Derleyen Naci Kaptan
08 Mart 2016
Dünya Kadınlar Günü ya da Dünya Emekçi Kadınlar Günü her yıl 8 Mart’ta kutlanan ve Birleşmiş Milletler tarafından tanımlanmış uluslararası bir gündür.İnsan hakları temelinde kadınların siyasi ve sosyal bilincinin geliştirilmesine, ekonomik, siyasi ve sosyal başarılarının kutlanmasına ayrılmaktadır.Türkiye’de ise 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü ilk kez 1921 yılında “Emekçi Kadınlar Günü” olarak kutlanmaya başlandı .
8 Mart 1857 tarihinde ABD’nin New York kentinde 40.000 dokuma işçisi daha iyi çalışma koşulları istemiyle bir tekstil fabrikasında greve başladı. Ancak polisin işçilere saldırması ve işçilerin fabrikaya kilitlenmesi, arkasından da çıkan yangında işçilerin fabrika önünde kurulan barikatlardan kaçamaması sonucunda 129 kadın işçi can verdi. İşçilerin cenaze törenine 10.000’i aşkın kişi katıldı.
26 – 27 Ağustos 1910 tarihinde Danimarka’nın Kopenhag kentinde 2. Enternasyonale bağlı kadınlar toplantısında (Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı) Almanya Sosyal Demokrat Partisi önderlerinden Clara Zetkin, 8 Mart 1857 tarihindeki tekstil fabrikası yangınında ölen kadın işçiler anısına 8 Mart’ın “Internationaler Frauentag” (International Women’s Day – Dünya Kadınlar Günü) olarak anılması önerisini getirdi ve öneri oybirliğiyle kabul edildi.
İlk yıllarda belli bir tarih saptanmamıştı fakat her zaman ilkbaharda anılıyordu. Tarihin 8 Mart olarak saptanışı 1921’de Moskova’da gerçekleştirilen 3. Uluslararası Kadınlar Konferansı’nda (3. Enternasyonal Komünist Partiler Toplantısı) gerçekleşti. Adı da “Dünya Emekçi Kadınlar Günü” olarak belirlendi. Birinci ve İkinci Dünya Savaşı yılları arasında bazı ülkelerde anılması yasaklanan Dünya Kadınlar Günü, 1960’lı yılların sonunda Amerika Birleşik Devletleri’nde gerçekleşen çeşitli gösterilerde anılmaya başlanmasıyla Batı Bloku ülkelerinde daha güçlü bir şekilde gündeme geldi. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 16 Aralık 1977 tarihinde 8 Mart’ın “Dünya Kadınlar Günü” olarak anılmasını kabul etti.
8 Mart Dünya Kadınlar Günü Nasıl Ortaya Çıktı?
ABD’nin New York kentinde bir dokuma fabrikası… Çok ağır çalışma koşulları, çok uzun iş günleri ve buna karşın çok düşük ücretler. Koşulların her geçen gün daha da dayanılmaz hale gelmesi, kadın işçilerin artık tahammül sınırını zorlamaya başladı. Greve çıkma kararı alan kadınlar, taleplerini de açıkladılar: “Daha iyi koşullarda çalışmak, 10 saatlik iş günü, eşit işe, eşit ücret…”
8 Mart Dünya Kadınlar Günü Nasıl Ortaya Çıktı?
40.000 dokuma işçisi daha iyi çalışma koşulları talebiyle greve başladı ancak…
Patronun, diğer işçilerin grevdeki kadınlarla dayanışmasını önlemek için bulduğu “çözüm” yolu fabrikanın kapılarına kilit vurmak oldu.Bu sırada çıkan olaylar sırasında fabrika içinde şüpheli bir yangın başladı
Bu sırada çıkan olaylar sırasında fabrika içinde şüpheli bir yangın başladı. Ancak içerideki kadınların kaçabilecek hiçbir yeri yoktu. Sadece daha iyi koşullarda çalışmak isteyen 129 kadın, yangında hayatını kaybetti.
Takvimler 8 Mart 1857’yi gösteriyordu…İşçilerin cenaze törenine 10.000’i aşkın kişi katıldı .8 Mart’ın Dünya Kadınlar Günü olarak anılmasını Clara Zetkin önermişti
1910 yılında II. Enternasyonal, Danimarka’nın Kopenhag kentinde toplandı. Almanya Sosyal Demokrat Partisi önderlerinden Clara Zetkin, 8 Mart 1857 tarihindeki tekstil fabrikası yangınında ölen kadın işçiler anısına 8 Mart’ın “Internationaler Frauentag” (International Women’s Day – Dünya Kadınlar Günü) olarak anılması önerisini getirdi ve öneri oy birliğiyle kabul edildi.
8 Mart Dünya Kadınlar Günü Nasıl Ortaya Çıktı?
Dünya Kadınlar Günü ilk kez 19 Mart 1911’de anıldı.Dünya Kadınlar Günü ilk kez 19 Mart 1911’de Avusturya, Danimarka, Almanya ve İsviçre’de anıldı.Gösterilere yüz binlerce kadın katıldı. Oy verme, seçme seçilme, meslek edinme ve mesleki eğitim görme hakkı istediler.
3. Uluslararası Kadınlar Konferansı
İlk yıllarda belli bir tarih saptanmamıştı fakat her zaman ilkbaharda anılıyordu. Tarihin 8 Mart olarak saptanışı 1921’de Moskova’da düzenlenen 3. Uluslararası Kadınlar Konferansı’nda gerçekleşti.Birinci ve İkinci Dünya Savaşı yılları arasında bazı ülkelerde anılması yasaklanan Dünya Kadınlar Günü…60’lı yılların sonunda ABD’de de anılmaya başlandı ve daha güçlü bir şekilde gündeme geldi
BM 66 yıl sonra16 Aralık 1977 tarihinde 8 Mart’ın “Dünya Kadınlar Günü” olarak anılmasını kabul etti. Birleşmiş Milletler’in sitesinde günün tarihine ilişkin bölümde, anmanın New York’ta ölen işçilerin anısına yapıldığı yazılmamıştır.
Osmanlı’da 8 Mart
8 Mart’ı ilk kez 1921’de komünist kadınlar tarafından Ankara’da bir bağ evinde düzenlenen toplantıda anıldı.
Ancak 8 Mart’ın tekrar anılması için 54 geçmesi gerekti
1975’te Ankara ve İstanbul’da İlerici Kadınlar Derneğinin girişimiyle 8 Mart ilk kez kamuya açık olarak 400-500 kadının katılımıyla kutlandı.
12 Eylül, 8 Mart’ı sevmedi…
Ne var ki 12 Eylül askeri darbesi ile birlikte ülkedeki tüm toplumsal muhalefet olduğu gibi kadın örgütlenmeleri de yasaklandı. Dört yıl süreyle kitlesel bir anma yapılamadı.
90’lı yıllardan itibaren ise 8 Mart’lara katılımlar daha kitlesel oldu
‘80’li yılların ortasından itibaren evlerde toplanmaya başlayan ve taleplerini sokağa da taşıyan kadınlar çeşitli kampanyalar etrafında örgütlendiler. ‘90’lı yıllardan itibaren ise 8 Mart’lar daha geniş katılımlarla anılmaya başlandı.
Ve günümüz: 2016 yılında 8 Mart yasakları…
2016 yılında Kadıköy rıhtımda bir kadın gözaltına alınırken…
•8 Mart’ın hafta içine denk gelmesi dolayısıyla 6 Mart’ta Kadıköy’de gerçekleştirilmek istenen mitinge valilik ‘güvenlik’ gerekçesiyle bu mitinge izin vermedi. Bazı kadınlar gözaltına alınırken, polis tepki gösteren kadınlara “Siz gidin, erkekleriniz gelsin” dedi.
•Ankara Emniyet Müdürlüğü, 8 Mart etkinliklerinin gerçekleştirilmesini yasakladı. Ankara Emniyet Müdürlüğü’nden yapılan açıklamada, “Başta Kızılay Bölgesi olmak üzere Atatürk Bulvarı, Akay Kavşağı, Tunalı Caddesi, Kuğulu Park, Sakarya Caddesi, Ziya Gökalp Caddesi, Kolej Meydanı ile açılan tüm cadde ve sokaklarda gerekli emniyet tedbirleri alınacaktır” denildi.
•Şanlıurfa Valiliği, kent merkezi ve ilçelerde 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü nedeniyle yapılacak tüm yürüyüş ve etkinliklerin yasaklandığını duyurdu.
•Ve Batman… Valilikten yapılan açıklamada, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü dolayısıyla bugün yapılacak olan açık hava toplantısının “il sınırları içinde huzur ve güvenliğin, kişi dokunulmazlığının, başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması ve kamu esenliğinin sağlanması” maksadıyla yasaklandığı belirtildi…
Hükümet erkanının programında 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’ne ilişkin pek çok organizasyon var. 2016’da görünen o ki kadınlar günü anılacak ise onu da devlet anar anlayışı hakim…*1*
