ARKEOLOJİ * Bu Papirüs, Antik Roma’da Dolandırıcılığın Detaylarını Ortaya Çıkardı

Bu Papirüs, Antik Roma’da Dolandırıcılığın
Detaylarını Ortaya Çıkardı

Yazar: Arkeofili on 2 Şubat 2025

Sahtecilik ve mali dolandırıcılık: İsrail’de bulunan yeni papirüs, Roma imparatorluğundan etkileyici bir ceza davasını ortaya çıkarıyor.

Belge, suçlamaları yönelten tarafından yazılmış gibi görünüyor. C: Israel Antiquities Authority

İmparator Hadrianus’un hükümdarlığı sırasında, iki Yahudi kanun kaçağı, köleleri serbest bırakırken gereken vergiyi ödememek ve Roma İmparatorluğu’na karşı isyan çıkarmak gibi suçlardan yargılandı. Yaklaşık 2.000 yıl boyunca kaybolan bu dava detayları, araştırmacıların Yahudiye Çölü’nde şimdiye kadar bulunan en uzun Yunanca papirüsü tercüme etmesiyle gün yüzüne çıktı.

Bu papirüs, ilk olarak 1950’ler ile 1960’ların başları arasında keşfedildi ve başlangıçta  Hellenistik ve Roma dönemlerinde Orta Doğu’nun bazı bölgelerinde yaşayan Nebatîler tarafından yazıldığı sanıldı. Ancak, Kudüs’teki bir müzede onlarca yıl boyunca incelenmeden kalan belge, 2014 yılında tekrar ele alındığında Yunanca yazıldığı anlaşıldı.

133 satırdan oluşan bu skandal içerikli metin, Saulos ve Gadalias adındaki iki Yahudi haydutun yanı sıra Chaereas ve Diocles adlı suç ortaklarının yargılandığı mahkeme tutanaklarını içeriyordu. Metinde, Hadrianus’un 129-130 yıllarında Yahudiye’ye yaptığı ziyaret ve 132 yılına kadar bölgeyi yöneten Tineius Rufus’un adı geçiyordu. Bu bilgiler, araştırmacıların mahkemenin yaklaşık 130-132 yılları arasında gerçekleştiğini tespit etmelerini sağladı.

Bu tarih son derece önemliydi, çünkü Saulos ve Gadalias’ın Roma yönetimine karşı yasadışı faaliyetlerini, 132-136 yılları arasında gerçekleşen Bar Kohba İsyanı’nın hemen öncesinde yürüttüklerini gösteriyordu. Papirüste ayrıca ikiliye “isyan” suçlaması yöneltiliyordu, bu da onların bu büyük ayaklanmada rol oynamış olabileceğini düşündürüyordu.

Gadalias’ın Suç Kayıtları: Sahtekârlık, Soygun ve Kaçış

Papirüs, Gadalias’ın suç geçmişine dair uzun bir liste sunuyordu. Suçları arasında:

Şiddet,

Haydutluk,

Sahte para basma,

Hapisten kaçma,

Mali gasp bulunuyordu.

Bu suçlardan dolayı defalarca mahkûm edilmiş ve sürgüne gönderilmişti. Ancak, mevcut davada en büyük suçun Saulos’a ait olduğu anlaşılıyordu.

Saulos, köle azat ederken ödenmesi gereken yüzde 5’lik vergiyi ödememek için bir hile yapmıştı. Abaskantos, Onesimos ve Niko- (ismi kısmen okunabildi) adlı üç köleyi özgür bırakmak için, mülkiyetlerini resmi olarak Chaereas’a devretmiş gibi göstererek vergiden kaçınmıştı. Ancak, köleler gerçekte serbest bırakılmış ve Chaereas yalnızca “sahte sahip” rolü oynamıştı.

Bu planın belgelerini sahte bir şekilde hazırlamak için ise, “ucuza satın alınabilecek bir adam” olarak tanımlanan Gadalias görevlendirilmişti. Gadalias’ın, rüşvetçi bir noter olan babasının konumunu suistimal ederek sahte belgeler hazırladığı belirtiliyordu.

Papirüs dokusunun yazıları daha net gösteren kızılötesi görüntüsü. C: Israel Antiquities Authority

Roma Hukukunda Ağır Cezalar: Suçluların Akıbeti Ne Oldu?

Çalışmanın baş yazarı Avner Ecker, yaptığı açıklamada, “Bu, Yahudiye’de belgelenmiş en kapsamlı Roma mahkemesi vakası. İsa’nın yargılanması hariç” diyor. Ancak papirüs, mahkemenin nihai kararını ve Saulos, Gadalias ve suç ortaklarının akıbetini içermiyordu. Buna rağmen araştırmacılar, Roma hukukunda “falsum” (sahtecilik) suçunun oldukça ağır cezalara yol açtığını belirtiyor.

Roma döneminde bu tür suçlara verilen cezalar arasında:

Mülkiyete el koyma,

Sürgün,

Maden ocaklarında ağır çalışma,

Ölüm cezası bulunuyordu.

Araştırmacılar, hatta yasal ayrıcalıklara sahip üst sınıftan (honestiores) insanların bile bu suç nedeniyle ağır cezalara çarptırıldığını belirtiyor. Roma İmparatorluğu’nun suçlulara karşı sert yaptırımları göz önüne alındığında, Saulos ve Gadalias’ın sonunun pek de iyi olmadığı söylenebilir.

IFL Science. 31 Ocak 2025.

Makale: Dolganov, A., et al. 2025. Forgery and Fiscal Fraud in Iudaea and Arabia on the Eve of the Bar Kokhba Revolt: Memorandum and Minutes of a Trial before a Roman Official (P.Cotton). Tyche.