GEÇMİŞTEN ; TCDDY SAĞLIK OLSUN – TREN HASTAHANE * DOKTOR VAGONU…

DOKTOR VAGONU…

1914-18 yılları arasında.

I. Dünya Savaşı sırasında.

Almanya‘da çok sıklıkla.

İhtiyaç oldu Sağlık Vagonlar‘ına… 

Binlerce yaralı askerin.

İlk tedavisi bu vagonlarda yapıldı.

Yaralılar bir süre burada bakıldı.

Bir kısmı da bu Vagonlarla hastaneye taşındı… 

I. Dünya Savaşı bitmişti.

Türkiye yeni bir idare biçimine geçmişti.

Cumhuriyet kurulmuştu.

Devlet yeni yeni yapılanıyordu… 

1926 yılıydı.

Geleceğe umutla bakılıyordu.

Cumhuriyet kurulalı henüz 3 yıl olmuştu.

TCDD daha yeni kurulmuştu… 

1926 yılında.

3 vagon ısmarlandı Almanya‘ya.

İki tanesi Eğitim Vagonu‘ydu.

Bir tanesi de Sağlık Vagonu 

Bir sene sonra, 1927 yılında.

Eğitim Vagonları’yla.

Ve demiryolları aracılığıyla.

Aydınlatılmaya başlanmıştı yurttaşlar kasabalarda… 

Afişler, kitaplar vardı bu vagonlarda.

Görevli bir Eğitim Heyetinin konuşmalarıyla.

Pratik sağlık ve yurttaşlık bilgileri.

Sunuluyordu filmlerleafişlerle halka… 

Cumhuriyet‘in ilk yıllarında.

TCDD‘na gelen üçüncüVagon da.

Ayrılmıştı Halk Sağlığı‘na.

Sıhhiye Vagonu adıyla… 

Mükemmel bir düzenlemeyle.

Hekim muayene odasıAmeliyathane‘siyle.

İlaç odası ve 8 yataklı Revir’iyle.

Sağlık hizmeti vermekteydi gurbette… 

Yıllarca çalıştı bu Vagon.

Bir Hemşire ve bir Doktor‘la.

1930‘lardan 1980‘li yılları arasında.

Yurdun en ücra Tren İstasyonları‘nda…

Hastalar bakıldı, ilaçları verildi.

Muayeneler yapıldı, tedavileri gerçekleştirildi.

Revirde hastalar yatırıldı, ameliyat edildi.

Kilometrelerce yollar gidildi… 

Halka sağlık hizmeti vermenin yanında.

Demiryolu kazalarında.

İlkyardım olarak da.

Görev veriliyordu Doktor Vagonu‘na… 

Bunlardan en önemlisi.

1939 Erzincan Depremi‘ydi.

Gülhane Hastanesi Askeri Tıp Hekimi.

Yzb. Necmi Ayanoğlu bu vagonda görevliydi… 

1940 yılının ilk günlerinde.

Sağlık Vagonu3 kişilik ekibiyle.

Görevlendirilmişti yaralı depremzedelerin.

Bakım ve tedavisiyle… 

Gece-gündüz çalıştılar.

Yaralıları Vagonun revirinde yatırdılar.

Kırıkları, çıkıkları onardılar.

Kesileri diktiler, ameliyatlar yaptılar… 

Sağlık Vagonunun faydaları görülünce.

20 vagon daha imal edildi DDY yönetimince.

Bunlar da dağıldı yurdun dört köşesine.

Sağlık hizmeti götürüldü ulaşılamayan yörelere… 

1980 yılından sonra.

Karayolları ağı gelişince tüm yurtta.

İlgi azaldı haliyle bu Vagonlara.

Ve çürümeye bırakıldı bunlar küçücük istasyonlarda… 

Kimse ilgilenmedi bu Vagonlarla.

Paslanıp, bakımsız kaldılar geçen yıllarda.

Sonunda döndü bu vagonlar hurda’ya.

Birer birer yokoldular kayıtlarda… 

Son bir tanesi fark edildi Uşak‘da.

Uşak‘ın Banaz kazası‘nda.

Büyük Oturak İstasyonu‘nda.

Harap biçimde yalnız başına… 

TCDDY harekete geçti.

Orhan Beşikçi‘nin dikkatini çekti.

İzmir Tabip Odası ilgilendi, destekledi.

Vagon hızla restore edildi, eski haline getirildi… 

Bu yıl 14 Mart Tıp Bayramı‘nda.

Bir buharlı Lokomotif arkasında.

Çekilerek İzmir‘de Basmane Garı‘na.

Vagon yeniden görücüye çıktı 27 yıl sonra… 

Bu 90 yıllık bir Sağlık Vagonu.

Gezmiş tüm Anadolu‘yu.

Sağlık ulaştırmış gidilemeyen yörelere.

3-5 kişilik ekibiyle kim bilir nerelere… *1*

Yazar: kentvedemiryolu-ruhan çelebi

SIHHİYE VAGONLARI 

Merkezlerdeki ihtiyacın dışında şebekedeki personelin sağlık durumunu kontrol ve gerektiğinde acil müdahalede ve lüzumlu operasyonlarda kullanılmak üzere işletmelerin sağlık servisleri emrinde 32 adet kısım hekimlikleri turne vagonu ve Eskişehir Hastanesi emrinde bir adet büyük ameliyat vagonu (Sıhhiye Vagonu) bulunuyordu.

Sıhhiye Vagonu: “Anadolu Bağdat Demiryollarına bağlı 7 no.lu 4 dingilli Sıhhiye Vagonu

1-Ameliyathane 2-Eczane

3-Yatakhane

4-Tabip Odası

5-Hastabakıcı Odası

6-Mutfak

Ameliyathane, Sterilizasyon bölümü, alet edevat, cerrahiye takım bölümü, malzeme dolabı, teşhis ve kimyahane ile ilgili muayene alet edevatı, puten cihazı, şırıngalar, alçı sargıları, iptalihis alet ve edevatı son sistem, göz, kulak, burun içi, ağız, dil, bademcik, gırtlak, diş, boğaz uru ameliyatına ait alet, cerrahiye mahsus alet edevat, beyin cerrahlığı, mide, karaciğer, safra ve kalın bağırsaklar, nisaiye vb hastalıklara ait tam takımlar muntazam mevcuttur.”

Anadolu Bağdat Demiryolları, Sertabip Dr Mehmet İhsan *

resim İşletmelere bağlı sağlık vagonları ile en ücra yerdeki istasyon görevlileri ve ailelerinin sağlık taramalarının yanında o bölgedeki halkın da sağlık kontrolü yapılıyor, doğum kontrolü, salgın hastalıklar, temizlik ve beslenme ile ilgili halka bilgiler veriliyordu.

Trenin Halk Eğitiminde Kullanılması

Seyyar Terbiye Sergisi

Halk Eğitimi, köylüde, kentlide değişme isteği yaratarak, kalkınmanın tohumlarının atılmasına, ulusun tümleşmesine, kaynaşmasına yol açar. Böylece ıssız köy topluluklarının da toplumsal değişmeye yönelmesi ve değişmesi sağlanabilir.**

“Cumhuriyetin onuncu yıl kutlama etkinlikleri içinde Seyyar Terbiye Sergisi için özel bir yasa çıkarılır. Eğitimdeki yenilikler, halk sağlığına ilişkin yararlı bilgiler yorgun Anadolu insanının ayağına götürülsün, insanımız kendisi ve çevresi konusunda bilgi ve bilinç sahibi olsun, Anadolu’da görevli insanlar Cumhuriyet yönetimini yanlarında görerek güç alsınlar istenmiştir….İşin başında sonradan Köy Enstitülerinin mimarı olarak tarihe geçecek İsmail Hakkı Tonguç ve yardımcısı Ferit Oğuz Bayır vardır.”***


Milli Eğitim Bakanlığı ve TCDD nin beraber gerçekleştirdiği bu tren, Ankara, Kırıkkale, Yerköy, Fakılı, Kayseri, Şarkışla, Sivas, Zile, Amasya, Havza, Samsun gibi demiryolunun ulaştığı şehir ve kasabalarda belirli süre kalıyordu.

TCDD nin 1927 yılında Avrupa’da özel olarak yaptırdığı üç vagondan**** biri olan eğitim vagonu ile iki ayrı vagondan oluşan özel trende, eğitim cihazları, beden sağlık bilgisine ait filmler, afişler, kitaplardan oluşan ekipman ile bir doktor, bir maarif müfettişi, bir okul ve bir müze müdürünün katıldığı heyet bulunuyordu. Gidilen yerlerde mülki amirler ve uzmanlar da sergiye katılıyordu. Bütün yutta sıtma ile mücadelenin sürdüğü o yıllarda köylünün en çok talep ettiği kitaplar da sıtma ile ilgili olanlardı.

Gar müdürleri, istasyon şefleri bulundukları bölgelerin yerel önderleri arasında sayılıyor ve toplum kalkınması çalışmalarında başı çekiyorlardı.

Eğitim vagonu, sağlık vagonları, istasyonlarda bulunan kitaplıklar, atölye ve fabrikalarda halka açık ücretsiz meslek kursları, pansiyonlu okullar, amatör tiyatro çalışmaları gibi sosyal etkinliklerle TCDD, Cumhuriyetin ilk yıllarında toplumsal kalkınmaya öncülük etmiştir.

Bugün TCDD hastaneleri yok, 2001 yılında Sağlık Bakanlığına devredildi. Eğitim vagonu, sağlık vagonu da yok, korunmamış, saklanmamış.Kurum çalışanlarının sosyal hayatı da eskisi gibi değil artık.

Kitle iletişim araçları, telekomünikasyon alanındaki gelişmeler sayesinde uzak, ıssız yer de kalmadı zaten..Her mahallede sağlık ünitesi hatta özel hastaneler var..İnternetle istediğiniz bilgi elinizin altında.Bütün bu değişimin sonunda daha kültürlü ve sağlıklı bir toplum olabildik mi, bu konu tartışılır…

Kültürel mirasın korunması ve geçmişin unutulmaması insana bulunduğu zamanda ne kadar yol alındığını göstermesi açısından önemlidir. Geçmişte yapılanları unutturmak isteyenler aslında yerinde saymanın ya da geri gitmenin çıkardığı gürültüyü ilerleme gibi göstermek isteyenlerdir.

Değişim maddenin özünde var, kaçınılmaz elbette. Türkiye gibi TCDD de çok değişti ama her değişme “Gelişme” olmuyor ne yazık ki…

https://izl.sn/1158874

“Sağlık Olsun” adlı filmi izlemek için

* 1 Mayıs 1927 Demiryollar Dergisi (Osmanlıcadan Türkçeye çeviren emekli demiryolcu Ziya HATAY, 1914–2008)

** Prof.Dr Cevat GERAY, Halk Eğitimi, 1978 AÜ Eğitim Fakültesi yayını

***Ümit SARIASLAN, Demirağlardan Örümcek Ağlarına, 2004. Otopsi yayını

****1927 yılında Behiç ERKİN’in isteği ile demiryollarına Avrupa’da son teknolojiye göre özel olarak yaptırılan üç vagon; İmdat Vagonu, Ameliyat Vagonu, Eğitim Vagonu. Bu vagonları müzelerde göremezsiniz. Çünkü kurumun kültür varlığı değil hurda muamelesi gördü.

Fotoğraflar:İstanbul Demiryol Müzesi arşivinden alınmıştır.  *2*

KAYNAKLAR

*1* http://yucel-tanyeri.blogspot.in/2018/03/doktor-vagonu.html

This entry was posted in EĞİTİM, Saglik, Tarih. Bookmark the permalink.

7 Responses to GEÇMİŞTEN ; TCDDY SAĞLIK OLSUN – TREN HASTAHANE * DOKTOR VAGONU…

  1. Çiğdem says:

    Bu bilgilere nereden ulaştınız şahsen çok merak ettim. Zira benim kayın pederim de demiy yollarında makınistti ( şimdi rahmetli) eşim ,böyle bir şeyden haberinin olmadığını söylüyor. Zira Ankara’da oturdukları sırada yıllarca trenle yolculuk yyaptıklarını ama imdat treninin dışında başka bir yardım treninigörmedipinş ve duymadığını belirtiyor. Ayrıca sülalede demiryolu olan çok var. Hiç biri bilmiyor. Gerçekten çok merak ettik

    • Nacikaptan says:

      Sayın Çiğdem

      Yaşam mücadelesinde gözden kaçmış olabilir. TCDD kurulduğu günden (24 Mayıs 1924) başlayarak sağlık hizmetlerinin sosyalizasyonunu gerçekleştirmiş tek kamu kurumudur. Çalışanlarının ve ailelerinin bakıldığı hastahaneleri de kurmuş ve çevresine bilginin ışığını vermiştir. Bu projenin kurucusu KÖY ENSTİTÜLERİNİN mimarı olan İsmail Hakkı Tonguç ve yardımcısı Ferit Oğuz Bayır vardır. Konunun kaynakları yazı sonunda belirtilmiştir.Emeği geçenleri rahmetle analım.

      Sağlık ve esenlikler dilerim.

      Naci Kaptan

  2. Çiğdem says:

    Sayın Naci Bey, TCDD hastanelerini çok iyi bilirim. Özellikle Gazi Mahalesindekini. İsmail Hakkı Tonguç Beyi de bilirim çünkü öğretmen okulu çıkışlı 63 yaşında bir öğretmenim. Ben hastane vagonlarından bahsetmiştim. Teşekkür

    • Nacikaptan says:

      Bahse konu yazının altına bir eklemede bulunmuştum.Hastahane vagonları hakkında bilgi ve fotoğraflar var

  3. Alp ÖNEY says:

    Sn. Naci Bey, Meltem hanım paylaştığım bu linkten Sağlık Vagonu ile ilgili gelişmeleri başından sonuna kadar nasıl bir emek verilerek hayata geçirildiğini öğrenebilir.
    Sevgilerimle.
    http://modeltrenciler.com/forum/index.php?topic=6866.0

  4. Alp ÖNEY says:

    Özür, Çiğdem hanımın ismini Meltem diye yazmışım.

Leave a Reply to Alp ÖNEY Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *