arkeoloji bülteni

Fenikeliler Akdeniz’de Levant
Kokularıyla Seyahat Ediyordu

Yeni bir araştırma, antik çağda kokuların yalnızca lüks ürünler değil, aynı zamanda kimlik, hafıza ve kültürel bağların güçlü bir aracı olduğunu gösteriyor.

Antik Çağın Kayıp Kokuları

Seramik kaplar, sikkeler ve kemikler binlerce yıl boyunca korunabiliyor. Ancak antik dünyanın kokularını yeniden yakalamak çok daha zor. Bugünse, Sicilya kıyısındaki Motya adasında bulunan 51 Fenike seramik yağ kabı üzerinde yapılan analizler, bu kayıp duyuyu yeniden canlandırıyor.

MÖ 8. ile 6. yüzyıllara tarihlenen bu küçük ve sade şişeler, mezarlardan evlere ve kutsal alanlara kadar farklı bağlamlarda bulunuyor. Araştırmayı yürüten ekip, kapların üretim merkezini Güney Fenike (günümüzde Beyrut ile Karmel Dağları arası) olarak belirledi.
Kapların İçinde Ne Vardı?

51 kabın sekizinde organik kalıntılar bulundu. Bunlar arasında:

Bitki bazlı lipidler
Çam reçinesi
Sakız reçinesi

Bu maddeler, kokulu yağların hazırlanıp taşındığını güçlü biçimde doğruluyor.
Tübingen Üniversitesi’nden Dr. Silvia Amicone şöyle açıklıyor:

“Bu yağlar sadece ticari ürün değildi; aynı zamanda kültürel bağlayıcı işlev gördüler.”

Kokularla Taşınan Kimlik

Fenikeli göçmenler için kokular, anavatanlarını yanlarında taşımanın bir yoluydu. Dr. Adriano Orsingher’in ifadesiyle: “Bu kokular, kimliği ifade ediyor, hafızayı canlı tutuyor ve farklı topluluklar arasında ortak deneyimleri pekiştiriyordu.”

Demir Çağı Akdenizi, göç, ticaret ve kültürel etkileşimlerle şekillenen bir dünyaydı. Fenikeliler, koloniler kurarak, denizcilik ve ticarette uzmanlaşarak bu etkileşimlerin merkezinde yer aldı. Yanlarında taşıdıkları kokular ise hem aidiyetin hem de kültürel devamlılığın sembolüydü.

Maddi Olmayan Dünyalara Açılan Kapı

Araştırmacılar, antik hareketliliği sadece insanların ve malların dolaşımıyla sınırlı görmemek gerektiğini vurguluyor. Bunun yanında kokuların, anıların ve duyusal geleneklerin de dolaşıma girdiğini hatırlatıyorlar. Bu disiplinler arası çalışma, antik çağın maddi olmayan boyutlarını açığa çıkarmada yeni bir yaklaşım sunuyor. Kokuların yeniden izini sürmek, sadece ticaret ve ekonomi değil; aynı zamanda kimlik, göç ve kültürel aidiyet üzerine de derin bir bakış sağlıyor.