EĞİTİM DİYANETE TESLİM EDİLİYOR * TARTIŞILAN “ÇEDES PROJESİ”

Eğitim-SEN ÇEDES projesini protesto etmişti – Fotoğraf: ANKA

Tartışılan ÇEDES Projesi’ne eğitimciler ne diyor?

DW – Kıvanç El – 20.06.2023

“Çevreme Duyarlıyım, Değerlerime Sahip Çıkıyorum” projesi tartışılıyor. Projeye göre öğrencilere spor, izcilik, çevre eğitimleri gibi eğitimlerle beraber görevli imam veya vaizler tarafından “değerler eğitimi” verilecek.

Millî Eğitim Bakanlığı’nın, Diyanet İşleri Başkanlığı ve Gençlik ve Spor Bakanlığı ile ortak yürüttüğü proje tartışma yarattı. Okullarda öğrencilere hem yaz aylarında hem de eğitim yılı boyunca spor, izcilik, matematik gibi derslerle birlikte imam ve vaizler tarafından “değerler eğitimi” de verilecek.

2021 yılında ortaokullarda uygulamaya başlanan ve bu yıl ilkokul ve liseler dahil tüm okulları kapsayan şekilde düzenlenen “Çevreme Duyarlıyım, Değerlerime Sahip Çıkıyorum” adlı ÇEDES Projesi kapsamında okullarda “manevi danışmanlar” yer alacak.

ÇEDES Projesinin amacı ne?
Protokolde projenin amacı; “Öğrencilerin ‘millî, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerimizi benimseyen, koruyan ve geliştiren fertler olmaları, ayrıca çağın ve geleceğin becerileriyle donanmış, bu donanımı insanlık hayrına sarf edebilen, bilime sevdalı, kültüre meraklı ve duyarlı; millî, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerimizi kendi yaşantılarında inşa etmiş bireyler olarak yetiştirilmelerine katkı” şeklinde tanımlanıyor.

Proje kapsamında eğitimlere katılmak için velilerin onay vermesi ise şart.

Projede ne tür faaliyetler yürütülüyor?
Protokole göre öğrenciler, okullarda ve Gençlik ve Spor Bakanlığı’na bağlı gençlik merkezleri ile Diyanet İşleri Başkanlığı’na ait gençlik merkezlerinde; “kitap okuma etkinlikleri”, “dini eğitim”, “Kur’an-ı Kerim öğretimi”, “okul ve sınıf etkinlikleri”, “çevrenin korunması ve doğa etkinlikleri”, “yardımlaşma etkinlikleri”, “kamp”, “izcilik faaliyetleri” “spor etkinlikleri”, “bilim etkinlikleri” gibi başlıklarda eğitim alacaklar. Tüm bu etkinlikler Diyanet İşleri Başkanlığı ile ortak yapılabilecek ve öğrencilere “değerler eğitimi” de verilebilecek.

Okullarda, “değerler eğitimi” verilmek için “değerler kulübü” de kurulabilecek. İlçe milli eğitim müdürlüklerinin onayı ile belirlenen okul dışı yerlerde de etkinlikler yapılabilecek. İki yıldır uygulanan projede gençlik merkezleri kadar, cami ve Kur’an Kursları da kullanıldı.

Ramazan ayında gerçekleşen etkinliklerin birçoğu camilerde gerçekleşirken akşam namazı kılınması ve teravih namazına da gidildiği, aralarda da camilerde oyun etkinlikleri düzenlendiği birçok okulun internet sitesinden duyuruldu.

Projenin kaç okulda, camide veya gençlik merkezinde uygulandığı, hangi etkinliklerin yapıldığı ve bu etkinliklerdeki denetimlerin yapılıp yapılmadığına dair sendikalarda bir veri yok. Millî Eğitim Bakanlığı’nca da hangi çalışmaların yapıldığına dair net veri paylaşılmıyor.

Proje neden eleştiriliyor?
Protokolün iptali için dava açan Eğitim Sen ve Eğitim-İş sendikaları, pedagojik formasyonu bulunmayan Diyanet görevlilerinin çocuklara eğitim vermesini eleştiriyor. DW Türkçe’ye konuşan eğitimci Maksut Balmuk da “MEB öğrenci sağlayacak, okulların kapılarını ardına kadar açacak, Gençlik Spor Bakanlığı tüm tesislerini açacak, Diyanet ister okulda ister kampta ister camide eğitim verecek. Diyanet bunu yaparken MEB’den rol çalacak, MEB’in görevini yapacak. Bunu da MEB’in imkanları ile yapacak. 1,2 milyon öğretmeni bulunan Millî Eğitim Bakanlığı değerler eğitimi veremiyor da başka yapılar mı verecek çocuklara değerler eğitimini?” dedi.

Projede velilerin izin şartı olması şartına ilişkin de Balmuk, “Evet gönüllülük esasına göre olacağı söyleniyor. Ancak bu eğitimi başkasına devretmektir. Eğitimin bakanlıkça yapılmasını istiyoruz. Bu protokoller sayesinde eğitimde dinsel istismar başladı. Veliler; ‘göndersem bir dert, göndermesem bir dert’ diyor. Gönüllü denilen bazı şeyler maalesef zaman içinde zorunlu hale geliyor. Okul idareleri bu projeye ilişkin kurs açmak zorunda kalıyor. Öğretmenlerin bazıları katılıyor, katılmayanlar zor durumda kalıyor” değerlendirmesi yaptı.

Çocukların zaten dini yönden eğitimlerini aldıklarını söyleyen, bunun önünde bir engel olmadığını kaydeden Balmuk, “Eğitim eğitimcinin işidir. Eksiklik varsa bakanlık tamamlar. Kur’an dersleri, Peygamber’in Hayatı seçmeli olarak getirildi, bugün tüm okullarda ‘zorunlu seçmeli’ hale getirildiğini de biliyoruz” hatırlatması da yaptı. Eğitimci Balmuk, bazı mahalle ve taşradaki ilçelerde bu eğitimlerin zorunlu bir hal alacağını da söyledi.

“Eğitim, Diyanet’e devrediliyor”
Maksut Balmuk, ” Burada iktidarın temel amacı aslında gerek değerler eğitimi ile gerek 4+4+4 ile ulaşmak istediği öğrenci kitlesine ulaşamamasından kaynaklı olarak, projelerle işin içini de süsleyerek, spor imkanlarını da kullanarak, Millî Eğitim Bakanlığı’na güveni de kullanarak böyle bir yöntem uygulamak. Bakanlık ailelere; ‘biz çocuğunuzu alacağız, basketbol oynatacağız, sportif faaliyet olacak, matematik eksikliğini gidereceğiz. Milli, ahlaki, manevi değerlerine yönelik çalışma yapılacak’ dese buna birçok veli ‘evet’ der. Bakanlığa güvenir ve gönderir. İnsanların dini manevi duygularını sömüren bir faaliyet var” ifadelerini kullandı.

Bu değerlerin çocuklar tarafından kazanılmasına karşı çıkılmayacağını söyleyen Balmuk, “Ancak kanunlara göre eğitim öğretim faaliyetlerini yapacak olan Milli Eğitim’dir der. Ancak burada Diyanet’e devrediliyor. Yapmak istediklerini spor faaliyetlerini de katarak yapıyor. Proje, cumhurbaşkanının dindar ve kindar nesil yetiştirme projesinin bir ayağıdır” dedi.