere’ye getirdi. Sevgiyle ‘Mary’ ve ‘Lizzie’ olarak bilinen bu gemiler, her doğuya doğru yolculuklarında 15.000’e kadar asker taşıyarak birkaç transatlantik geçişi gerçekleştirdi. Batıya doğru geçişlerinde yaralı askeri personeli ve Avrupa’daki savaştan kaçan sivilleri taşıdılar.
Alman denizaltıları bu geçişler sırasında sürekli bir tehdit oluşturuyordu. İkinci Dünya Savaşı sırasında üç Cunard gemisi Alman U-botları tarafından batırıldı. İkisi torpidolandı: Carinthia (1925’te suya indirildi) ve Andania (1921’de suya indirildi). Laurentic (1908’de suya indirildi) bir Alman mayını tarafından batırıldı. Kaptan Rudolph Sharp komutasındaki dördüncü gemi Lancastria (1920’de suya indirildi), İngiliz birliklerini ve sivilleri tahliye ederken Haziran 1940’ta Fransa’nın St-Nazaire kıyılarında Luftwaffe dalış bombardıman uçağı tarafından yok edildi. Toplam can kaybı tahminleri değişiklik gösterse de en az 6.000’dir ve bu, İngiliz denizcilik tarihinde tek bir gemide yaşanan en büyük can kaybıdır.
Savaşın sonunda Kraliçe Elizabeth ve Kraliçe Mary, askerleri taşıyarak, muzaffer birliklerin bir kısmını Kuzey Amerika’ya geri döndürmek için batıya doğru Atlantik ötesi geçişler yaparak ve Japonya tarafından esir tutulan İngiliz savaş esirlerini evlerine getirmek için doğuya doğru geçişler yaparak ve ayrıca yeni Kanada ve Amerikan askerlerini Almanya’daki garnizonlara taşıyarak hizmette kaldılar.
RMS Queen Mary’nin 20 Haziran 1945’teki binlerce ABD II. Dünya Savaşı askerini Avrupa’dan taşıyarak New York’a varışının tarihi görüntüsü
RMS Queen Mary, 20 Haziran 1945’teki binlerce ABD askerini Avrupa’dan taşıyarak New York limanına varıyor. Queen Mary hala açık gri savaş boyasını taşıyor. (CC.USN, kamu malı, Wikimedia Commons aracılığıyla)
Franconia (1922’de deniz indirildi) İkinci Dünya Savaşı sırasında asker gemisi olarak hizmet verdi. Ocak 1945’te, Winston Churchill, Franklin Roosevelt ve Joseph Stalin arasındaki Yalta Konferansı’na İngiliz heyetinin üssü olarak hizmet etmek üzere Karadeniz’e yelken açtı. Savaşın son aşamalarını ve savaşın ardından Avrupa’nın tekleri seçildi ve bir araya geldiler. Bu arada Aquitania, D-Day’e hazırlık amacıyla askerleri New York’tan İngiltere’ye taşıyarak Kuzey Atlantik’te görev yaptı. Onun iki dünya savaşında hizmet gören tek Cunarder’dı.
Cunard, iki dünya savaşında denizaltı saldırıları nedeniyle gemi kaybı yaşadı. İkinci Dünya Savaşı’nda gemilerin hava bombardımanına kaybetme riski vardı. Ancak iki savaşta askerlerin bir savaşta devam ettiği için el konulan okyanus gemilerini kullanmanın önemli bir artış avantajına sahip oldukları vurgulandı.
Savaşın sonunda Avrupa’daki Müttefik Kuvvetler Yüksek Komutanı General Dwight D. Eisenhower şunları söyledi:
Deniz Ticareti’nin subayları ve adamları, düşman eylemlerinin yanı sıra denizin doğal tehlikeleri karşısında göreve bağlılıklarıyla, işi bitirmek için gerekli araçları bize getirdiler. Bu katkı uzun süre hatırlanacak. (General Dwight D. Eisenhower)
Başbakan Winston Churchill de büyük bir takdirle konuştu:
Ticaret Donanması, Müttefik yoldaşlarıyla birlikte, gece gündüz, hava iyi veya kötü olsun, sadece denizdeki olağan tehlikelerle değil, aynı zamanda suların altından veya gökyüzünden gelen ani savaş saldırılarıyla da karşı karşıyadır. Adanın gururlu geleneğinin, bir İngiliz Ticaret Gemisinin Sancağının uçtuğu her yerde bugün de sürdürüleceğinden eminiz. (Winston Churchill)
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Churchill, Queen Mary ve Queen Elizabeth’e birkaç geçiş yaptı ve bunun savaşı en az bir yıl kısaltmaya yardımcı olduğunu söyledi.
İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinden otuz yedi yıl sonra, QE2’nin yüzyılın başlarında birçok Cunard gemisinin yaptığı gibi bir asker gemisi haline gelmesi beklenmiyordu.
Falkland Savaşı sırasında Southampton’dan ayrılıp Güney Atlantik’e doğru yola çıkan QE2’nin güvertesindeki bir grup asker. Artık bir asker gemisi olan QE2, Falkland Savaşı sırasında Southampton’dan Güney Atlantik’e doğru yola çıkarken rıhtımdan ayrılıyor (Fotoğraf: Kaptan P. Jackson)
QE2, Falkland Savaşı sırasında başka bir gemiden bakıldığında Güney Georgia’daki Cumberland Doğu Koyu’nda demirlemiş.
QE2, Falkland Savaşı sırasında Güney Georgia’daki Cumberland Doğu Koyu’nda demirlemiş diğer gemilerden birinden görülüyor Kredi: Bernard Mennell)
Commodore Ronald W. Warwick OBE ve David Humphreys’in Falkland Savaşı’ndaki QE2 kitabından alıntıdır
Thehistorypress.com sitesinden çevrilmiştir / N.K.