TARIM KÜLTÜRÜ * BİTKİ YETİŞTİRMEYE MERAKLI OLANLARA KARDEŞ BİTKİLER YÖNTEMİ‏ * (Companion planting)

Naci Kaptan – Eylül 01, 2010 / Güncellendi 05 Mart 2021

---

Kaynak: http://kardesbitkiler.blogspot.com/

“Kardeş bitkiler” (“companion planting”) sistemi, bitkilerin birbirine yarayan özelliklerini kullanmayı ve birbirine zarar vermelerini önlemeyi amaçlayan bir tarım yöntemidir. Uyumlu ve birbirine yarar sağlayan (gölge oluşturma, toprağa besin maddesi sağlama, zararlıları kaçırma, yararlı böcekleri çekme vs.) bitkilerin birbirinin yakınına, uyumsuz bitkilerin ise birbirinden uzağa ekilmesi temeline dayanır. Ekolojik tarım için kullanılabilecek en etkili yöntemlerden biridir. Çok da eğlencelidir. Sistemin en önem verdiği şeylerden biri toprağın hep bitki örtüsüyle kaplı kalmasıdır. Bu sayede yılın her mevsiminde ürün alınabiliyor. 

“Kardeş bitkiler” (“companion planting”) sistemi, daha önce Ankara – Güneşköy’de denediğimiz ve bu yıl da orada başarıyla uygulanan bir tarım yöntemidir. Bitkilerin birbirine yarayan özelliklerini kullanmayı ve birbirine zarar vermelerini önlemeyi amaçlar.

Örnek alınan model Gertrud Frank’ın “Companion Planting” kitabı. Bu sistem toprağın verimli kullanılmasını ve hasat süresini uzatmayı hedefliyor. Hastalık ve zararlılarla mücadele için ilaç kullanma gereğini ortadan kaldırıyor. Ürün münavebesini rutine bindirerek kolaylaştırıyor. Yabancı otları kontrol altında tutuyor. Toprağı zenginleştiriyor ve sürülmesi ihtiyacını ortadan kaldırıyor. Kompost hazırlamaya ihtiyaç bırakmıyor ve insan emeğini de en aza indiriyor.

Kardeş Bitkiler Komşuluk Çizelgesini (xls) indirmek için aşağıdaki linke sağ tıklayıp farklı kaydet – save target as yapınız:

BitkiKomsulukCizelgesiTurkceAlfabetik_doc_icinde_xls_dosyasi Orjinali : ( http://www.gb0063551.pwp.blueyonder.co.uk/seeog/companion/ )

http://permaculture.org.au/2010/07/30/companion-planting-guide/
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_companion_plants

---

Sistemde şu uygulamalar var:

Örtü bitkisi

Kışın toprağın çıplak kalmaması, organik maddeler ve elementlerce zenginleşmesi ve toprağın gevşek kalması için canlı gübre görevi görecek bir örtü bitkisi yetiştiriliyor. Bunun için uygun zaman sonbahar (geç ürünler toplandığı sıra). Bu bitki çiçek açma zamanından önce (örneğin ilkbahar ortaları) kesilip olduğu yere bırakılıyor. Bunun için hardal iyi bir seçenek. Hızlı çimlenir, dona dayanıklıdır, kökleri toprağı yumuşatır, gövdesi geride sert kalıntı bırakmaz, az su ister, yabani otları engeller, uçucu yağıyla zararlı böcekleri kaçırır, kendisi de salatalarda kullanılabilir. Bunun yerine alternatif olarak küçük bakla veya arıotu (Phacelia) kullanılabilir. Diğer seçenekler: fiğ, yonca, burçak, karabuğday, korunga, mercimek. 

Toprağın sürülmemesi

Bu sistemde toprak sürülmüyor, sadece boşta olan topraklar çatallanarak biraz havalandırılıyor. Toprağı sürmek, toprağın içindeki yararlı canlılara ve besin maddelerine zarar verdiği ve ayrıca erozyonu artırdığı için ekolojik tarımda tercih edilmez.

Yerinde ekim

Yerinde ekim yapmak (fidelerin yerini değitirmemek) tercih ediliyor. Çünkü yer değiştirmeyen sebzelerin daha sağlıklı büyüdüğü gözlenmiş. Domates ve patlıcan gibi sıcaksever türler icin bu zor olabilir.

Sıra sınırlarına ıspanak ekimi

Ispanak sıraları ayırdermeye yarıyor. Ispanağın kökleri toprağı tutuyor ve toprak kaybını önlüyor. Sıralara ekilen fideler için hafif bir koruma sağlıyor. Ispanaklar bir karış olduğunda olduğu yerde kesilip bırakılıyor. Yapraklarının sümüksü yapısı toprağı yumuşatıyor ve besliyor. Kökler, yumuşak olduğundan toprakta kalıntı bırakmıyor. Solucanları ve mikroorganizmaları besliyor. Bir sonraki sezonda 25 cm kaydırma yapıldığında, yeni ürünler ıspanağın bıraktığı organik maddelerden yararlanıyor. Bu yöntem ayrı bir yerde kompost hazırlamayı gereksiz hale getiriyor.

Sıralar halinde yoğun ekim

Bahçe C-A-C-B-C şeklinde giden 50 cm aralıklı sıralar halinde düzenleniyor. A sıraları bütün bir sezona yayılacak ana ürünlere ayrılıyor. Örneğin domates, biber, kabak, hıyar, patlıcan, fasülye, bezelye, patates, lahana, kereviz vs. olabilir. B sıraları yılda iki ayrı ürünün alınabileceği sıralar. Örneğin sezonun ilk yarısında bakla, marul, kıvırcık, fındık turbu, pazı, karalahana, ıspanak, sarımsak, ikinci yarısında ise pırasa, lahana, brüksel lahanası, brokoli, karnabahar vs. C sıraları ise ya kısa sürede hasat veren ya da sık sık ürün alınabilen bitkilere ayrılıyor. Buralar özellikle salata malzemesi olabilecek otlar ya da diğer ana ürünlere yarar veren bitkilere ayrılıyor. Örneğin, maydanoz, turp, havuç, sarımsak, roka, tere, kıvırcık, rezene, anason, semizotu, dereotu vs. Geniş alana yayılan A bitkilerinin (örneğin hıyar, kabak) yanlarındaki C sıraları sadece ilkbaharda kullanılıyor, sonra boş bırakılıyor.

A, B,C sıraları bir kez belirlendikten sonra bütün sezon boyunca değişmiyor. Bir sonraki sezonda buların yerini bilmek önemli, çünkü yeni sıralar 25 cm kaydırılarak oluşuturuluyor. Böylece münavebe otomatikleşiyor ve kolaylaşıyor.

Sıralara hangi ürünlerin ekileceğini belirlerken çimlenme sıcaklığı, hasat süresi ve iyi-kötü komşuların göz önünde bulundurulması gerekiyor.

Çiçekler ve şifalı otlar

Ana ürün sıraları içine, C sıralarına ve bahçe sınırlarına çiçek ve şifalı otlar ekiliyor. Bunlar diğer bitkilere çeşitli yararlar sağlıyor ve biyolojik mücadeleye destek oluyor. Bahçe sınırları ısırganotu başta olmak üzere yabani bitkiler ekilebilir (ısırganotu uğurböceklerin çekiyor). Bahçenin her yerine ekilmesi tavsiye edilen, her bitkiye yararlı olan başlıca çiçekler: aynısafa, civanperçemi, kadife çiçeği.

---

Kardeş bitkiler doğal bir bağışıklık sistemi oluşturuyor

“Doğal dengeler gözetildiği için kardeş bitkiler yöntemi kullanılan alanlarda biyoçeşitlilik artıyor. Toprağın organik, canlı yapısı korunurken, hastalıklara ve zararlılara karşı da doğal bir mücadele yöntemi kullanılmış oluyor, bu da zehirli kimyasallar ve yapay gübre kullanımını ortadan kaldırıyor.”

Sohbetlerde ve eğitimlerde biyoçeşitlilikten, sürdürülebilirlikten, onarıcılıktan ve biyomimikriden yani doğayı taklit etmekten çok sık bahsediyoruz. Bitkiler doğada nadiren bizim bahçelerimizde olduğu gibi yalnız büyürler. Aslında diğer bitkilerle karışırlar ve genellikle simbiyotik ilişkilerle birbirlerine yarar sağlarlar. Bunu orman ekosistemlerinde çok açık ve net bir şekilde gözlemleyebiliriz. Hâlbuki biz kendi bahçelerimizde bunu bir karmaşa olarak görüp, zararlı ve estetikten yoksun bir şekilde sıra sıra dizilmiş, tek tip bitkileri tercih eder hale gelmişiz.

Kardeş bitkiler yöntemi, yabancı kaynaklarda “companion planting” olarak geçiyor: bir bahçede farklı türdeki bitkilerin yan yana ekilmesi. Doğada bulunan “sinerjistik etkileri” kullanan bir bahçecilik yöntemi, yani optimum sağlık ve canlılık elde etmek için bitkiler arasında işbirliğini teşvik ediyoruz. Birbirlerine yararlarını arttırıp, zararlarını azaltacak şekilde planlayarak ekiyor ve dikiyoruz. Ekolojik tarımda kullanılan etkili yöntemlerden biri, entegre zararlı mücadelesi olarak birebir…

Bitkilerin uyumlu olması ve birbirine yarar sağlaması ne demek diye düşünüyorsanız, hemen açıklamaya başlıyorum:

Zararlıları kaçırma: Tuzak bitkileri dikerek, zararlı böcekleri bu tuzak bitkilerine doğru çekiyoruz ve böylece esas yetiştirmek istediğimiz bitkileri rahat bırakmalarını sağlayarak daha sağlıklı bitkiler yetiştirebiliyoruz.
Toprağa besin maddesi olma: Azot sabitleyen bitkileri (baklagiller) sabitlemeyen bitkilerle beraber ekerek topraktaki azot miktarını arttırabiliriz.

Malç: Bazı yer örtücüler ve biraz büyüdükten sonra biçilerek toprak üzerinde bırakılan bitkiler yabani otların büyümesine engel oluyor, toprağın üzerini örttüğü için de topraktaki besin maddelerinin ve nemin daha uzun süre tutulmasını sağlıyor.

Fiziksel destek: En meşhur kardeş bitki birlikteliklerinden biri “üç kız kardeş”tir. Mısır, sırık fasulye ve kabak yan yana ekiliyor; sırık fasulye mısıra tırmanabiliyor ve kabak da yer örtücü görevi görüyor, gölge yapıyor, kökleri aşırı güneşten koruyor ve toprağın üstünü her zaman örtülü tutuyor.

Bu bahsettiklerimiz sayesinde, doğal dengeler gözetildiği için kardeş bitkiler yöntemi kullanılan alanlarda biyoçeşitlilik artıyor. Toprağın organik, canlı yapısı korunurken, hastalıklara ve zararlılara karşı da doğal bir mücadele yöntemi kullanılmış oluyor, bu da zehirli kimyasallar ve yapay gübre kullanımını ortadan kaldırıyor. Kardeş bitkiler yöntemini kullanarak oluşturduğunuz bir bahçenin, zamansal ve mekansal olarak bütününe baktığınızda, doğal bir bağışıklık sistemi oluştuğunu düşünebilirsiniz yani doğal bir savunma mekanizması geliştirmiş oluyorsunuz.

Aslında kardeş bitkiler yöntemi daha çok bahçelerde uygulanıyormuş gibi geliyor olsa da aslında geniş arazilerde yapılan tarımsal üretimde ve balkon gibi küçük alanlarda uygulanması da oldukça iyi sonuç verir. Sadece planlamasını daha büyük veya küçük düşünerek yapmak gerekir. Toprağın altından başka, üstünden başka fayda sağladığı için, aynı saksıda yetiştirmek ve farklı saksılarda yan yana yetiştirmek çeşitli avantaj ve dezavantajlar ortaya çıkarabilir.

Kardeş bitkiler yönteminde, “yardımcı bitkiler” dediğimiz bazı bitkiler de var. Bunlar direkt olarak asıl yetiştirmek istediğimiz bitkilerin sağlıklı büyümesine destek olur. Toprağa besin takviyesi yapar, yararlı böcekleri çeker, zararlıları uzak tutar ve bitkilerin en uygun şartlarda büyümesine imkan tanır. Sebzeler için birçok şifalı ve aromatik bitki ve çiçek iyi bir yardımcıdır. Örneğin fesleğen bahçelerin olmazsa olmazıdır… Kadife çiçeği, zinya, ada çayı, biberiye, civanperçemi, ısırgan otu, latin çiçeği gibi bitkiler hemen hemen her şeye yardımcı bitkidir.

Biraz araştırma yaparsanız hangi bitkilerin birbiriyle iyi anlaştığını kolayca bulabilir, ilgili tablolara ulaşabilirsiniz. Okumalarınızın ardından, bitkilerin özelliklerini ve birbirleriyle nasıl etkileşime girebileceklerini düşünmeye başlayabilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken şeylerle ilgili ufak bir liste:

Su ihtiyacı: Eğer yan yana dikmeyi düşündüğünüz her şey sudan hoşlanıyorsa veya hepsi kuraklığa dayanıklıysa sorun yok ama ikisini karıştırırsanız sulama sizin için önemli bir soruna dönüşebilir.

Bitki kökleri: Kök sistemleri, bitkilerin rekabet etmeyeceği şekilde yerleştirmek gerekli. Mesela yayılıcı bir kökü olan domates ile kök bitkisi olan havuç iyi anlaşır. Fesleğen de bu birlikteliğe çok yakışır.

Bitki düzenlemesi: Farklı boyutlarda ve şekillerdeki bitkileri bir araya getirerek, yakın oldukları zaman nasıl çalışabileceklerini düşünün. Mesela o köşeye diktiğiniz asma ne kadar büyüyecek? Nereye yayılacak, neleri gölgede bırakacak? Ufak bir tüyo, asma altında marul gibi gölge isteyen yeşillikler güzel yetişir.

Böceklere karşı cazibesi: Yararlı böcekleri çekmek ve zararlıları caydırmak için kullanılan bitkilerin birlikte olması iyi olur. Örneğin, uğur böceği her zaman bahçenize görmek istediğiniz bir böcek, onu nasıl davet edebilirsiniz? Ayçiçeği bahçenizden eksik olmasın.

Toprak: Toprağın kalitesini arttırmak her zaman besin değeri yüksek ve lezzetli ürün almanızı sağlar. O yüzden toprağın üzerini örtmek, yani malçlamak önemli. Biçip bırakabileceğiniz bir türü zemin örtücü olarak kullanabilirsiniz. Bunun yanı sıra, toprağın besin değerini arttırmak için de azot bağlayan bitkileri tercih edebilirsiniz. Hiçbir şey dikmesem bile mutlaka bakla dikiyorum.

Yediğimiz şeyler üzerinden bir örnek vermem gerekirse, havuç, bezelye, marul, soğan, domates dereotu birlikte uyumlu bitkilerdir. Ama mesela, lahana ve domates uyumsuzdur.

Geçenlerde bir yazıda okudum ama ne yazık ki bunu yazarken aradığımda kaynağını bulamadım. Yukarıda bahsettiğim “üç kız kardeş” örneği, 700 yılı aşkın bir zamandır kullanılan, klasikleşmiş bir örnekmiş, zaten hep lafı geçer. Beslenme açısından neredeyse eksiksiz bir öğün oluşturacak, yani protein, karbonhidrat ve vitamin içeriği ile dengeli bir yemek ihtiyacımızı karşılayacak her şeyi birlikte yetiştirebilmemizi sağladığından, kendi kendine yetmeyi hedefleyen bir üretici için de harika bir birliktelik. Üç kız kardeş için en yaygın bilinen birliktelik mısır, kabak ve fasulye olsa da ayçiçeği, amarant ve kavun gibi benzer işlevi görecek bitkiler veya aynı familyadan olan bitkilerle de bu uyumu yakalamak mümkün.

İyi bir planlama ile çok şey yapılır; araştırın, okuyun, yazın ve çizin. Sonra oturup keyfini çıkarın, ben hiç iyi kayıt tutamıyorum ama, siz mutlaka tutun, bir sonraki sene çok faydasını görürsünüz.

Yasemin Kireç – https://www.bugday.org/blog/kardes-bitkiler-dogal-bir-bagisiklik-sistemi-olusturuyor/

Kardeş bitkiler sisteminin avantajları nelerdir? 

* Sebze, şifalı bitki, baharat, biyokütle, hayvan yemi ve arılar için balözü bitkileri ve yerel türler gibi çeşitli bitkileri bir arada üretir.

* Bahçe içinde doğal bağışıklık oluşturarak zararlılara ve hastalıklara karşı direnç geliştirir.

* Zararlı olabilecek böcek popülasyonlarını kontrol eden yararlı böcekleri çeker.

* Toprağın farklı tabakalarının bir arada kullanılmasına imkan verir.

* Doğal dengeleri gözetir ve biyolojik çeşitliliği artırır.

* Toprağın nemini ve besleyiciliğini korur.

* Kimyasal ilaç ve yapay gübre kullanımı gereğini ortadan kaldırır.

* Dönüşümlü ekimi (münavebe) kolaylaştırır.

* Sürekli ve yoğun tarım uygulamasıyla yüksek verim sağlar.

* Bahçe bakımı için gereki işgücü miktarını azaltır.

* Azot sabitleyen bitkiler (baklagiller) sabitlemeyen bitkilerle beraber ekilir. Örneğin mısırın yanına sırık fasulye, fiğin yanına yulaf/arpa

* Fiziksel destek: Mısırın yanına ekilen sırık fasulye mısıra tırmanabilir.

Yabani ot kontrolünü doğal yollarla gerçekleştirir. Ör: Çavdar yeşilken biçilirse ve tarlada malç olarak bırakılırsa çözünen artıkları yabancı ot çimlenmesini engelleyen bileşenler salgılarlar. Malçın üstüne dikilecek fidelere kolayca gelişebilecekleri rekabetten uzak bir ortam sağlanır.

---

Yardımcı Bitkiler 

* Yardımcı bitkiler diğer bitkilerin büyümesine yardım eder.

* Yardımcı bitkiler toprağa besin ve organik madde sağlayarak zenginleştirebilir.

* Bu bitkiler daha kısa bitkiler için gölge sağlayabilir veya çıplak-örtüsüz toprağı malçlamak için kullanılabilir.

* Bu bitkiler istenmeyen böcekleri kaçırarak veya yararlı böcekleri çekerek zararlı problemlerini engelleyebilir.

* Yardımcı bitkilerin ekimi ile bir alanda birden fazla çeşitde ürün alınabileceği için bahçe verimli olarak kullanılır.

---

Hangi çeşit bitkiler iyi bir yardımcı bitkidir?

Sebzeler için birçok yararlı ot (şifalı bitki) ve çiçekler iyi bir yardımcı bitkidir. Yardımcı bitkilerden oluşturulan en iyi bahçe çeşitli sebze, yararlı ot ve çiçeklerin karışımından oluşan bahçedir. Bazı yardımcı bitkiler toprağa besin takviyesi yaparlar. Buda toprağa ilave gübre uygulaması ihtiyacını azaltır.

Bazı örnekleri nelerdir?

Fincan şeklinde veya geniş çiçekleri olan bitkiler yararlı böcekleri çekmek için mükemmeldir. Borage (Hodan) bu bahçe dostlarını çekmek için iyi bir seçenektir. Dahlia (Yıldız çiçeği) ve marigold (Kadife çiçeği) topraktaki nematodları uzaklaştırır, nasturtium (Latin çiçeği) kabakgillere saldıran zararlıları engeller. Baklagiller ailesi toprağa azot sağlar. Çoğunlukla yoğun kokan bitkiler sebzeleri arayan zararlı haşeratı yanıltır.

Yardımcı bitkilerin kullanıldığı iyi bahçe örnekleri nelerdir?

Amerika yerlilerinin nesillerdir kullandığı “Three Sisters Garden” yardımcı bitkilerin kullanıldığı özgün bahçelerden birisidir. Mısırı sırık fasulye ile birlikte ekip, sonra altına kabak ekerler. Mısır fasulye için sırık sağlar, fasulye mısırın ihtiyaç duyduğu aşırı azot sağlar, kabak yaprakları da malç isini görerek bitki köklerine gölge yapar, su buharlaşmasını azaltır ve yabani ot büyümesini engeller.

Diğer örnekler:

• Brokoli altına veya patateslerin arasına ekilen Sweet alyssum (Beyaz kuduzotu) yararlı böcekleri çeker ve yabani ot büyümesini engeller.

• Fasulye ve patates iyi bir birlikteliktir. Birbirlerinin zararlı böceklerini şaşırtırlar.

• Hava sıcaklığı artınca uzun çiçekler marulların ihtiyaç duyduğu gölgeliği sağlar.

• Marigold (kadife çiçeği), basil ( fesleğen) ve artemesia (pelin, tarhun, yavşan vb.) gibi yoğun kokan bitkiler zararlıları şaşırtabilir.

• İstenmeyen böcekleri yakalamak için bitki ekimi. Patates böceği patlıcanı, flea beetles (kınkanatlılar ?) turpgilleri sever. Bu bitkiler böcekleri gözlemlemek için kullanılabilir ve böcekler bu bitkileri istila edince hepsi yok edilebilir.

• Civanperçemi zararlıları uzaklaştırdığı gibi yaprakları kompost için mükemmel bir katkıdır.

• Birçok yararlı ot (şifalı bitki) bahçenizde olmasını istediğiniz yararlı böcekleri çeker. Aster familyasından ayçiçeği (sunflowers), ? (coneflowers), kara gözlü suzan (black eyed susan) ve papatyagillerin çiçeklerini yararlı böcekleri çekmek için kullanabilisiniz. Maydonozgiller de (maydonoz, kişniş ve dereotu) iyi bir çekicidir.

• Deneyerek ve gözlemleyerek sizin için hangisinin işlediğini görmelisiniz.

• Gelecek yıl başarınızı artırmak için not almayı unutmayın.

---

Örnek Kardeş ve Uyumsuz Bitkiler 

Bitki	Uyumlu	Uyumsuz
Domates	Soğan, Havuç, Maydanoz, Salatalık	Lahana
Havuç	Bezelye, Marul, Soğan, Domates	Dereotu
Soğan	Pancar, Havuç, Marul, Lahana	Fasulye, Bezelye
Maydanoz	Domates
Bezelye	Havuç, Turp, Salatalık, Mısır	Soğan
Mısır	Fasulye, Bezelye, Kabak, Salatalık	Domates
Ispanak	Çilek, Bakla
Fasulye	Mısır, Turp	Soğan, Pancar, Ayçiçeği
Lahana	Kereviz, Pancar, Soğan, Ispanak	Dereotu, Domates, Fasulye, Çilek

http://attra.ncat.org/attra-pub/complant.html#chart adresinden yararlanılmıştır.

Bitki birliktelikleri

* Soğanlar ve havuçlar yan yana, hem soğan sineğinden, hem havuç sineğinden korunurlar.

* Domates, kıvırcık salata, lahana, pancar, havuç ve maydanoz iyi birliktelik oluştururlar. Özellikle domates ve fesleğen (mutfakta olduğu kadar bahçede de) ve patlıcan ve fasulye birlikte harika olur.

* Mısır, fasülye veya hıyar birlikte iyidirler. Kıvırcık salatalar, kadife çiçeklerinin (fransız veya afrikalı farketmez) yanında daha iyi olurlar. Hodan domates, tatlı kabak ve çileğin gelişimi ve aromasını artıran bir bitkidir.

* Baklagiller ve soğangiller birlikteliği hiç sevmez. Aynı şekilde hıyarlar, patates veya aromatik bitkileri sevmez.

* Bazı bitkiler, diğerlerinin polen taşınımına yardımcı olacak yararlı böcekleri çekerler. Fesleğen arıları çeker ve yanındaki domateslere polen taşır. Ayrıca fesleğen ve domateslerin birlikteliği, domateslere aroma, fesleğenlere keskinlik katar.

* Fransız kadife çiçekleri, zararlı nematodları öldürür – domatesler boyunca ekin.

* Güllerden yaprak bitlerini uzaklaştırmak için çin sarımsağı yetiştirmeyi deneyin.

* Sedefotu (rue), fesleğen ile melezlendiğinden yan yana ekilmemelidir. Ayrıca adaçayının yanına da ekilmemelidir.

* Frenk maydanozu (chervil) dereotu (dill) ve kişniş (coriander) ile güzel büyür.

* Çin sarmısağı (Chives) and maydanoz (parsley) birlikte ekildiğinde daha güzel gelişirler.

*  Dereotu (ill) and rezene (fennel) birbirini sever, ancak çaprazlama eğilimindedir.

* Biberiye (rosemary) and adaçayı (sage) birlikte güzel gelişir.

* Rezene (fennel) frenk kimyonu (caraway) veya kişniş (coriander) ile yanyana ekilmemelidir.

* Kişniş (coriander) ve anason (anise) tohumları birlikte ekildiklerinde daha çabuk filizlenir.

* Kırmızı biber (chillies), kök  çürümesinden etkilenen bitkilere yardımcı olur.

Kaynak: http://groups.yahoo.com/group/permakultur-turkiye/

---

ÖRNEK KARDEŞ BİTKİLER BAHÇESİ

20 metre X 20 metrelik bir örnek ekolojik bahçe

– Kimyasal ilaç, hormon ve yapay gübre kullanılmayan

– Karışık ekimle hastalıklara karşı doğal direnç geliştiren

– Yerli sebze çeşitlerine ağırlık veren, yeni ürünleri de deneyen

– Sebzelerin yanı sıra şifalı bitkiler ve baharatlar içeren

– Toprağı koruyan ve yapısını zenginleştiren

– İşgücünü en aza indiren

– Düşük maliyetli – suyu ekonomik kullanan

– Yaban hayatına habitat oluşturan

bir ekolojik sebze bahçesi

Yöntemler:

– Kardeş bitkiler sistemiyle karışık ekim

– Tarlanın yakınında doğal bitki örtüsü

– Yararlı böcekleri çeken bitkiler ve çiçekler

– Allelopatik bitkiler ve örtü bitkisiyle yabani ot kontrolü

– Kışlık ve yazlık yeşil gübre bitkileriyle toprağın beslenmesi

– Toprakta azot tutan yerel çalılar; örneğin patlangaç.

– Toprağın sürülmesi yerine bitki kökleriyle gevşetilmesi

– Mümkün olursa: Damlama sulama

– Sıraların her yıl kaydırılmasıyla kolay münavebe

– Bahçe sınırlarına çok yıllık ya da kendiliğinden üreyen bitkiler: örneğin yerelması,aynısafa, dereotu

– Tohum alınması, saklanması ve takası

– Yöredeki çiftçilerin bilgilendirilmesi

– Bir Web sitesinde / Blogta sonuçlar, gözlemler, fotoğraflar ve ekolojik tarım hakkında bilgiler

İhtiyaçlar:

– İşgücü: Haftasonu 1-2 gün, hafta içi 2 gün.

– Su deposunun ziftlenmesi

– Tohum: olabildiğince yerel çeşitlerin araştırılıp edinilmesi; örneğin gerçek Ayaş domatesi

– Tohum kavanozları

– Bir Web sitesi / Blog oluşturulması

– Arazide gözlem yapılması ve gözlemlerin paylaşılması

– Bir kompost kulübesi

– Bir ya da birkaç varil: sıvı gübre yapımı için

– Mümkün olduğu kadar: Yanmış hayvan gübresi

– Mümkün olursa: Ahşaptan, yerden yükseltilmiş bir serender

– Mümkün olursa: 40 sıra X 20 metre damla sulama sistemi: Toplam 800 metre boru ve teçhizat

http://kendineyeterlitoplum.wordpress.com/2010/09/01/kardes-bitkiler-yontemi/