DENİZ HARP ENSTİTÜSÜ
(E)Dz.Kur.Alb Sinan TOPUZ
Savaş tarihi okumanın denizde, karada veya havada geleceğin savaşlarına hazırlanmanın en iyi yollarından biri olduğuna inanırım. Çünkü teknoloji değişse bile, savaşın temel faktörleri olan insan ve zorlukları (Clausewitz’in Friction’ı) ile temel prensipleri değişmiyor.
Evet, teknoloji ve dolayısı ile taktikler ve hatta ülkelerin deniz alaka ve menfaatlerini korumak için uyguladıkları stratejileri değişiyor. Ancak savaşın ruhu, daha kalıcı. İşte bu yüzden, geçmişten günümüze seçilmiş deniz savaşı hatalarından bir derleme sunmak istiyorum. Şüphesiz her bir hatanın kendi iç nedenleri ve başka hatalara sürükleyen zincirleme nedenleri de vardır.
Kurmay camiasının ilgilenmesi gereken de hatanın kaynağıdır. Yoksa, herkesin bildiği gelen geçen bilgiler, çoğunlukla olayların sonuçlarıdır. Olaylara “niçin” sorusu sorularak savaşa yönelik resim tam olarak çıkartılmalıdır. Aksi takdirde, yanlış bilgilere dayanan, yanlış sonuçlar çıkarma olasılığı vardır. Okuyacağınız hataların bazılarını bugün yapmak mümkün görülmese de farklı ölçeklerdeki türevleri her zaman karşımıza çıkabilecektir. Hadi başlayalım…
Amiral Rozhdestvensky Filosu’nun 15.10.1904-27.05.1905 Arasındaki İntikal Rotaları (Mavi rota) (Harita: www.militaryhistorynow.com)
1905 Rus-Japon Savaşı Öncesinde Rus Filosu’nun İntikali
Rus Filosu’nun intikali, bugün bakınca birbirine bağlanmış fıkralar serisi gibi, ama gerçek. 1904’te Japonya savaş ilan etmeden (yaklaşık 37 yıl sonra aynı şeyi Amerika Birleşik Devletleri’ne (ABD) yaptılar) Rusların Pasifik üssü Port Arthur’a saldırarak kontrol altına aldı. Rusya, yenilgiyi kabul etmek yerine, Baltık Denizi’nden bir filo kaydırmaya karar kıldı ve oluşturulan filoya İkinci Filo adını verdi.
Filo neredeyse dünyayı dolaşarak, daha önce kendisinden kuvvetli bir filoyu yenmiş bir düşman ile karşılaşacaktı. Daha da beteri, intikal rotaları üzerinde Rus Filosu’nun ikmal yapacağı dost ülke limanı yoktu. Birlik Komutanı Amiral Rozhdestvensky’in, birliğindeki 40 geminin neredeyse yarım milyon ton tutan kömür ihtiyacını karşılaması gerekiyordu. Bu görev için 60 kömür gemisi ile belirlenen randevu noktalarından en az 30 defa kömür ikmali yapılması planlanmıştı. Ve ikmal faaliyetinin kötü hava ve deniz şartlarında yapılması da yüksek olasılıktı.
Rozhdestvensky’nin emrindeki gemilerin üst yapısı oldukça ağırdı. Bazıları, dizayn ağırlığından 1500 ton fazlaydı. Bunun sonucunda, ikincil toplar ağır hava şartlarında kullanılamıyordu. Gemilerin zırhlı kısımları su hattı altında kaldığı için, kuvvetli mermi atışına karşı korunmasızdılar. Bunlardan bir tanesi olan Oryol limanda batmış, daha sonra çıkartılarak göreve hazırlanmıştı. Filo Komutanına selamlama veya işaret sancağı çekmemesi, aksi takdirde gemilerin dengelerinin bozulacağı esprisi yapılıyordu. Filonun görünüşü güzel, ancak kendisi problemliydi. Personelin de eğitim durumu iyi değildi.
Baltık sürekli soğuktu ve denizde eğitim olanağı kısıtlıydı. Filo Komutanı Amiral, sancak gemisinde torpido talimi yaptırmak için torpido alarmı verdi. Subaylarından tek bir reaksiyon bile görmedi. Bir İngiliz subayı anılarında Rusların kaba, ancak sürekli mutlu olduğunu söylüyordu. Ona göre, “Rus denizcilerin yarısı bir şey bilmiyor, diğer yarısı da bir şeyler hatırlıyordu ama onların da hatırladıkları eskiydi.”
Filo, 16 Ekim 1904’te yola çıktı. Sancak gemisinden çizilen ilk rota tüm birliği karaya oturtabilirdi. Kalkışta bir kruvazör demirini kaybetti. Bulmak için saatlerce uğraştı. Bu olay olurken bir destroyer muharebe gemisi Oslyaba’ya çarptı. Oslyaba tamir için limana dönmek zorunda kaldı.
Rus Kruvazörü Aurora (Fotoğraf:www.nationalinterest.org)
Bu dertler giderildiğinde Filo, Danimarka ve İsveç önlerinde intikal halindeydi. Japon savaş gemilerinin, trol gemileri veya yatlar kılığında birliğe saldıracağı haberleri dolaşmaya başladı. Rus hükümeti, sürpriz Japon saldırılarını önlemek için ajanlara sürekli para akıtıyordu. Para akıtılan ajanlardan biri, Kopenhag’da fantezi bir dünya kurmuş, Filo’ya sürekli mesaj çekiyordu. Eh, aldığı parayı hak etmesi gerekiyordu.
Mesajlara göre, Kopenhag’da herkes Rusya’ya karşıydı. Tabii bu husus, askeri tarihten çok psikoloji veya sosyoloji işi, ama gerçeklerden bir defa sapıldığında olabileceklerin de göstergesi. Onca saldırı mesajı sonunda, Amiral Rozhestvensky hiçbir teknenin birlik içine girmesine izin verilmemesini emretti. Bir defasında Rus konsolosluğunun gemilere gönderdiği iki balıkçı neredeyse havaya uçuruluyordu. Halbuki garip balıkçılar, Rozhdestvensky’nin Koramiral’liğe yükseldiğini belirten bir telgraf getiriyordu.
Bu ortamda Kuzey Denizi’ne çıkan Filo, Dogger Bank’ında avlanan İngiliz balıkçılarına rastladı. Balıkçıların nasıl Japon savaş gemileri olarak tanımlandığı mantığımızın dışında. Ama, bazı Rus gemileri torpido saldırısı altında olduğunu rapor etti. Bazı gemilerden denizciler, kendilerini denize attılar. Kimi de güvertelerde yere kapaklanıp, kulaklarını kapattılar. Kuzey Denizi’nde balıkçı gemilerine Japon gemileri diye ateş açıldı. Biri batırıldı, dördü hasara uğratıldı. Bu arada Rus gemileri birbirlerini de vurdular. Aurora su hattı altından dört isabet aldı. Gemi komutanının vücudu bir mermi ile ikiye bölündü. Amiral Rozhdestvensky, ateş açtığı gemilerin balıkçı olduğunu anlamasına rağmen, ateş etmeye devam eden topçu subayını denize attı. Tam bir çılgınlık gecesiydi.
Rus savaş gemilerinin Dogger Bankında balıkçı gemilerine ateş açışını tasvir eden bir karpostal (Resim:www.wikipedia.com)
Yedi savaş gemisi, Aurura ve Donskoy kendi kruvazörlerine ateş etti. Allah’tan Rus gemilerinin ateşi mükemmel değildi. Oryol 500 mermi attı. Hiç isabet sağlayamadı.
Olaydan sonra İngiliz basını kıyameti kopardı. Rusya resmi olarak özür diledi. 28 İngiliz gemisi Rus filosunu izledi. Sonunda Moskova, Amiral Rozhdestvensky’den sorumluları gemilerden indirmesini istedi. Amiral de düşmanı Albay Klado’yu teslim etti. Bir taşla iki kuş vurmuştu. Tabii Klado’da, Amiral aleyhine çalışmaya devam etti.
Filo Tangier’e vardığında daha önce geride kalmış savaş gemisi Kamchatka, birliği yakaladı. Kuzey Denizi’nde Japon savaş gemileri ile çatıştığını, 300 mermi attığını söylüyordu. Onun gerçek düşmanları da İsveç, Alman ve Fransız gemileri idi. Tangier limanından ayrılmadan önce Filo’nun zinciri Avrupa ile iletişim hattını kopardı. Avrupa ile şehrin iletişimi dört gün kesildi.
Limanlarda, gemilere getirilen hayvanlarla ortalık hayvanat bahçesine döndü. Hayvanlar arasında zehirli yılanlar (ki zehirlenenler oldu), timsahlar da vardı. Bozulan etlerin denize atılması ile köpek balıkları filoyu takip ediyordu. Hastalık yaygınlaştı. Dizanteri ve tifodan ölenler olmaya başladı. Psikolojik kendini kaybetmeler arttı. Atış talimleri son derece başarısız devam ediyordu. Eğitimde sağlanan tek isabet hedef gemisi yerine hedefi çeken geminin vurulmasıydı.
Hint Okyanusu’nda posta taşıyan gemi ile randevu, onlar için önemli idi. Sevdiklerinden haber alacaklardı. Gemi ile buluşulduğunda, geminin kendilerinin bir ay önce postaya verdiği mektupları taşıdığını gördüklerinde yaşadıkları hayal kırıklığı büyük oldu. Disiplin iyice bozulmuştu, disiplini tesis için ölüm cezaları verildiği oldu, bununla birlikte materyal dertleri de bitmiyordu.
Knyaz Suvorov, Rozhestvensky’nin Amiral Gemisi. (www.militaryhistorynow.com)
