1 Mayıs, umut ve yas…
CUMHURİYET – Mine G. Kırıkkanat – 30 Nisan 2023 Pazar
Fransa’da 1 Mayıs üstüne ilk kan, zamanımızdan 132 yıl önce küçük sanayi kenti Fourmies’de damladı. Bölgede çok eski zamanlardan kalma bir 1 Mayıs geleneği vardı ve genç nişanlıların yüzyıllardan beri birbirlerine akdiken dalı verdikleri bu özel gün; 1889’dan öteye işçi bayramı olarak kutlanıyordu.
Ama 1 Mayıs tatil değil iş günüydü ve on üç, on dört yaşındaki çocuklar da deneyimli işçi sayılıyor, tekstil atölyelerinde her gün on iki saat, bir lokma ekmek karşılığında çalıştırılıyorlardı. Genç ya da yaşlı tüm Fourmies işçileri, akdiken alıp verdikleri o bayram günü sekiz saatlik mesai istemiyle grev yapmaya karar verdiler.
Grevciler, 1891 yılı 1 Mayıs sabahı sokaklarda “Bize 8 saat, 8 saat gerek” sloganını açık saçık bir Fransız şarkısının bestesine uyarlayarak neşeyle dolaştılar. Dokuma atölyelerinin önünde jandarmayla hafif bir dalaşma yaşandı ve birkaç işçi tutuklandı.
BİR KANLI ÇİÇEK DALI
Öğleden sonra grevciler, tutuklanan yoldaşlarını kurtarmak üzere hapsedildikleri belediye binasının önünde toplandılar. Kadın işçiler, sabahki şarkının sözlerini “Bize erkeklerimiz, erkeklerimiz gerek…” biçiminde değiştirmişlerdi.
İtiş kakış sırasında jandarmaya takviye gelen askerlerin yavaş yavaş gerilediğini gören bir piyade subayı, grevcilerin üstüne “Ateş!” emrini verdi. 9 insan öldü, 33 insan yaralandı. Aralarında otuz yaşını aşkın sadece bir emekçi vardı. Diğerleri, dokuma atölyelerinde çalışan çocuk işçilerdi…
Ölülerden biri, Maria Blondeau adlı bir genç kız, ellerinin arasında kanlı bir akdiken dalı tutuyordu. Nişanlısı, henüz o sabah vermişti kendisine, sevdanın simgesi bu çiçekli dalı.
İLK SOSYALİST MİLLETVEKİLİ
Birkaç bin nüfuslu Fourmies beldesinde yaşanan bu ölümcül dram, Fransa’da orduyla hükümetin şiddetle eleştirilmesine yol açtı ve 8 Kasım 1891 seçimlerinde, Karl Marx’ın damadı Paul Lafargue’ı tarihin ilk sosyalist milletvekili olarak meclise taşıdı!
Ama 8 saatlik mesai için 17 yıl daha beklemek gerekti ve Fransız emekçileri bu hakkı ancak 1918’den sonra kazandılar. 1 Mayısların çiçekli akdiken dalı geleneği ise zamanla bir sap müge demek olan un brin de muguet’ye dönüştü, sürdürülüyor.
Mayısın ilk günü insanlar, tüm Fransa’da yakınlarına, komşularına, hatta hiç tanımadıkları kişilere birer sap müge çiçeği armağan ederler. Müge çiçeğiyle 1 Mayıs, o zaman bu zamandır özdeşleşmiş, birbirlerinden ayrılmaz. 1 Mayısları bir sap mügeyle anan şiirler, şarkılar vardır.
