Solon’un özdeyişlerinden örnekler verelim:
– Acı veren hazlardan uzak dur.
– Yalan söyleme doğruyu söyle.
– Kendini onurlu olana ada.
– Dostlar edinmekte acele etme, dostların olduğunda denedim diye onları itme.
– Başeğmeyi bildiğin zaman yönetmeyi bileceksin.
– Yurttaşlarına en hoş olanı değil en iyi olanı öner.
– Kötülerle düşüp kalkma.
– Tanrıları izle.
– Dostlarına saygı göster.
– Yakınlarını onurlandır.
– Usu yol gösterici yap.
– Her gördüğünü söyleme.
– Biliyor olsan da susmayı bil.
– Yakınlarına karşı yumuşak ol.
– Görünmezi görünüre göre belirle.
Solon
Solon (640-588) Atina’lıdır, Salamin (Salamis) kökenlidir. Eksesestidas’ın oğludur. Atina’lı düzenlemeci ve yasakoyucu Solon arkhon olunca sürgünler ve siyasi mahkumlar için af çıkardı. Köylülerin borç yükünü azaltan ve daha başka yenilikler de getiren Seisakhtheia (“yükün atılması” anlamında) yasasını çıkardı. Bundan böyle insanlar borçları yüzünden köleleştirilemeyeceklerdi. Solon toprak mülkiyetine sınırlar getirdi. Geleneksel ailenin (genos) gücünü kırdı: aile başkanlarının çocukları üzerindeki haklarını sınırladı (yaşam ve ölüm hakkı, kızını satma hakkı, oğlunu evden kovma hakkı). Aylaklığı para cezasına bağladı. Tartı ve ölçüde yenilikler yaptı. Köy yasaları çıkardı (kurtların yokedilmesi, çeşmeler yapılması, ağaç dikilmesi).
Diogenes Laertios onun çıkardığı yasaların sayılamayacak kadar çok olduğunu ve yasaların döner tablalar üzerine yazıldığını söyler. Solon halkın çok sevdiği bir devlet adamıydı. Halk onu tiran yapmak istedi, ancak o bunu hiç istemedi. Tiran olmak için çaba gösteren Peisistratos’u da bütün gücüyle engellemeye çalıştı. Peisistratos 560’da iktidarı zorla ele geçirdi. Solon Dörtyüzler Meclisi’ni kurarak soyluların oluşturduğu meclisin gücünü kırmak istemişti. Ancak Solon Peisistratos tehlikesini kimselere anlatamadı.
Mecliste yaptığı konuşmada şöyle diyordu: “Pekçoğunuzdan daha bilgeyim, pekçoğunuzdan daha yürekliyim. Peisistratos’un kötü oyunlarını anlamamış olanlardan daha bilgeyim, bu oyunları bilen ama korkudan ağzını açamayanlardan daha yürekliyim.” Çokları onu deli diye görme eğilimindeydi. O buna karşı kendini bir şiirinde şöyle anlatmaya çalıştı:
“Ben deliysem yurttaşlar yakında siz de deli olacaksınız.
Deli olacaksınız gerçeklerle yüzyüze geldiğiniz zaman.”
Solon konuyla ilgili olarak şu şiiri yazmıştır:
“Kar ve dolu getiren fırtınalar bulutlardan gelir,
Gökgürültüleri koyulur dupduru gökte,
Kentler çok zaman güçlülerin elinde yokolur,
Halk bir tiranın kölesi olur cahillikle.”
Solon anlayışsızlıklardan bıkıp Mısır’a ve Kıbrıs’a gitmiş. Daha sonra bizim Karun diye bildiğimiz kralın, Lydia’nın zenginliğiyle ünlü kralı Kroisos’un (Krezüs) yanında bir süre kalmış. Daha sonra Sicilya’da bir kent kurmuş. Kente Solon’un adından giderek Solos adı verilmiş.Solon, Solos’a Atinalıların yerleşmesini sağlamış. Peisistratos tiran olunca Solon Atinalılara şu şiiri yazmış:
“Kendi yanlışınız yüzünden mutsuzsanız
Suçu tanrıların üstüne atmayın.
Önderlerinize yönetimi veren sizsiniz.
Bu yüzden sefil köleler oldunuz.
Şimdi bir tilkinin izini sürüyorsunuz.
Bomboş bir kafanız var.
Çeneye kuvvet boş sözler üretiyorsunuz.
Yapıp ettiklerinizle ilgili hiçbir kaygınız yok.”
