İlk uçuş öncesi pist testlerini geçen pilotsuz uçak Bayraktar Kızılelma, ilk günden ortaya çıkan engelleme çabalarına rağmen Türkiye’nin hava gücüne katılması bir dönüm noktası sayılabilir. (Foto: Baykar Savunma)
Kızılelma: bilinenler, bilinmeyenler, engeller
Yazar: Arda Mevlütoğlu / 23 Kasım 2022, Çarşamba
Baykar Savunma tarafından geliştirilen Bayraktar Kızılelma muharip insansız uçak sisteminin (MİUS), 20 Kasım günü Çorlu Havaalanı’nda taksi ve koşu testini tamamladı. Havacılıkta bir hava aracının “taksi” yapması, pist ya da taksiyolunda kendi motor gücüyle ilerlemesi anlamına geldiğinden, hava aracı geliştirme projelerinde bu test, önemli bir dönüm noktasını teşkil eder. Özellikle jet motorlu bir insansız hava aracı (İHA) için taksi denemesi, hem motorun güvenli bir şekilde çalıştığının hem de uçağın ana ve alt sistemlerinin otonom iniş kalkış için uygun olduğunun tespit edilmesi bakımından önem taşır. Bu nedenle 20 Kasım Kızılelma projesi ve Türk havacılık ve savunma sanayii için önemli bir gün oldu.
Kızılelma’nın bu denemesi aynı zamanda Türkiye’nin savunma ve dış politikası açısından kritik bir süreçte gerçekleşti. Tam da denemenin yapıldığı gün Rusya, Kızılelma da dahil bir dizi projede devam eden Türkiye-Ukrayna savunma sanayii işbirliğinin önemli aktörü Motor Siç firmasının üretim tesislerini bombalayarak tahrip etti. Öte yandan Türkiye, Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi almasına karşılık olarak ABD tarafından F-35 projesinden çıkarılmasından sonra yine bu ülkeden talep ettiği F-16’larla ilgili müzakerelerini sürdürüyor. Bu karmaşık askeri-politik “Meksika açmazı” içinde Kızılelma ilginç bir konuma, daha şimdiden yerleşmiş görünüyor.
Neden Kızılelma?
“Muharip İnsansız Uçak Sistemi” (MİUS) projesi olarak varlığı bir süredir bilinen projede tasarım kamuoyuna ilk olarak Temmuz 2021’de gösterildi. Mart 2022’de ise uçağın adının “Bayraktar Kızılelma” olduğu açıklandı. Türk geleneğinde uğrunda çaba harcandıkça uzaklaşan ancak bir o kadar da değerli hale gelen ülkü ya da nihai hedef anlamına gelen Kızıl Elma, yaygın olarak fethedilecek bir belde ya da bir ideali tanımlamak için kullanılageldi. Bu bakımdan ele alındığında, jet motorlu insansız bir savaş uçağı geliştirmenin teknik ve teknolojik zorluklarına meydan okuyuşu nitelediği için ismini hak eden bir proje olduğu söylenebilir.
Yapı özellikleri
Kızılelma, delta tipi kanat ve gövdenin ön kısmında, hava alıklarında iki kanatçık ile çift dikey kuyruğa sahip, jet motorlu bir savaş uçağı. Gövdenin genel geometrisi, radar kesit alanını düşürmek için belli açı ve formlarda şekillendirilmiş. Ayrıca gövdenin çeşitli yerlerindeki kapaklar, bu maksatla “tırtıklı” (“serrated”) yapıda. Radar izini daha da düşürmek için gövdenin radar emici malzeme ve boya ile kaplanacağını varsaymak mümkün. Baykar Savunma, Kızılelma’yı uçak gemilerinden iniş kalkış yapabilecek şekilde tasarlıyor. Bu kapsamda, testleri devam eden ve kısa süre içinde hizmete girmesi öngörülen Anadolu çok maksatlı amfibik hücum gemisinde Kızılelma’nın da görev yapabileceği açıklanmıştı.
Baykar Savunma tarafından paylaşılan bilgilere göre Kızılelma, beş saat havada kalabilecek ve 35 bin fit (yaklaşık 10 bin 650 m) servis tavanına sahip olacak. Uçağın azami kalkış ağırlığı 6 ton, faydalı yük kapasitesi ise 1,5 ton olarak veriliyor. Kızılelma’nın üssünden muharip görevi yerine getirip dönebileceği azami mesafe olan muharebe yarıçapı ise 500 deniz mili (yaklaşık 925 km) olarak belirtilmiş.
Silah sistemleri yerli
Kızılelma’nın, radar kesit alanını düşürecek önemli bir tasarım özelliği, hassas güdümlü füzeleri ve bombaları taşımak için dahili bir silah bölmesine sahip olması. Uçak ayrıca her iki kanat altındaki üçer istasyonda da füze ve bomba taşıyabilecek.
Türk savunma sanayi, Kızılelma için çok çeşitli hassas güdümlü silah sistemleri sunmakta. Bunlar arasında SOM-J havadan karaya seyir füzesi, HGK, LGK, Minyatür Bomba (MB), TEBER ve Laçin tipi hassas güdümlü bombalar, Çakır havadan fırlatılan gemisavar füzesi, Gökdoğan ve Bozdoğan havadan havaya füzeler bulunuyor. Kızılelma’nın ana sensörünün, şu anda ASELSAN tarafından geliştirilmekte olan aktif elektronik taramalı dizin (AESA) radar sistemi ile gelişmiş elektro-optik kameralar ve elektronik harp sistemleri olması planlanıyor.
Motor Ukrayna’dan
Açık kaynaklarda yer alan bilgilere göre motor tip ve sayısına göre Kızılelma için planlanan üç farklı model bulunuyor. Bunlar, bir adet AI-25TLT motorlu Kızılelma A, bir adet AI-322F motorlu Kızılelma B ve iki adet AI-322F motorlu Kızılelma C. Bu motorların temini için Baykar Savunma ile Ukraynalı İvçenko Progres arasında Kasım 2021’de anlaşma imzalanmıştı. Kızılelma’nın ilk modeline güç verecek olan AI-25TLT, eğitim uçaklarında da kullanılan bir turbofan motor. AI-322F motoru ile de Kızılelma, ses üstü sürate çıkacak.
