YANGIN MEVSİMİ GELİYOR, SORUMLULAR YANGIN HAZIRLIĞI YAPTILAR MI?

Türkiye, olası yeni orman yangınlarına ne kadar hazır?

Dilek Gül • 06/05/2022

Türkiye’de geçtiğimiz yıl ocak ile ağustos ayları arasında 177 bin 476 hektar ormanlık alan kül oldu. 
Greenpeace, kaybın büyüklüğünü ‘Yangınlarla yaklaşık 250 bin futbol sahası, tüm İstanbul’un yaklaşık 5’te 1’i büyüklüğünde bir alan yok oldu’ ifadesiyle anlatmaya çalışıyor.
Ege ve Akdeniz’de büyük hasara neden olan orman yangınlarının haftalarca söndürülememesi eleştirilere neden olmuştu. Yaz aylarına giriş yaptığımız şu günlerde Türkiye’nin olası bir orman yangınına ne kadar hazır olduğu da merak konusu.
“Yangına araç, gereç ve personel açısından henüz hazır olmadığımız ortadır”
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay’a göre, geçen yıl sadece 15 gün içinde 135 bin hektar orman alanının yandığı yangınlar halkın daha da duyarlı hale gelmesine neden oldu.
Türkiye’de orman yangınları ile mücadeleye ayrı bir önemin verildiğini belirten Prof. Dr. Doğanay Tolunay, son yıllarda yangın eylem planlarının kağıt üzerinde kaldığı, pratikte bu eylem planlarının uygulanmadığı düşüncesinde:
”Ülkemizde 1 Mayıs-1 Kasım tarihleri arası yangın mevsimi olarak tanımlanmıştır ve tüm hazırlıkların yangın mevsimi öncesinde tamamlanması yangınlara hazırlık açısından önemlidir. Ancak araç, gereç ve personel açısından henüz hazır olmadığımız ortadır. Bunlar haricinde özellikle ormanla iç içe olan köy ve mahallelerde bilinçlendirme çalışmaları yapılması, anız yakılmaması konusunda köylülerin uyarılması, tüm ülke genelinde orman yangınlarına dair kamu spotları yayınlanması, belediyelerle ortak yangın söndürme eğitimlerinin yapılması ve telsiz, araç takip sistemi gibi sistemlerin ortaklaştırılması gerekmektedir. Bu konularda bazı girişimler bulunsa da henüz yeterli değildir.”
Orman Genel Müdürlüğü tarafından 2022 yılında 2270 ilk müdahale aracı, 1065 arozöz, 185 dozer, 263 greyder, 20 uçak, 55 helikopter, 8 insansız hava aracı kullanılacağı açıklandı. Ancak bunlardan uçak ve helikopterler henüz göreve başlamadı. (Prof. Dr. Doğanay Tolunay)
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi ‘Orman yangınlarıyla mücadele yangın öncesinde başlar’ diyen Prof. Dr. Doğanay Tolunay, öncelikle yangın söndürmede kullanılacak araç, gereç ve donanımların hazır hale getirilmesinin önemine değiniyor.

2021 yılının yaz aylarında Çökertme’de yaşanan orman yangınıAP Photo
Ve Orman Genel Müdürlüğü tarafından 2022 yılında 20 uçak, 55 helikopter, 8 insansız hava aracı kullanılacağı açıklanmasına rağmen, uçak ve helikopterlerin henüz göreve başlamadığının altını çiziyor.
Nedeni, helikopter ve uçakların henüz ihale sürecinin tamamlanmaması:
”Orman Genel Müdürlüğü tarafından 2022 yılında 2270 ilk müdahale aracı, 1065 arozöz, 185 dozer, 263 greyder, 20 uçak, 55 helikopter, 8 insansız hava aracı kullanılacağı açıklandı. Ancak bunlardan uçak ve helikopterler henüz göreve başlamadı. Çünkü helikopter ve uçaklar kiralama yoluyla sağlanmakta ve henüz ihale süreci tamamlanmış değil. Bunların da alınması halinde araç ve gereç sayısının yangınlara müdahale için yeterli olduğu söylenebilir.”
Orman Genel Müdürlüğü’nün geçen yıla göre bu yılki eylem planlarındaki fark sadece uçak, helikopter ve orman yangın işçisi sayısındaki artışlardır. Ancak bunlar da henüz hazır değildir.
Prof. Dr. Doğanay Tolunay, orman yangınları ile mücadeleyi uçak ve helikopter sayısına indirgemenin de hatalı bir bakış açısı olduğunu belirtiyor. Tolunay’a göre, hava filosu orman yangınlarına erken müdahalede yangının büyümesini önlemek açısından şart. Bu nedenle büyüyen yangınlarda yer ekipleri çok daha fazla önem kazanıyor.
Fakat, arozözlerde görev yapan ya da doğrudan söndürmede görev alan orman yangın işçisinin sayısının yetersiz olduğunu ifade ediyor:
”Geçen yıl arozözlerde 5-6 kadar olması gereken yangın işçisi sayısı 2-3’e kadardı. Bu eksikliği gidermek için 10 bin personel alınacağı açıklanmasına rağmen ancak 5 bin için duyuruya çıkılmış olup, bu süreç de henüz tamamlanmamıştır. Orman Genel Müdürlüğü bu eksikliği gidermek için gönüllülerden yararlanmayı planlamaktadır ve 2022 yılında 100 bin gönüllü hedefi koymuştur. Ayrıca yarı açık cezaevlerindeki mahkumların ve askerlerin eğitilerek yangın söndürmede aktif olarak görev almaları planlanmaktadır. Ancak orman yangınlarının söndürülmesi uzmanlık gerektiren son derece tehlikeli bir görevdir. Uzman personel dışında gönüllü, mahkum ya da askerlerin orman yangınlarına doğrudan müdahale etmeleri son derece risklidir. Geçen yıla göre bu yılki eylem planlarındaki fark sadece uçak, helikopter ve orman yangın işçisi sayısındaki artışlardır. Ancak bunlar da henüz hazır değildir.”

Antalya’nın Manavgat ilçesi yakınlarında 2021 yazında yaşanan orman yangını. AP
“Kış aylarında yapılması gereken bazı önleyici çalışamalar yapılmadı”
Bununla birlikte Prof. Dr. Doğanay Tolunay, kış aylarında yapılması gereken bazı önleyici çalışmaların da yapılmadığını belirtiyor.
Bunlardan bazıları kış aylarında orman altındaki kurumuş yaprakların denetimli olarak yakılması, kış ve bahar aylarında yangın riski yüksek köy ve yerleşim alanlarında yangın tahliye planlarının hazırlanması…
Prof. Dr. Doğanay Tolunay’ın aktarımına göre en önemli eksikliklerden birisi de orman yangınlarının çıkmasına neden olan ve ormanlardan izin verilen elektrik nakil hatları gibi riskli tesislere verilen izinlerin sınırlandırılmaması, izin verilmiş olanların ise denetlenmemesi.
”Nitekim 2021 yılında çıkan 2793 yangının sadece 124’ünün elektrik nakil hatlarından çıkmış olmasına rağmen 37 bin hektar kadar bir orman alanı yanmıştı. Bu yıl söz konusu denetimlerin yapılıp yapılmadığı da henüz belli değil. Haziran ayıyla birlikte anız yakmalarının başlayacağı dikkate alındığında denetimlerin yoğunlaşması, izin verilen alanların dışında piknik yapılmasının yasaklanması ve Meteoroloji Genel Müdürlüğü ile işbirliğine gidilerek meteorolojik koşulların yangın riskini arttırdığı dönemlerde ormana giriş-çıkışın yasaklanması gibi önlemlerin de devreye sokulması gereklidir.”
2022 yılında yangınla mücadele için OGM’nin kullanacağı bütçe 107 milyon TL. Ve bu rakam 2017 ve 2018 bütçelerinde ayrılan payların altında. (Prof. Dr. Erdoğan Atmış – Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi)
Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erdoğan Atmış ise yangınla mücadelede ilgili yatırım bütçesinin arttırılması gerekirken aksine azaltılmasına tepkili.
Yangınla mücadele bütçesinin azaltılmasının nedeni olarak da 2018 yılından beri ülkede devam eden ekonomik krizi işaret ediyor.
Prof. Dr. Erdoğan Atmış’ın euronews’e verdiği bilgilere göre 2022 yılında yangınla mücadele için OGM’nin kullanacağı bütçe 107 milyon TL. Ve bu rakam 2017 ve 2018 bütçelerinde ayrılan payların altında:
”Orman Genel Müdürlüğü özel bütçesinden orman yangınlarıyla mücadeleye 2017 yılında 152 milyon TL ayrılmışken, bu miktar 2018’de 191 milyon TL’ye çıkarılmıştır. Fakat zaman içinde ülkede yaşanan ekonomik krize bağlı olarak bu bütçe önemli miktarda azaltılmış, 2019 yılında 28 milyon TL, 2020’de 56 milyon TL ve 2021 yılında da 67 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Yaşadığımız yüksek enflasyon da hesaba katıldığında, orman yangınlarıyla mücadeleye ayrılan payın her geçen yıl ciddi oranda azaldığı anlaşılmaktadır. 2021 yılında yaşanan mega yangınlardan sonra yükselen tepkilerle OGM özel bütçesine 400 milyon TL, döner sermaye bütçesine de 2 milyar TL uçak ve helikopter alımı için bütçe eklenmiştir. Böylece OGM yangınla mücadele yatırım bütçesi toplamda 2,5 milyar liraya ulaşmıştır. Fakat bu uçak ve helikopterlerin alınması işinin Savunma Sanayi Başkanlığı tarafından yapılacağı ilan edilmiştir. Bu durumda helikopter ve uçak için ayrılan miktarları düşünce 2022 yılında yangınla mücadele için OGM’nin kullanacağı bütçe 107 milyon TL olacaktır. Ne yazık ki bu miktar 2017 ve 2018 bütçelerinde ayrılan payların altında kalmaktadır.”
“Yangın mevsiminde insan-orman etkileşimi azaltılmalı”
Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erdoğan Atmış, yangın mevsiminde insan-orman etkileşiminin azaltılmasının önemine dikkat çekiyor. Ama bu etkileşim azaltılmadığı gibi orman alanlarına yerleşim yerlerinin kurulmasıyla yangınların son yıllarda daha da arttığına vurgu yapıyor Prof. Dr. Erdoğan Atmış.
Prof. Dr. Atmış’a göre şimdiye kadar Orman Genel Müdürlüğü bu etkileşimi azaltacak bir adım atmadı:
”Orman Genel Müdürlüğü önlem aldığını söylüyor. Örneğin, Orman Yangınları Çalıştayı’nda uçak filosunun kurulması gündeme geldi. Ama burada alınan kararların gerçekten önlem amaçlı olduğunu da söylemiyorum. Orman içindeki insan etkileşimini azaltacağını söyledi. Yine orman içinde yangın mevsiminde odun işçiliği yapılmazdı ama son dört yılda yüzde 63 odun üretimini arttırdı bu hükümet. Bu kadar riskli yerlerde kolay insan etkileşimini açıp, önüne geçilmezken OGM, bunun önüne geçeceğini söylüyor. Ama nasıl yapacağını açıklamıyor. İnsanların ormanla bağ kurması normal, ama bunun önlemi alınmalı yangın mevsiminde.”
“Yangınlarla ilgili toplumun acilen bilinçlendirilmesi gerekiyor”
Akdeniz kuşağında olan Türkiye’nin kendi filosu olması gerektiğine değinen Prof. Dr. Erdoğan Atmış, masraftan kaçınıldığı görüşünde:
”Bu yıl yapılacak hazırlığın olağanüstü olması gerekiyordu. Geçen yıl yaklaşık 140 bin hektar yandı 15 günde. Şimdi kurumlara bakılınca normal hazırlıklar varmış gibi görünüyor. Acilen toplumun bilinçlendirilmesi gerekiyor, insan etkileşimi azaltılmalı. Buralardaki yapılar durdurulmalı. Orman içinde yapılaşmaya devam ediliyor bu ormanları daha çok parçalıyor, etkileşim artıyor ve dolayısıyla yangın riski artıyor. Ormancılık politikaları revize edilmeli. Ve bu revize kamu ve doğa yanlısı olmalı. Gönüllülük sistemini işler hale getirmeliler. Ve bu gönüllülerin de ciddi eğitimden geçmesi sağlanmalı. Yangın işçileri çok iyi eğitilmeli ve araç gereç arttırılmalı.”
Orman Genel Müdürlüğü 4 Ocak’ta ihale açmıştı, sonucu henüz açıklanmadı
Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan 4 Ocak’ta yapılan açıklamada, “2022 yılında orman yangınlarıyla mücadele edebilmek amacıyla; beş adet amfibik uçak, beş adet büyük tanker uçak, 10 adet küçük tanker uçak ve 55 helikopterden oluşacak hava gücü süreci Savunma Sanayii Başkanlığı tarafından başlatılmıştır” denilmişti.
25 Nisan’a kadar bitmesi beklenen ihale sürecinin ise Savunma Sanayi Başkanlığı’nca başlatılması dikkat çekmişti.
Daha sonra Savunma Sanayi Başkanlığı, “Küçük Tanker Uçağı Kiralama Projesi-2 İhale İlanı” yayınlamış ve 10 adet 2-4 ton tank kapasiteli uçakların kiralanacağını duyurmuştu. Tekliflerin son başvuru tarihi ise 18 Nisan.
Euronews’e konuşan uzmanlara göre ihalelerin çoktan sonuçlanmış ve 1 Mayıs itibariyle yangınla mücadeleye hazır olunması gerekiyordu.

https://tr.euronews.com/2022/05/06/turkiye-olas-yeni-orman-yang-nlar-na-ne-kadar-haz-r
This entry was posted in DOĞA - ÇEVRE, Doga - Cevre - Ekoloji - Tarim, DOĞAL YAŞAM, YANGINLAR-DOĞAL AFETLER. Bookmark the permalink.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *