Ölü Deniz Parşömenleri’nden bir parça.
ÖLÜ DENİZ YAZMALARI/ PARŞÖMENLERİ
Ölü Deniz Yazmaları (Ölü Deniz Parşömenleri ya da Ölü Deniz Tomarları olarak da bilinir) bir kısmı İbranice, bir kısmı da artık ölü bir dil olan Aramice ile kâğıt, deri veya bakır plakalar üzerine kaydedilmiş kırk bin adet elyazması parçasından oluşmaktadır. Bu parçaların bir araya getirilmesiyle tam beş yüz kitap yeniden oluşturulmuştur. Hristiyanlığın ve Museviliğin bilinen en eski yazılı kaynakları sayılırlar.
Hayvan parşömeni ve papirüslere yazılan el yazmalarının büyük bir kısmı mezhepsel metinler içerse de yaklaşık 100 tanesi İncil’i açıklayan ve Yahudilik ile Hristiyanlığa ışık tutan incilsel metinlerden oluşuyor. Metinler arasında İbrani Kanonu’na (kutsal kitaplar) yani Eski Ahit’e ait tüm metinler bulunuyor. Metinler ayrıca daha önce bilinmeyen dualar, ilahiler, mistik formüller ile birlikte On Emir’in en erken versiyonunu da içeriyor.
1947 yılının Şubat veya Mart ayında, Muhammed Ahmed El-Hamid adlı, genç bir Bedevi keçi çobanı, kaybolan keçisini aramaktadır. Eriha kentinin 13 km güneyinde, Ölü Deniz’in batı yakasındaki bir tepede bulunan bir delikten aşağı taş atar ve duyduğu testi kırılma sesi üzerine aşağıdaki mağaraya iner. Mağaranın zemininde, içinde keten kumaşa sarılı deri yazmaların bulunduğu büyük testiler bulur. Testilerin ağzı sıkıca kapatıldığı için yazmalar yaklaşık 1900 yıl boyunca hiç bozulmadan saklı kalabilmişlerdir (bulgular, bu yazmaların MS 68 yılında mağaraya yerleştirildiklerini gösterir).
1947’deki keşif ve 1952-1956 yıllarında yapılan kazı çalışmaları sonucunda toplam on bir mağarada bu elyazmalarına rastlanmıştır. Bunları sınıflandırmak açısından mağaralar numaralandırılmıştır.
Ölü Deniz Yazmalarının bulunması, 20. yüzyılın en önemli arkeolojik keşiflerinden biridir. Bu yazmalar, MÖ birinci yüzyıldan MS ikinci yüzyıla değin Ölü Deniz kıyısındaki Kumran vadisine yerleşmiş olan dini bir topluluğun tarihçesini aydınlatmıştır. Bu topluluk, Kumran Topluluğu veya Esseniler olarak bilinen, dışa kapalı Yahudi bir toplumdu. “Zadokite Belgeleri”, “Toplum Kuralları” ve “Disiplin El Kitabı” gibi yazılar, Kumran’daki günlük yaşam hakkında oldukça geniş ölçüde bilgi sahibi olunmasını sağladı.
1954 yılında Kumran yerleşimi yakınlarında kazı yapan bir bedevi, bir kabı gün ışığına çıkarıyor.
Şoke edici keşif: Ölü Deniz Parşömenleri’ni
İncil’i yazanlar mı yazdı?
Bu çarpıcı bulgu, el yazmalarının tarihi, kökeni ve kim tarafından yazıldıkları hakkındaki kabul görmüş mevcut fikirleri sorgulatabilir. Hollanda’daki Groningen Üniversitesi’nden araştırmacılar, Ölü Deniz Parşömenleri’nin çoğunun önceki tahminlerden daha eski olabileceğini ve içerdiği bazı kutsal metinlerin, orijinal yazarlarının yaşadığı döneme kadar uzanabileceğini ortaya koydu.
Bu çarpıcı bulgu, el yazmalarının tarihi, kökeni ve kim tarafından yazıldıkları hakkındaki kabul görmüş mevcut fikirleri sorgulatabilir.
1940’lı yılların sonlarında Yahudiye Çölü’ndeki Qumran mağaralarında Bedevi çobanlar tarafından bulunan parşömenler, hukuki belgelerden İbranice Kutsal Kitap parçalarına kadar uzanan çok çeşitli metinler içeriyor.
Bu parşömenler, çoğu İbranice yazılan Eski Ahit’in ve genel olarak Hıristiyanların kutsal kitabı İncil’in evrimini anlamada etkili olduğu kanıtlanmış en eski Yahudi metinleri.
Söz konusu belgelerin MÖ üçüncü yüzyıl ile MS ikinci yüzyıl arasına tarihlendiği düşünülüyordu. Ancak yeni araştırma bazı parşömenlerin düşünüldüğünden 50 yıl veya bir asır kadar daha eski olduğunu gösterdi.
Daniel Kitabı’nın yazarları
Prof. Mladen Popovic liderliğindeki ekip, yapay zeka destekli yeni bir analiz yöntemiyle bu parşömenlerin yaşlarını yeniden değerlendirdi. Popovic, “Sanki bir zaman makinesine binmişiz gibi, 2 bin yıl önce yaşamış bu insanlarla tokalaşabiliyoruz. Artık onları zamansal açıdan çok daha doğru bir yere oturtabiliyoruz,” dedi.
Araştırmacılar, daha önce parşömenlerde okuma kolaylığı sağlamak için kullanılan kastor yağı kalıntılarının radyokarbon tarihleme sonuçlarını etkileyebileceğini tespit etti. Bu nedenle 30 örnekten oluşan bir grup üzerinde detaylı temizlik işlemi yapılarak yeniden radyokarbon tarihleme uygulandı.
Ölü Deniz Parşömenlerini Kim Yazdı?
