Çiğdem TOKER / 10 Mayıs 2019
Örtülü ödenekte 16 yıl
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın ekonomiye dair öngörüleri tutmadı. Şubat ayındaki istihdam seferberliği toplantısında “Demir yumrukla 5 TL’ye indirdik” dediği dolar, dün 6.24 TL’den işlem görüyordu. “Nisan-mayıs çok daha iyi performansın sergilendiği dönem olacak” cümlesini hatırlatan bu kur seviyesi haliyle epimizi “gara gara” düşündürüyor.
Bugün -önceki yıllarda aylık/yıllık takiplerini sıkça yaptığım- örtülü ödenek harcamalarıyla ilgili hazırladığım grafiği paylaşacağım. Maliye ile (eski) başbakanlık sitesindeki verilerden derlediğim grafik, AKP’nin ilk bütçesini hazırladığı 2003’ten başlayarak bütçe gelirleri ile örtülü ödenek harcamaları arasındaki ilişkiyi konu alıyor.
Bu ilişkiyi kurmamın nedeni ise örtülü ödeneğin, bizden toplanan vergilerden kullanılması. Yasanın başbakanlar için tanıdığı bir hak olan örtülü ödenek (bütçe ödeneğinin binde 5’i), Davutoğlu zamanında “torba” yasayla yapılan bir değişiklikle Cumhurbaşkanı’nın da ortak kullanımına açılmıştı.
Sistem değişikliğinin ardından haliyle sadece Cumhurbaşkanı’nca kullanılıp harcanıyor. Daha önce 2015 yılı için hazırladığım (Cumhuriyet’te yayınlanan) grafiği güncelledim. 2003-2018’i kapsayan veriler, örtülü ödenek harcamaları ile bütçe gelirlerindeki gelişmeleri içeriyor. Hemen belirtelim ki, örtülü ödeneğin milyon TL, bütçe gelirlerinin milyar TL ile ifade edilişinde hata yok çünkü birimler artış hızını esas alıyor.
Dikkatinize getirmek istediğim konu da bu. AKP’nin ilk icraat yılı 2003’te 103 milyar TL olan bütçe gelirleri, 2018 yılında 757.7 milyar TL olarak gerçekleşti. Bu sonuç bize bütçe gelirlerinin 16 yıl boyunca 7.3 kat arttığını gösteriyor.
17.5 kat artış
Örtülü ödenek harcamasına gelince. AKP’nin ilk bütçesini yaptığı 2003 yılında örtülü ödenek kullanımı 98.3 milyon TL. 2018 sonunda harcama tutarı 1 milyar 722 milyon TL (En yüksek harcama 2017’de 1.9 milyar TL.)
Bu veriler, Erdoğan’ın 2003’ten 2018 yılına gelinceye kadar örtülü ödenek harcamalarında 17.5 kat artışı ifade ediyor. İki bütçe verisindeki gelişmeler karşılaştırıldığında karşımıza şöyle bir sonuç çıkıyor:
Erdoğan’ın başbakanlık artı cumhurbaşkanlığını içine alan 16 yıl boyunca yaptığı örtülü ödenek harcamalarındaki artış, 16 yıl boyunca bütçe gelirlerindeki artıştan yaklaşık 2.5 kat daha fazla.
Resmi verilere göre Erdoğan’ın 2003-2018 döneminde yaptığı toplama örtülü ödenek harcaması ise 14.5 milyar TL’ye ulaştı. Ekonominin daraldığı verginin zor toplandığı bir ekonomide, örtülü ödeneğin harcama alanlarının gizli tutulması, bu artışı daha da anlamlı hale getiriyor. [1]
Örtülü ödenekte kur hesabı
Geçen yazıda AKP’nin ilk bütçesini hazırladığı 2003’ten 2019’a kadar yapılan örtülü harcamalara karşılaştırmalı yer verdik. Resmi verileri esas alarak hesap yaptık. 16 yıl boyunca yapılan örtülü ödenek harcama toplamı 14.5 milyar TL’ye ulaşıyordu.
Okurlar yazdı. Bir okurum döviz kurundaki artış dikkate alınmadan yapılan bu hesabın eksik olduğunu belirtmiş. Diğeri 2003’te asgari ücretin 226 TL olduğunu hatırlatmış.
Gerçekten “dış mihrakların saldırısı” ile 6 TL’ye yükselen ABD dolarının, 2003’te 1.5 TL olduğunu hatırlayınca okurlara hak verdim.
Bugün de AKP iktidarı boyunca örtülü ödenek gelişmelerinde kur etkisine baktık. Maliye verilerinde TL bazında olan “gizli hizmet gideri” rakamlarını dolar üzerinden hesaplayarak dikkatinize sunuyorum.
Gördüğünüz gibi kurdaki değişimi dikkate almadan yapılan 14.5 milyar TL ile döviz kuruna göre yapılan hesap arasındaki fark büyük. Okurlara teşekkür ederim.Hatırlatma: Örtülü ödeneğin nereye harcandığı sorgulanamıyor. Hangi milli çıkarlar için kullanılmış olacağı konusunda ancak tahminde bulunabilirsiniz. [2]
