Erdoğan Taliban liderleriyle Saray’da
‘Hikmetyar pozu’ mu verecek?
Zülfikar Doğan – Ağu 15 2021
ABD ile Türkiye arasında Kabil Uluslararası Havaalanının korunması ve işletilmesinin Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) tarafından üstlenilmesine dönük müzakereler sürerken, Başken Kabil’in düştüğü, Taliban’ın dört koldan başkente girdiği haberleri uluslararası ajanslarda ‘son dakika’ olarak geçildi. Devlet Başkanı Eşref Gani’nin de istifa ederek ülkeyi terkettiği duyuruldu.
ABD Başkanı Joe Biden ile yakınlaşma ve yeni bir diyalog geliştirebilmek için Haziran ayındaki NATO zirvesindeki buluşmada Afganistan’da ABD-AB ve NATO çıkarlarının korunmasına talip olan Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD askerleri ve NATO çekildikten sonra da TSK’nın bu görevi sürdürmek istediğini açıklamıştı.
ABD yönetiminin adeta balıklama üzerine atladığı bu teklifin ardından, ABD Dışişleri ve Savunma Bakanlıkları ile Türk muhatapları arasında seri görüşmeler gerçekleştirildi.
Erdoğan’ın talebi, Türk askerinin Kabil uluslararası havaalanının açık kalmasını, Afganistan’ın dünya ile bağlarının kopmaması ve ülkedeki diplomatik misyonun güvenliğini sağlaması karşılığında, ABD’nin Türkiye’ye ‘siyasi, mali ve lojistik destek vermesi’ idi.
Yaklaşık 2,5 aydan bu yana süren müzakerelerde ilerleme sağlandığını vurgulayan Milli Savunma Bakanı (MSB) Hulusi Akar, Pakistan ziyareti sırasında yaptığı açıklamada, TSK’nın “Kabil Misyonu” konusunda yakında durumun netleşeceğini belirterek, Türk askerinin güvenliğinin riske atılmasının söz konusu olmadığını savundu.
ABD’nin önde gelen gazeteleri ve uluslararası medyada yer alan haberlerde TSK’nın Kabil’deki görevi için Biden yönetiminin 130 milyon dolar ödemeyi kabul ettiği, ayrıca olası saldırı durumunda da ABD hava kuvvetlerinin Taliban’a karşı savunma ve lojistik destek sağlamayı öngördüğü kaydediliyor.
Akar da benzer açıklamalar yaparak Afganistan’da kalacak TSK gücü için ABD’nin her türlü askeri, lojistik ve hava desteğini vereceğini dile getiriyor.
İktidar, muhalefet partilerinin TSK’nın Afganistan’dan derhal çekilmesi, askerlerin hayatının tehlikeye atıldığı, Türkiye’nin Suriye’den sonra Afganistan bataklığına sürüklendiği yönündeki tepkilerini ve eleştirilerini savuşturmaya, geçersiz kılmaya çalışıyor.
Ancak bir dönem Afganistan’daki NATO kuvvetlerinin komutanlığını da yapan ABD’li general David Petreus lojistik ve hava desteği konusunda kaygıları büyüten ve Türk askerinin Kabil’de ‘desteksiz-savunmasız kaderine terk edileceği’ algısını güçlendiren beyanlarda bulundu.
Petreus, The Times gazetesine verdiği mülakatta: “Afganistan’a hava desteği için Körfez üzerinden uçmak zorunda kalacağız, ama İran’ın üzerinden geçemiyoruz. Dolayısıyla güneybatı Pakistan’ın üzerinden geçmemiz gerek, ama Pakistan’dan da üs alamıyoruz. Taliban’a karşı hava kuvvetlerini devreye sokmak çok güç görünüyor” diyor.
ABD’nin Körfez bölgesinde Katar’da, BAE’de üsleri var. Suudi Arabistan’dan da uçak kaldırabilir. Ancak İran hava sahasının kullanılamaması, Pakistan Başbakanı İmran Han’ın da ABD askerlerinin Afganistan’daki çekilmesi tamamlandıktan sonra Pakistan’ın kendi topraklarında ABD askeri üssü istemediğini ABD’ye ilettiğini açıklaması, ABD’nin TSK’ye hava ve lojistik destek sözünün boş olduğunu gösteriyor.
Tüm bunların ötesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan, TSK’nın Kabil misyonu için yakın dostu ve Taliban’ın “hamisi” Pakistan Başbakanı İmran Han’dan da umduğu desteği bulamadı. Akar’ın da Erdoğan’ın talimatı ile gittiği Pakistan’dan eli boş döndüğü anlaşılıyor. Oysa Erdoğan’ın beklentisi Pakistan’ın devreye girerek TSK’nın Kabil’de kalmasına Taliban’ın tepkisini önlemesi, Türkiye ile Taliban arasında arabulucu olmasıydı.
Taliban, Katar ve İran aracılığıyla Devlet Başkanı Eşref Gani yönetimiyle müzakere masasına otururken, Türkiye’nin görüşme ve arabuluculuk tekliflerini sürekli şekilde reddetti. Türk askerinin NATO gücü olduğunu ve Afganistan’da yabancı işgal gücü olarak görüldüğünü ilan etti.
Taliban’ın bu tavrına karşılık Cumhurbaşkanı Erdoğan kısa süre önce Cuma namazı çıkışı yaptığı açıklamada; “Türkiye’nin Taliban’ın inancıyla alakalı ters bir yanı yok. Daha iyi anlaşabileceğimize ihtimal veriyorum” demişti. Bu sözleri büyük tepki toplayan Erdoğan, Taliban’ın hızla ilerlemesi ve Kabil’e yaklaşması üzerine de katıldığı TV programında bu kez Taliban ile görüşebileceğini, liderleriyle bir araya gelebileceğini söyledi.
Erdoğan; “Taliban’la bazı görüşmelere varıncaya kadar şu anda ilgili kurumlarımız çalışıyor. Hatta belki benim bile onların lideri durumunda olacak olanı kabul etme durumum olabilir” diyerek, Taliban’a davette bulundu ve zeytin dalı uzattı.
Ancak tüm bunlar geçtiğimiz hafta yaşanırken, şimdi bambaşka bir durum sözkonusu.
Cumhurbaşkanının Taliban lideri ile görüşebileceğini dile getirmesi sonrasında Afganistan2ın Ankara Büyükelçiliği’nden yapılan açıklamada Taliban’ın DEAŞ (IŞİD) ile aynı ideolojide olduğu belirtilerek, iktidara diplomatik bir mesaj verilmişti.
Dolayısıyla IŞİD’te dahil çok sayıda Cihatçı-Şeriatçı-Radikal İslamcı fraksiyonu içinde barındıran Taliban’ın TSK’nın Kabil’deki varlığını sürdürmesini kabul etmesi zor görünüyor.
Uzayan müzakereler nedeniyle TSK’nın Kabil havaalanı misyonuyla ilgili olarak da nihai bir mutabakata varılmış değil. Biden ile yakınlaşabilmek için bu konuyu çok önemseyen ve istekli olan Erdoğan şimdi ya Türk askerlerini Afganistan’dan çekerek ABD ile müzakareleri sonlandırmak ya da ne pahasına olursa olsun Taliban ile uzlaşı yollarını arayıp Kabil’de kalarak, Biden’ın gözüne girme çabalarını sürdürmek seçenekleriyle karşı karşıya.
Görünürdeki tablo ise Afganistan ve Kabil üzerine kurgulanan iç ve dış politika hesaplarının tutmayacağı, Erdoğan’ın kayıp hanesine bir ilavenin daha yapılması ihtimalinin güçlü olduğunu işaret ediyor.
Yakın dostu Katar Emiri’ni ve Pakistan Başbakanı İmran Han’ı devreye sokup Taliban liderlerini ikna ederek Beştepe Sarayı’nda ağırlamak ve yıllar önce Afgan Hizb-i İslami Lideri Gülbeddin Hikmetyar’ın dizinin dibinde çekilen fotoğrafa benzer bir pozu Taliban liderleriyle vermek, Erdoğan’ın “çıkış yolu“ için deneyeceği son kozu olabilir.
