ORGANİZE İŞLER * PARA TRANSFERLERİ İki ülke tek hikaye: TURKEN Vakfı
Teyitorg – 01/08/2022 – Seçil Türkkan
Açık kaynaklardan erişilen bilgilerden TURKEN’in varlıkları yıllar içinde büyürken, kamuoyuna yansıyan faaliyetlerinin aynı nispette artmadığı anlaşılıyor. Çünkü TURKEN, güncel varlığının hangi faaliyetler için kullanıldığının detaylarını kamuoyuyla şeffafça ve düzenli paylaşmıyor.
Özet
1996’da açılan TÜRGEV 2011’de vergi muafiyeti kapsamına alınırken, 1979’da açılan Ensar bu hakkı 2012’de elde etti.
1979’da açılan Ensar Vakfı’nın kurucular kurulunda tanıdık isimler var: Eski İBB Başkanı Kadir Topbaş, Prof. Ömer Dinçer, Torunlar İnşaat YK Başkanı Aziz Torun bu isimlerden.
1996’da açılan TÜRGEV, o dönem İSEGEV ismiyle Recep Tayyip Erdoğan’ın öncülüğünde kuruldu. Vakıf 2012 itibariyle faaliyetlerini Türkiye çapına yaymaya karar verdi.
TÜRGEV’in kurucuları arasında eski Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan ve kızı Esra Albayrak da bulunuyor. Esra Albayrak halen bu görevde; yani hem TÜRGEV hem de TURKEN yönetim kurulunda.
TURKEN Eylül 2014’te vergi muafiyeti alan Ensar ve TÜRGEV tarafından ABD’de kuruldu. Aralık 2014’te ilk adresleri olan Rockefeller Plaza’dan yine New York’taki bir başka binaya taşındı.
TURKEN’in güncel internet sitesinde sağladıkları öğrenci yurtlarıyla ilgili bir detay yok, ancak Ensar Vakfı uzantılı https://turken.ensar.org/konuk-evleri adresi üzerinden ABD’deki evlere ulaşılabiliyor.
TURKEN’in yurt olarak kullandığı evlerin kuruluşundan bu yana hep azalmış. 2015’te New York’taki tek kişilik bir oda fiyatı 2 bin dolar imiş. Vakfın hizmet verdiği toplam öğrenci sayısı uzun zamandır güncellenmemiş.
Var oluş nedenleri arasında öğrencilere burs sağlamayı da sayan TURKEN, 2016’dan sonra internet sitesinden hiç burs başvurusu açmamış.
TURKEN’in ZoomInfo isimli patformda yazan kamuya açık bilgilerine göre çalışan sayısı 31.
ABD’de 2013’te kurulan Ensar Vakfı Şirketi isimli şirkete Ensar Vakfı tarafından ABD’deki faaliyetlerin yürütülmesi için tam yetki verilmiş. Bu faaliyetleri yürütmeye yetkili olan Selim Çakır, Halil İbrahim Bacacı ve Ömer Faruk Albayrak TURKEN’in de yönetim kurulunda. Bir diğer yetkili de Ensar’ın eski başkanı İsmail Cenk Dilberoğlu.
TURKEN Vakfı’nın yönetim kurulu Behram Turan, Memiş Yetim, Zulkarneyn Vardar, Esra Albayrak, Melike Kabataş, Mustafa İlbeyli, Halil İbrahim Bacacı, Selim Çakır, Ömer Faruk Albayrak, Ahmet Bayraktutar ve Fehmi Bilge’den oluşuyor.
Ensar ayağında Selim Çakır, Ömer Faruk Albayrak ve Halil İbrahim Bacacı varken; TÜRGEV ayağında Esra Albayrak Ahmet Bayraktutar ve Fehmi Bilge yer alıyor. Behram Turan, Memiş Yetim, Zulkarneyn Vardar ise ABD’de yıllardır yaşayan iş insanları.
Başkent Gaz’dan Kızılay’a, Kızılay’dan Ensar’a ve oradan TURKEN Vakfı’na gönderilen bağışların Manhattan’daki yurt inşaatı için kullanıldığı Ensar tarafından kabul edilmişti.
ABD’nin New York Eyaleti’ndeki tapu kayıtlarına ACRIS adı verilen sistemden ulaşılabiliyor. ACRIS sisteminde TURKEN FOUNDATION ismiyle arama yapıldığında 13 ayrı kayda ulaşılabiliyor. Manhattan’daki arsa vakfın kuruluşundan bir yıl sonra satın alınmış.
Kayıtlara göre TURKEN Vakfı için Manhattan’daki arsa 2 Mart 2015’te Twin Development LLC’den 15 milyon 588 bin dolara alınmış. 5 Aralık 2016’da irtifak hakkı için 11 milyon 400 bin dolarlık bir ödeme daha yapılmış. Aynı tarihli farklı iki ayrı tapu kaydı daha var, bunlar için toplam 4 milyon 200 bin dolarlık ödeme yapılmış. Yani yurt arazisi için üç ayrı parça halinde toplam 31 milyon 188 bin dolar ödenmiş. Google Maps üzerinden incelendiğinde Eylül 2021 itibariyle inşaatın devam ettiği görülüyor.
TURKEN odaları için Haziran 2022’de kiralık emlak bulma platformu apartments.com üzerinden profil oluşturulmuş.
Vakfın gelir kayıtlarına göre TURKEN 2014 yılında 23 milyon dolar topladı.
Vakfın Haziran 2016’da beyan ettiği rakam 22 milyon 187 bin 385 dolar. Bir önceki yıla göre 1 milyon dolar azalma mevcut.
2016-2017 gelir vergisine göre iki ayrı yerden 7 milyon dolarlık bağış ve kazanç gelmiş. TURKEN’in yönetim kurulunda olan Prof. Zulkarneyn Vardar’ın kurduğu Arnavutluk İslam Kültürü Merkezi’ne biri bu, diğeri 2015’te olmak üzere toplam 653 bin 182 dolar bağış yapılmış.
TURKEN’in Ocak 2017-Haziran 2018 tarihleri arasındaki vergi beyannamalerine göre hesabında toplamda 29 milyon 203 bin 653 dolar birikmiş. Yani bir önceki yıla göre gelir yine 1 milyon dolar büyümüş. Gideri de 1 milyon dolar kadar artmış.
2018-2019 döneminde vakfın kasasındaki gelir 51 milyon 120 bin dolara kadar çıkmış. Yani önceki döneme göre 22 milyon dolar daha fazla gelir elde edilmiş.
2019-2020 döneminde vakfın geliri 8 milyon dolar artarak 51 milyondan 59 milyon dolara çıkmış. Bu dönemde yine gelir vergisi beyanlarına göre vakfa 19 bin dolarlık kira geliri sağlanmış ve 9 milyon dolarlık bağış alınmış.
Instrumentl’da yer alan bilgilere göre, TURKEN’in son gelir beyanı 2020 tarihli. 2020-2021’i kapsayan yeni raporunun önümüzdeki günlerde çıkması bekleniyor. Vakıf ZoomInfo hesabında sadece 2021 bağışını 25 bin dolar olarak açıkladı.
TURKEN Vakfı’nın Britanya ayağı, ABD ayağından bir yıl sonra 2015’te Ensar mütevelli heyetinde de yer alan Abdurrahman Enes Akça tarafından kuruldu.
Londra’da 2016 yılında kız konuk evlerinin fiyatı için tek kişilik odanın 995, iki kişilik odanın kişi başı 495 ve üç kişilik odanın kişi başı 395 euro olduğu belirtilmiş.
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun’un eşi ve TÜRGEV’in YK Başkanı Dr. Fatmanur Altun TURKEN UK’i ziyaret etmiş. TURKEN Londra Başkanı Yasemin Solmaz da TÜRGEV’de YK üyesi.
TURKEN UK’in önceki dönemlerinden yönetim kurulu olan isimler ve bağlantıları şöyle: TÜRGEV’de yedek yönetim kurulu üyesi Mehmet Fatih Kalender, MÜSİAD Londra eski başkanı Hakan Camuz.
TURKEN UK’in Haziran 2020’deki denetim raporunda yer alan bilgilere göre yıl içindeki toplam geliri 67 bin 790, toplam harcama ise 99 bin 103 sterlin. Bu dönemde 31 bin 523 sterlin zarar ettikleri de yazıyor. Kurumun bağışlarının bir önceki yıla göre düştüğü de belirtilmiş.
2014’ten bu yana faaliyette olan TURKEN ABD ve TURKEN UK evlerinde kaç öğrencinin kaldığı, ne kadar kâr edildiği, kaç öğrenciye burs sağlandığı ve kaç öğrencinin Türkiye’ye gezi için getirildiği gibi bilgiler kamuoyuyla hiçbir zaman paylaşılmadı.
Türkiye’de varlığı yıllara yayılan iki büyük vakıf, 2014 yılında bu kez Amerika Birleşik Devletleri’nde ortak bir vakıf kurdu. İki ülkede birden tezahür eden ortak bir hikâyeden bahsediyoruz. Bu, epey melez yapılı TURKEN Vakfı’nın hikâyesi.
Kamuoyunun Ensar Vakfı ve TÜRGEV ortaklığıyla kurulan TURKEN ile tanışması 2020 yılına denk geliyor. Başkentgaz’ın TURKEN Vakfı’na Ensar Vakfı aracılığı ve Kızılay üzerinden şartlı para bağışı yapması, o dönem Teyit’in çok sayıda bildirim aldığı konulardandı. İddiayı doğruladık; zaten Ensar Vakfı da Başketgaz’dan Kızılay üzerinden gelen 7 milyon 925 bin dolarlık bağışı, TURKEN Vakfı’nın Manhattan’daki yurdun inşaatı için bir protokol uyarınca gönderdiklerini kabul etti.
Kamuoyu TURKEN ismini Mayıs ayında Cumhuriyet Halk Partisi lideri Kemal Kılıçdaroğlu sayesinde yeniden duydu. Ana muhalefet lideri 24 Mayıs 2022 akşamı “bir kaçış planı anatomisi” açıklayacağını duyurduktan sonra, Erdoğan ailesinin TÜRGEV ve Ensar aracılığı ile ABD’ye 1 milyar lira kaçırdığını öne sürdü.
Aslında Kılıçdaroğlu doğrudan TURKEN adını anmadı; ancak ertesi gün TURKEN iddiaları reddeden bir açıklama yayınladı: Vakfın gelirlerinin bireysel bağışçıların helal kazançları olduğunu, öğrencilere dönük sosyal etkinlik, yurt, burs, yemek gibi hizmetler verdiklerini ve vermeyi sürdüreceklerini söyledi. TÜRGEV Kılıçdaroğlu’nu kınarken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, daha önce Kılıçdaroğlu’ndan kazandığı tazminatı TÜRGEV’e bağışlama kararı aldığını duyurdu; TÜRGEV de TURKEN’e… Yani bir bağış döngüsü söz konusu.
İdaresi 2019’dan bu yana başkanı değişmeyen Radyo ve Televizyon Üst Kurulu ise Kılıçdaroğlu’nun sosyal medya üzerinden paylaştığı videoyu yayınladıkları gerekçesiyle Tele 1, KRT, Halk TV ve Flash Haber’e üst sınırdan para cezası kesti.
Hikaye aslında yeni değil. Ancak TURKEN’in büyümesi ve faaliyetleriyle ilgili detaylar, tüm şeffaflığıyla neredeyse hiç gündeme gelmedi. 2014’ten bu yana faal TURKEN ABD ve 2015’te açılan TURKEN Londra evlerinde kaç öğrencinin kaldığı, kaç kişiye burs sağlandığı, kaç öğrencinin Türkiye’ye geziye getirildiği gibi detaylar kamuoyuyla açıkça paylaşılmadı. Kurumun TÜRGEV ve Ensar ile bağlantıları, bağış kaynakları ve biriken varlığın gerçekten bir servet aktarımı olup olmadığına dair soru işaretleri söz konusu.
Yani Teyit’i bu araştırmayı hazırlamaya götüren, 2020’den bu yana vakıf üzerinde biriken merak ve şüphe idi. Peki TURKEN Vakfı’nı açık kaynak ve belgeler üzerinden inceleyip anlamak mümkün mü?
2014’te Ensar ve TÜRGEV birlikteliğiyle kurulduğu için, vakfı anlamaya bu iki kurum ve bağlantılı isimlerden başlayabiliriz.
Ensar ile TÜRGEV hakkında bilinenler: TURKEN ile bağları
Ensar Vakfı temel işlevini “din ve ahlak eğitimi” ile “değerler eğitimi” vermek diye açıklıyor; TÜRGEV (Türkiye Gençlik ve Eğitime Hizmet Vakfı) ise kendini “gençlerin eğitim ihtiyaçlarını karşılamakla kalmayıp ilmi ve fikri alanlarda da etkin rol alabilmeleri için münbit (verimli) bir zemin” olarak görüyor.
1996’da açılan TÜRGEV 2011’de vergi muafiyeti kapsamına alınırken, 1979’da faaliyete geçen Ensar bu hakkı 2012’de elde etti.
2006 tarihli Kurumlar Vergisi Kanunu’nda, vakıflara gelir muafiyeti tanınmasıyla ilgili son değişiklik Nisan 2021’de yapıldı. Öncesinde vergiden muaf olacak vakıflar için kabine kararı gerekiyordu, bu karar artık yeni hükümet sistemi gereği cumhurbaşkanına ait.
Ensar Vakfı, 55 kişilik bir kurucular kurulu tarafından kuruldu; isimlerin tamamına sitenin arşivinden ulaşılabiliyor.
Kurucular arasında kamuoyunun yakından tanıdığı isimler var. 13 yıllık görevinden 2017’de istifa eden eski İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş ile Recep Tayyip Erdoğan’ın başbakanlığı döneminde müsteşar olan Prof. Ömer Dinçer bu isimlerden. Torunlar İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Aziz Torun, eski AK Parti Sivas Milletvekili Mustafa Açıkalın ile eski İstanbul İl Milli Eğitim Müdürü Ata Özer gibi isimler de listede. Yani elimizde siyaset, bürokrasi ve iş dünyasını kesen bir kompozisyon var.
Vakfın başkanı 2020’den beri Dr. Şener Ağaç; önceki başkan ise AK Parti Merkez Karar ve Yönetim Kurulu’ndan İsmail Cenk Dilberoğlu’ydu. Vakıf vergi muafiyeti aldığında başkanlık koltuğunda Dilberoğlu vardı.
Vakfın internet sitesinin eski versiyonuna göre 13 Şubat 2020’ye kadar mütevelli heyeti listesinde yer alan Ömer Faruk Albayrak, kuruluşundan bu yana TURKEN Vakfı’nın da YK üyesi.
Ensar’ın Türkiye’nin gündemine girmesine neden asıl olay, 2016 yılında yurtlarda yaşanan tecavüz iddialarıydı. Soruşturma sonunda şüpheli öğretmen suçlu bulunmuş, vakıf denetim eksikliği ve eğitim yaklaşımı nedeniyle eleştirilmişti.
TURKEN ile TÜRGEV’in ortak ismi: Esra Albayrak
Gelelim TÜRGEV’e. İnternet sitesinde “o dönem İBB Başkanı olan Recep Tayyip Erdoğan öncülüğünde 1996’da kurulduğu” yazıyor. İlkin, İstanbul Gençlik ve Eğitime Hizmet Vakfı (İSEGEV) ismiyle kurulan organizasyon, 2012’de Türkiye geneline yayılmaya karar vermiş ve adını TÜRGEV olarak değiştirmiş.
TURKEN Londra’nın ilk kayıtları TÜRGEV’in internet sitesinin arşivli halinde geçiyor.
TÜRGEV’in kurucularına baktığımızda karşımıza çıkan isimlerden ilki, eski Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar. Vakfın kuruculardan olduğunu bir söyleşisinde açıklayan Bayraktar, 25 Aralık 2013’te bakanlıktan istifa etmişti.
İnternet sitesinin 13 Aralık 2016 tarihli versiyonunda, 2015’te vakfın yeni binasının açılışını yapan Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan ile kardeşi Esra Albayrak’ın YK üyeleri oldukları görülebiliyor. Esra Albayrak bugün de vakfın YK üyelerinden.
TURKEN dünyası: New York merkez
TURKEN, Ensar Vakfı ve TÜRGEV tarafından 2014’te ABD’de eğitim deneyimini geliştirmek ile öğrencilere burs, barınma ve kültür hizmetleri sağlamak amaçları için kurulmuş.
Vakfın sitesinin eski halini WaybackMachine ile incelediğimizde 19 Eylül 2014’te açılış duyurusunun yapıldığı görüyoruz. İlk yerleşim adresi “45 Rockefeller Plaza, Suite 2000, New York” olarak belirtilmiş. 23 Aralık 2014 tarihinde internet sitesi faaliyete geçmiş, adres bilgisi de “1441 Broadway 3rd floor Suite 3017 New York” olarak güncellenmiş.
Güncel internet sitesinde TURKEN yurtlarının nerede olduğu ya da nasıl başvurulacağı ile ilgili detaylar yer almasada da, günümüzde Ensar Vakfı uzantılı bir adres üzerinden bu bilgilere ulaşılıyor. Sitenin geçmiş yıllardaki arşivli halleri üzerinden, TURKEN’in o dönemki yurtlarına dair detaylara ulaşmak mümkün.
Ev sayısı yıllar içinde azaldı: 2015’te 13 olan ev sayısı 10’a düştü
Örneğin 26 Ocak 2015 tarihinde yurtdışında öğrenim gören ve Türkiye’den gelen öğrenciler içinüç ev açıldığı bilgisi paylaşılmış. Ancak yurtların adresi ya da başvuru koşullarına dair detaylara erişilemiyor.
New York’ta 2015’te tek kişilik oda fiyatı kısa süre konaklama için 2 bin dolar olarak belirlenmiş. Washington DC’de bin 600, Indianadapolis’te bin 100, Philadelphia’da bin 500, Delaware’de bin, Boston’da bin 700 dolarlık fiyatlar verilmiş. Vakfın o dönem gelir kalemlerinden birinin bu olduğu düşünülüyor.
Mart 2016’da siteye evlerin adreslerinin eklendiği de görülüyor. Örneğin Boston’daki ev, “365 Harvard Street, Cambridge MA 02138” adresinde yer alıyor. Konuma Google Haritalar’dan ulaşmak mümkün.
2016 yılında Boston’dan bir TURKEN evi
Evin bilgilerine Apartments.com üzerinden erişiliyor, ancak şu an kiralık statüsünde değil.
TURKEN’in 2018 Kasım ayına gelindiğinde ise beşi New York, üçü Boston, ve bireri de Virginia, Chicago ve Washington DC’de olmak üzere 11 evi vardı. Bu rakamın günümüzde 10olduğu anlaşılıyor.
Yani TURKEN’in faaliyete geçtiğinden bu yana yurt olarak kullandığı evlerin sayısı yıllar içinde 13, 11 ve 10 diye azalmış.
2020 yılında internet sitesinde TURKEN evlerinin 50 öğrenciye ev sahipliği yaptığı belirtilmiş, ancak bu rakam günümüzde aynı duruyor, güncellenmemiş. 2020 ve 2022 yıllarında açılışından bu yana “500’ün üzerinde öğrenciye hizmet verildiği” ifadesi de değişmemiş. Bu, vakfın faaliyetlerinin genişlemediği ya da internet sitesinin güncellenmediği anlamına geliyor.
Günümüzde vakfın güncel evlerine Ensar Vakfı uzantılı (turken.ensar.org) bir internet sitesi üzerinden ulaşılabiliyor. Yani önceden TURKEN’in resmi internet sitesinden ulaşılabilen yurt detayları şu anda Ensar uzantılı sitede yer alıyor.
Güncel evler Boston, Chicago, New York ve Washington’da bulunuyor ve toplam 10 taneler. Evlerin fiyatları bin 300 dolara kadar çıkıyor.
Sitede 2020 yılından itibaren Yeni TURKEN Evi projesinin haberleri de görülüyor. 2019 yılında YouTube’a bir tanıtım videosu da eklenmiş .
2016’dan sonra siteden burs başvurusu açılmadı
Sitenin Wayback Machine üzerinden ulaştığımız 17 Mart 2015 tarihli arşivinde TURKEN Vakfı’na ait öğrenci yurtları ve burs duyurularının yer aldığı bilgisine ulaşılıyor.
25 Mart 2016’da ise burs almak isteyenlerin izlemesi gereken yollar ve başvuru kriterleri belirtilmiş. Buna göre öğrencinin burs alabilmesi için ABD vatandaşlığı, yahut kalıcı oturma izni ya da öğrenci vizesi koşulları aranıyor. Bursiyer adaylarının bulundukları topluluklar içinde aktif olmalarının beklendiği de belirtiliyor. İnternet sitesinde son burs başvuru formu 2016 yılında yayınlanmış.
‘Gençlik Köprüleri’ ile Müslüman öğrenciler Türkiye’ye getiriliyor
TURKEN’in internet sitesinde ayrıca “Youth Bridges” (Gençlik Köprüleri) adlı bir bölüm de bulunuyor. Programın 18-30 yaş arasındaki Müslüman gençler için hazırlandığı belirtilmiş.
2017’de TURKEN Vakfı Başkanı Behram Turan’ın konuşmasında değindiği “Dört ayrı turla 150 öğrencinin seyahatini sağladıkları” açıklaması dışında, vakfın Türkiye’ye kaç öğrenciyi getirdiğini belirten bir beyan yok. İnternet sitesindeki “organizasyonlar” bölümünden gezinin fotoğraflarına ulaşmak mümkün. İnternet sitesinde açıklanan gezi programında Bursa yer almazken, fotoğraflardan birinin Bursa’da çekildiği görülüyor. Vakıf 2020’de 200 öğrenciyi Türkiye’ye getireceğini taahhüt etmiş.
Behram Turan Mayıs 2022 tarihli kamuya açık bir FARA (Foreign Agent Registration Act / Yabancı Acente Kayıt Yasası) dokümanında ABD’li Müslüman öğrencilere yönelik gezi programlarını sürdürmeyi planladıklarını belirtmiş. (sf. 4) ABD Adalet Bakanlığı’na bağlı bu belgeler kamuoyuna açık.
Vakfın sosyal medya hesaplarında yurt ve burslara dair duyurulardan çok, toplantı ve gezilerle ilgili paylaşımlara yer verilmiş. Son Instagram paylaşımı 2019 tarihli. Yine aynı yıl bir öğrenci gezisi yapılmış.Twitter hesabı nispeten daha aktif kullanılıyor. Sitede yer verilen Facebook hesabı ise artık aktif değil.
20 Eylül 2021 tarihinde Erdoğan TURKEN Vakfı heyetiyle 2017’de yenilenmek üzere yıkılıp 2021’de açılan New York’taki Türkiye Cumhuriyeti’ne ait Türkevi’nde buluşmuştu. Buradaki konuşmasında “Manhattan’daki inşaatın hemen bitirilmesi” temennisinde bulunmuştu.
TURKEN Vakfı’nın Türkiye’de konuşulur hale gelmesine vesile olan Manhattan’daki gökdelen yurt 2018’deki temel atma töreninden bu yana inşa halinde. Ne zaman açılacağına dair kesin bilgi yok.
Özetle temel geliri bağışlar olan TURKEN’in faaliyetleri ya da verdiği hizmetlerde anlamlı bir büyüme olmadığı, ya da en azından kamuoyuyla paylaşmadığı anlaşılıyor.
Bunun nedeni vakfın maddi olanaklarının artmaması ya da daralması olabilir mi? Peki, vakfın gelirleri arttıysa, faaliyetler de genişlemiyorsa, bağışlanan paralara ne oluyor?
TURKEN’in yönetim kurulundaki isimler üzerinden vakfın işleyişi, vergi beyanları üzerinden de faaliyetleri hakkında bazı bilgilere erişilebilir.
TURKEN’in gelirleri: ABD’deki statüsü, faaliyetleri ve kuruluş amacı
ZoomInfo iş platformları ve insanlarının bağ kurmalarını sağlamak için kurulmuş, LinkedIn benzeri bir platform. TURKEN Vakfı da platforma üye ve profilinde 31 çalışanı olduğu yazıyor. TURKEN Vakfı’nda profesyonel olarak kimlerin çalıştığı kamuoyuyla paylaşılmıyor.
ABD’de 2013’te açılan “Ensar Foundation Inc.” yani “Ensar Vakfı Şirketi” isimli yapıya ABD’deki faaliyetlerin yürütülmesi için tam yetki verildiği resmi belgelerde kayıtlı. (sf. 6) TURKEN Vakfı şirket kurulduktan bir yıl sonra açılmış.
TURKEN kuruluş bildirgesinde yer alan karardaki imza, Ensar Vakfı’nın dönem başkanı İsmail Cenk Dilberoğlu’na ait. Selim Çakır da TURKEN yönetim kurulu üyelerinden.
Bu faaliyetleri şirket adına yürütmeye yetkili kişiler olarak belirlenen Selim Çakır, Halil İbrahim Bacacı ve Ömer Faruk Albayrak, TURKEN yönetim kurulunda da yer alıyor. Bir diğer yetkili ise Ensar’ın bir önceki dönem başkan İsmail Cenk Dilberoğlu. Açık kaynaklar üzerinden şirketin 2013 yılında kurulduğu bilgisine ulaşıyoruz. Yöneticileri burada yazmıyor.
Ensar Foundation Inc.’e ait kayıtlar
Açık kaynaklarla TURKEN yönetim kurulu ve bağlantıları
TURKEN Vakfı’nın 11 kişilik bir yönetim kurulu var: Behram Turan, Memiş Yetim, Zulkarneyn Vardar, Esra Albayrak, Melike Kabataş, Mustafa İlbeyli, Halil İbrahim Bacacı, Selim Çakır, Ömer Faruk Albayrak, Ahmet Bayraktutar ve Fehmi Bilge.
Kurulduktan bir yıl sonra yani 2015’te Amerika Hazine Bakanlığı’na teslim ettiği evraktaki isimler şöyleydi: Halil Mutlu, Memiş Yetim, Haluk Gani, Serhat Kaan, Behram Turan, Zulkarni Vardar, Fatih Hıdırlıgil, İsmail Kaan, İbrahim Bacacı, Selim Çakır, Ömer Faruk Albayrak.
İki liste kıyaslanınca yönetimde sabit isimler olduğu görülüyor: Behram Turan,Memiş Yetim, Zulkarneyn Vardar, Halil İbrahim Bacacı,Selim Çakır, Ömer Faruk Albayrak bunlardan.
Sonraki dönemde kurulaEsra Albayrak, Melike Kabataş, Mustafa İlbeyli, Ahmet Bayraktutar ve Fehmi Bilge, Halil Mutlu, Haluk Gani, Serhat Kaan, Fatih Hıdırlıgil ve İsmail Kaan katılmış. Gani, 2020’den sonra kuruldan çıkarılmış.
TURKEN’in kuruluşunda da, güncel yönetim kurulunda da olanHalil İbrahim Bacacı,Selim Çakır ve Ömer Faruk Albayrak’ın ortak noktaları Ensar Vakfı’nda da yönetici olmaları.TÜRGEV’in Türken Vakfı ile müşterek yönetim kurulu üyesi ise, Erdoğan’ın kızı Esra Albayrak. Bu isimler yanında kuruluşundan bu yana hiç değişmeyen Memiş Yetim, Zulkarni Vardar, Behram Turan’ı daha yakından inceleyeceğiz.
Halil İbrahim Bacacı (Ensar Vakfı): Vakfın kuruluşundan bu yana yönetim kurulu üyesi. Kartal İmam Hatip Lisesi’nden mezun. 2002-2004 arasında okulun mezunlar derneğinin başkanlığını yaptı. İş insanı; 2020 yılında Ensar Vakfı’nın YK yedek üyelerinden biriydi. Güncel mütevelli heyeti listesinde yer almıyor.
Selim Çakır (Ensar Vakfı): En geç 2014 yılından bu yana Ensar Vakfı mütevelli heyetinde; halen başkan yardımcısı.
Esra Albayrak (TÜRGEV): TURKEN yönetim kuruluna sonradan dahil oldu. Kadıköy İmam Hatip Lisesi’nden mezun, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kızı, eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ile evli. TÜRGEV ve Yeşilay’ın da YK üyesi.
Memiş Yetim (ABD topluluğundan): TURKEN Vakfı’nda sayman. İmam Hatip Lisesi’nde okuduğu iddiası var. Eğitim hayatına İslamiyet odaklı eğitim veren Al-Azhar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nde devam etti. 2020 yılında TURKEN Vakfı yönetim kurulu üyesi Halil Mutlu ile birlikte Türk Amerikan Yönlendirme Komitesi YK üyesiydi; ancak güncel listede ikisi de yer almıyor. Komite, ABD’ye Covid-19 döneminde ilaç göndermişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Amerika seyahatlerinde bu kurumu da ziyaret ediyor.
Zulkarneyn Vardar (ABD topluluğundan): Vakfın kuruluşundan bu yana yönetim kurulu kadrosunda. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da açılışında konuştuğu TURKEN 6. Geleneksel yemek programı açılışında kuran tilaveti vermişti. Üsküp doğumlu; Al-Azhar Üniversitesi’nde Arapça Dili ve Edebiyatı okudu. Yüksek lisansını 2013’te “teoloji vakıfları” üzerine tamamladı. TURKEN 2016’daVardar’ın kurucu genel müdür ve başkanı olduğu New York merkezli Albanian Islamic Culture Center’a (Arnavut İslam Kültür Merkezi) 300 bin dolarlık eğitim bağışı yaptı.
Behram Turan (ABD topluluğundan): Uzun yıllardır ABD’de yaşıyor ve ülkenin yurttaşı. TURKEN Vakfı’nın başkanlığını yürütüyor ve tüm tüm resmi belgelerde onun ismi geçiyor. ABD’ye vakıftan maaş almadığını beyan etmiş.
Mühendislik kariyeri devam ederken 1993 yılında kurulan “Noor-Ul İman” adlı okulun 21 yıl boyunca başkanlığını yürüttü. Bu okul, New Jersey eyaletindeki Islamic Society Of Central Jersey’nin (ISCJ – New Jersey İslam Topluluğu) düğün, cenaze, kütüphane, sağlık alanındaki ihtiyaçları karşılamak üzere kurulan topluluğun parçası. Noor-Ul Iman dünyanın çeşitli yerlerinden gelen ilk ve ortaokul öğrencilerine, üniversite, yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin ders vermesini sağlıyor. Okul, Kuzey Amerika İslami Okullar Konseyi ve Amerika İslam Okulları Birliğine bağlı.
Turan okulda yöneticilik yaptığı 21 yıl boyunca, genişleme fonu komitesi üyesi ve topluluğa yeni binalar kazandırılması gibi alanlarda da çalışmış. Kasım 2018’de Manhattan’daki 21 katlı TURKEN Evi’nin temel atılışında da varmış. Ona Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Feridun Sinirlioğlu, Türkiye’nin New York Başkonsolosu Alper Aktaş, Brooklyn Belediye Başkanı Eric Adams ve Türk Amerikan toplumunun temsilcileri eşlik etmiş.
TURKEN’in varlıkları
Başkent Gaz’dan Kızılay’a, Kızılay’dan Ensar’a ve oradan TURKEN Vakfı’na giden bağışın Manhattan’daki yurt binasının inşaatı için yapıldığını Ensar kabul etmişti. Manhattan’daki yurt binası, şehrin önemli noktalarından birinde: 300E 41st. Street New York.
New York Eyaleti’ndeki tapu kayıtlarına ACRIS adı verilen sistemden ulaşılabiliyor. ACRIS sisteminde TURKEN FOUNDATION ismiyle arama yapıldığında 13 ayrı kayda ulaşılabiliyor. Manhattan’daki arsa vakfın kuruluşundan bir yıl sonra satın alınmış.
Kayıtlara göre Manhattan’daki arsa 2 Mart 2015’te Twin Development LLC’den 15 milyon 588 bin dolara alınmış. Sistemde IMG’ye basıldığında imzalı tapu kaydı, DET’e basınca da satışa ilişkin bilgilere ulaşıyoruz.
Tapudaki adres Google Maps üzerindekiyle uyumlu. Aynı tarihli farklı iki ayrı tapu kaydı daha var. Biri Martin Zelnik, diğeri The Reginald ve Elaine Zelnik için, toplam 4 milyon 200 bin dolarlık ödeme daha yapılmış. Tapu kayıtlarının yedinci sayfasından hisseli bir alanın satışı olduğu sonucu çıkıyor.
5 Aralık 2016’da irtifak hakkı için 11 milyon 400 bin dolarlık bir ödeme daha yapılmış. Yani yurt arazisinin üç ayrı parça halinde toplam 31 milyon 188 bin dolar tuttuğu görülüyor. 2017 yılında gazeteci Vahap Munyar, Bilal Erdoğan’ın bina arazisi için 20 milyon dolar ödendiğini söylediğini yazmıştı. Yurdun temeli 26 Kasım 2018’de yani alımdan iki yıl sonra atılmıştı. Vakıf Muhammed Ali’nin evini de aynı yıl 2,5 milyon dolara satın almıştı. Bu binanın şu an ne amaçla kullanıldığı ise bilinmiyor.
Google Maps üzerinden incelendiğinde Eylül 2021 itibariyle inşaatın devam ettiği görülüyor.
İnşaatın Eylül 2021’deki hali
TURKEN odaları için Haziran 2022’de kiralık emlak platformu apartments.com’da profil oluşturulmuş. Bu odaların yakın zamanda kiraya verilmesinin planlandığını gösteriyor olabilir.
Manhattan’daki binayla birlikte, elbette vakfın gelirleri de gündeme geldi. Gelir ve vergi beyannamelerini yıl yıl izleyebileceğimiz kamuya açık kaynaklar var. Bunlardan biri kamu yararına bağımsız araştırmacı gazetecilik yapan kurum Propublica. Burada kurumların yıllık beyanları yayınlanıyor; TURKEN’in yayınladığı tüm vergi beyanlarına da ulaşmakmümkün. Bunları sene sene izleyebiliriz.
2014: TURKEN ilk yılında 23 milyon dolar topladı
2014 Ocak ile 2015 Haziran ayını kapsayan raporda vakfın net varlıkları 23 milyon 173 bin dolar olarak beyan edilmiş. Bağışları kimin yaptığına dair detay yok.
Bu yıl içinde 446 bin 628 ve 112 bin 635 dolar, öğrencilerin Müslüman kültürünü tanıması ile hayırseverlik için harcanırken, 353 bin 182 dolar Dr. Zulkarneyn Vardar’ın başkanı olduğu Arnavutluk İslam Kültürü Merkezi’ne bağışlanmış.
2015-2016: 22 milyon dolarlık varlık beyanı
TURKEN’in Manhattan’daki arsa için 31 milyon dolar ödediğini biliyoruz, ancak 2015 raporunda bu harcama kalemi yer almamış. Bunun sebebi ABD yasaları da olabilir. Vakfın Haziran 2016’da net varlıkları için beyan ettiği rakam 22 milyon 187 bin 385 dolar.Bir önceki yıla göre 1 milyon dolar daralma mevcut.
2016-2017: İki ayrı yerden 7 milyon dolar bağış
Bu dönemde TURKEN’de maaşlar için toplam 155 bin 26 dolar harcanmış. Arnavutluk İslam Kültürü Merkezi’nde 300 bin dolar bağışlanmış; öğrenciler ve kültür kaynaşması için de 1 milyon 79 bin dolar harcanmış. Dr. Vardar’ın kurucusu olduğu vakfa verilen ikinci parayla toplamda 653 bin 152 bin dolar bağış yapılmış oldu. Bu dönemde öğrenciler için harcanan para 2014’e kıyasla biraz artmış gözüküyor.
Bu dönem TURKEN’in iki ayrı yerden 7 milyon doları aşan iki ayrı geliri olmuş: Biri 7 milyon 220 bin dolar, diğeri 7 milyon 958 bin dolar. Toplam varlıkları önceki yılı neredeyse ikiye katlamış ve 43 milyon 680 bin 873 doları bulmuş. Bu aynı zamanda Kızılay aracılığıyla Ensar üzerinden vakfa 7 milyon 725 bin doların bağışlandığı yıl. Ensar bu rakamı 7 milyon 964 bin dolar olarak ve parça parça gönderildiğini belirtmişti.
Önceki beyanda 91 bin 464 dolar olan vakfın gideri, bu dönemde 15 milyon 431 bin 848 dolara yükselmiş. 28 milyon 249 bin 25 dolar varlık da yine de 2016-2017 dönemine işlenmiş.
2017-2018: Gelir de gider de 1’er milyon dolar artıyor
TURKEN’in Ocak 2017-Haziran 2018 tarihleri arasındaki vergi beyannamalerine göre bu kez vakfın hesabında toplam 29 milyon 203 bin 653 dolar birikmiş. Yani bir önceki yıla göre gelir yine 1 milyon dolar büyümüş. Gideri de 1 milyon dolar kadar artmış.
2018-2019: Dışarıdan 22 milyon dolarlık bağış
Ensar Vakfı TURKEN’e para aktarıldığı ortaya çıktıktan sonra belgeleri kamuoyuyla paylaşmıştı. Açıklamaya göre para, TURKEN’e bu dönem aktarılmaya başladı.
Kayıtlara göre, bu dönem vakfın varlığı 51 milyon 120 bin dolara kadar çıktı.Yani 22 milyon dolarlık artıştan bahsediyoruz. Ensar’dan gelen bağışın 7 milyon civarında olduğunu düşünürsek, 15 milyon doların hangi kaynaklar aracılığıyla TURKEN’de biriktiği belirsiz.
2019 – 2020: Gelir 8 milyon dolar artıyor
2019 Ocak-2020 Haziran aralığını kapsayan vergi beyannamesine göre, bu yıl vakıf 9 milyon 348 bin dolar gelir elde etti.
Öğrenciler için harcanan program giderleri önceki yılki 347 bin dolardan, bu dönem 19 bin dolara düşmüş. Önceki yıl 21 milyon olan toplam harcamalar da, 8 milyon 579 bin dolara gerilemiş. Vakfın toplam varlığı da 51 milyondan 59 milyon dolara çıkmış. Bu dönemde vakfa 9 milyon dolarlık bağış alınmış.
2019 yılı beyanındaki bilgilere göre, en yüksek bağış 2018 yılında olmuş. 2015’ten 2019 yılları arasında vakfa toplam 43 milyon 33 bin dolarlık bağış girmiş. Son rapora göre vakfın 2020 varlığı 59 milyon dolar değerinde idi.
2020 – 2021: Instrumentl’a göre son malvarlığı 67 milyon 183 bin 391 dolar
Bağış toplayan kurumları donörlerle bir araya getiren Instrumentl’da yer alan bilgilere göre, TURKEN 2020 sonunda gelirini sisteme 67 milyon 183 bin 391 dolar diye kaydetmiş. 2020-2021’i kapsayan son raporun önümüzdeki günlerde çıkması bekleniyor.
Vakfın ZoomInfo hesabında ise 2021 bağışı 25 bin dolar olarak görünüyor.
Devam filmi: TURKEN Britanya
TURKEN Vakfı’nın Britanya ayağı 2015’te yani bir yıl sonra Ensar mütevelli heyetinde yer alan Abdurrahman Enes Akça tarafından kuruldu. Resmi internet sitelerine ulaşılamıyor, ancak sosyal medya hesaplarına göre faaliyetlerini daha çok akademik buluşmalar oluşturuyor. Hesaptan son tweet 30 Nisan’da Ramazan ayında atılmış ve “geleneksel Londra iftarında Londra’daki öğrencilerle bir araya geldiklerini” belirtmişler ve kurban bayramında da yine bir buluşma olmuş.
TURKEN Vakfı kurucularından TÜRGEV’in internet sitesinde şu anda ulaşılamayan bir bilgi, 25 Şubat 2016 tarihli. Wayback Machine ile erişilen bilgiye göre, o dönem sitede TURKEN Londra detaylarının yer aldığı bir bağlantı yer alıyordu. Burada TÜRGEV ve Ensar ortaklığında kurulan Turken Foundation ABD’den sonra Londra’da da ‘kız konuk evi’ açıldığı haberi ve detaylarına yer verilmiş.
O dönem konukevleri için tek kişilik odanın 995, iki kişilik odanın kişi başı 495 ve üç kişilik odanın kişi başı 395 euro olduğu belirtilmiş.
TÜRGEV’in internet sitesinde arama yaptığımızda, vakfın TURKEN ile ilgili haberlerine de ulaşılabiliyor. Bunlar Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun’un eşi, TÜRGEV YK Başkanı Dr. Fatmanur Altun’un TURKEN UK’yi ziyareti, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın TURKEN Vakfı’nın hem Britanya hem de ABD’deki akşam yemeklerine katılması, aynı zamanda TURKEN’in Gençlik Köprüleri isimli kamplarıyla ilgililer.
TURKEN UK’in güncel başkanı Yasemin Solmaz da TÜRGEV’de YK üyesi. Bir önceki yönetici Türkan Akbaş ise MÜSİAD (Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği) UK’de başkan yardımcısıydı.
TURKEN Vakfı Britanya’da “limitet şirket” olarak kurulmuş. Tüm raporları açık kaynaklar üzerinden izlenebiliyor.
Bu verilere göre vakfın önceki dönemlerinden öne çıkan YK üyeleri ve bağlantıları şöyle: TÜRGEV’de yedek yönetim kurulu üyesi olan Mehmet Fatih Kalender, Eski MÜSİAD Londra Başkanı Hakan Camuz 2015’te vakfın direktörüydü.
31 Haziran 2020’de hazırlanan yıllık denetim raporunda yer alan bilgilere göre yıl içindeki toplam geliri 67 bin 790 sterlin, toplam harcama ise 99 bin 103 sterlin olmuş. Rapor bu dönemde 31 bin 523 sterlin zarar ettiklerini yazıyor. (sf. 2)
Kurumun bağışlarının bir önceki yıla göre düştüğü de belirtilmiş. (sf. 5) CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz bir tweetinde yönetim kurulunda tanıdık isimler olduğundan bahsetmişti..
TURKEN ve bağlantıları ile ilgili açık kaynaklardan erişilebilen bilgiler kısaca böyle. Araştırma devam ederken Teyit sorularını iletmek üzere TURKEN Vakfı ABD ile de iletişime geçti ancak yanıt alamadı. Eldekilerden, vakfın varlıkları yıllar içinde ciddi biçimde artarken, kamuoyuna yansıyan ve kuruluş belgelerinde işaret edilen faaliyetlerinin aynı nispette artmadığı anlaşılıyor. Çünkü TURKEN Vakfı, faaliyetlerinin detaylarını kamuoyuyla açıkça ve düzenli şekilde paylaşmıyor.
Vakfın bir servet aktarımının paravanı olduğunu söylemek eldekilerle mümkün değil. Ancak bildiklerimiz, aynı anda iki ülkede devam eden ortak bir hikayeye işaret ediyor. Vakıf hakkında merak edilenlerin yanına, açık kaynaklardan elde edilebilen bu bilgileri de eklemek, vakfın üzerindeki soru işaretlerini bir nebze azaltabilir.
TURKEN Londra’nın ilk kayıtları TÜRGEV’in internet sitesinin arşivli halinde geçiyor. 
2016 yılında Boston’dan bir TURKEN evi 
TURKEN kuruluş bildirgesinde yer alan karardaki imza, Ensar Vakfı’nın dönem başkanı İsmail Cenk Dilberoğlu’na ait. Selim Çakır da TURKEN yönetim kurulu üyelerinden.
Ensar Foundation Inc.’e ait kayıtlar 
İnşaatın Eylül 2021’deki hali
